Gadała

Z Wikipedii

Gadała (inaczej szczekaczka) – potoczna nazwa urządzenia nagłaśniającego, wykorzystywanego do nadawania nielegalnych audycji Radia Solidarność w PRL okresie od wprowadzenia stanu wojennego do 1989 roku. Pierwszą serię "gadał" zbudowali - inż.Józef Lenartowicz z Instytutu Badań Jądrowych i Wiesław Sieklucki z Instytutu Fizyki Doświadczalnej przy ulicy Hożej w Warszawie, obudowy wykonano w warsztacie Krzysztofa Kurana w Aleksandrowie koło Warszawy. Prace koordynował Janusz Ramotowski "Przem" członek "Grup Oporu "Solidarni". Składała się najczęściej z magnetofonu samochodowego zasilanego akumulatorem oraz głośników dużej mocy. Stosowane były też inne konstrukcje, oparte o przenośne magnetofony (np. magnetofon Kapral) i zasilane ze zwykłych baterii. Rozgłaszanie audycji rozpoczynało się zazwyczaj kilkadziesiąt sekund po uruchomieniu urządzenia dzięki stosowaniu specjalnych układów opóźniających. Pozwalało to operatorowi na oddalenie się na bezpieczną odległość i zniknięcie w tłumie ludzi.

W Warszawie sprzętem takim posługiwały się Grupy Oporu Solidarni. Najgłośniejsze akcje uliczne przeprowadzone z wykorzystaniem "Gadał" to m.in.:

• 1 sierpnia 1982 Cmentarz Powązkowskim w Warszawie – audycja Radia Solidarność z przemówieniem Zbigniewa Bujaka z okazji rocznicy wybuchu powstania warszawskiego.
• lata 1984-1986 – teren aresztu śledczego na Rakowieckiej w Warszawie. Spektakularne audycje Radia Solidarność z okazji "tygodnia więźnia politycznego".
• 1985 – Bar "Donald" Warszawa. Nieudana, niemalże samobójcza, akcja Grup Oporu "Solidarni" na rogu ul. Szpitalnej i Rutkowskiego. Ponieważ poprzedzona ona była ogłoszeniami w prasie i ulotkami, zapowiadającymi manifestację, na miejscu akcji doszło do silnej koncentracji funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Esbecy udaremnili akcję i aresztowali kilku jej członków.