Ichtiozaury

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ichtiozaury
ichtiozaury - obraz Heinricha Hardera (1916)
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	gady
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	Ichthyopterygia
Rząd	ichtiozaury
Nazwa systematyczna
Ichthyosauria
Blainville, 1835

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Ichtiozaury

Zobacz na Wikispecies systematykę:
Ichtiozaury

Ichtiozaury (Ichtiosauria, od gr. ichtio - ryba + sauros - jaszczur) – rząd morskich gadów, które pojawiły się w środkowym triasie, a największe zróżnicowanie osiągnęły w jurze. W dolnej kredzie zaczęły ustępować miejsca plezjozaurom i mozazaurom by ostatecznie wymrzeć w górnej kredzie na ok. 15 mln lat przed wielkim wymieraniem kredowym. Panowały w oceanach przez ok. 135 mln lat.

Spośród kręgowców osiągnęły najwyższy stopień przystosowania do życia w wodzie upodabniając się kształtem do ryb. W erze mezozoicznej zajmowały niszę ekologiczną, którą obecnie zajmują delfiny. Miały podobny do nich pociskowaty kształt, przednie kończyny przekształcone w płetwy i ogon zakończony dużą pionową płetwą napędową w kształcie półksiężyca podobnie jak tuńczyki.

Pierwszy kompletny szkielet ichtiozaura odnalazła Mary Anning w 1811, w nadmorskim klifie, w południowej Anglii. Największy okaz nazwany Shonisaurus sikanniensis, którego przedstawiciele mogli osiągać 23 metry długości odnalazła w 1991 na terenie Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie Elizabeth Nicholls. Wcześniej za największego uchodził dochodzący do 16 metrów długości Shonisaurus popularis.

[edytuj] Budowa

[edytuj] Kształt ciała

Typowy jurajski ichtiozaur miał krótkie ciało, lekko bocznie spłaszczone wrzecionowatego kształtu, zakończone dobrze rozwiniętą płetwą ogonową kształtu księżyca podobnie jakie mają współczesne tuńczyki i makrele co znaczy, że musiały rozwijać znaczne prędkości. Prawdopodobnie mogły pływać z prędkością nawet 70 km/h.

[edytuj] Płetwa grzbietowa

Najwcześniejsze rekonstrukcje ichtiozaurów pomijały grzbietową płetwę, która nie nie była usztywniona elementami kostnymi i dopiero odnalezienie świetnie zachowanych okazów w 1890 w Holzmaden lagerstätten w Niemczech ujawniło ślady płetwy grzbietowej.

[edytuj] Szkielet

Pas miednicowy utracił połączenie z kręgosłupem i był słabiej rozwinięty od pasa barkowego. Żebra ciągnęły się aż po nasadę ogona wzdłuż całego tułowia. Ogonowy odcinek kręgosłupa charakterystycznie zagięty ku dołowi.

[edytuj] Kończyny

Wiosłowate kończyny przednie miały zredukowaną długość. Kości ramieniowe bardzo krótkie, natomiast palce wydłużone przez wykształcenie licznych, dodatkowych segmentów palcowych (hiperfalangia). U niektórych form uległa zwiększeniu ilość palców (hiperdaktylia), a u innych zmniejszeniu poniżej 5-ciu (hipodaktylia).

[edytuj] Głowa

Czaszka szyję krótką zakończona długim dziobem powstałym wskutek przerostu kości międzyszczękowych i nosowych chociaż kości szczękowe nie były duże. Część skroniowa czaszki mocno zredukowana. Zewnętrzne otwory nosowe były mocno przesunięte ku tyłowi i usadowione tuż przed oczodołami.

[edytuj] Oczy

Oczy wielkości małej piłki, największe do tej pory wśród kręgowców, zapewniały doskonałą widoczność w ciemnych głębokich wodach lub pozwalały polować nocą. Opatrzone były w dobrze wykształconą twardówką w postaci pierścienia drobnych kościstych płytek.

[edytuj] Słuch

Najprawdopodobniej utraciły błonę bębenkową, co było wynikiem przystosowania do dużego ciśnienia wody, a fale dźwiękowe odbierały elementami kostnymi, tak jak robią to wieloryby.

[edytuj] Szczęka

Zęby jednakowe ostro zakończone z rowkowaną powierzchnią posiadały korzeń i koronę. Rozmieszczone wzdłuż brzegu szczęki w jednym szeregu. W jednej szczęce liczba zębów mogła dochodzić do 200-stu. Wydłużony pysk uzbrojony w liczne spiczaste zęby u szeregu form wykazywał tendencję do zaniku aż do wykształcenia całkowicie bezzębnych szczęk służących jedynie do zgniatania pokarmu.

[edytuj] Pokarm

Żywiły się głowonogami: (amonity, belemnity), mięczakami: (małże, ostrygi, ślimaki) oraz stawonogami: (skorupiaki). Większe ichtiozaury mogły polować na grubszą zdobycz, może nawet inne ichtiozaury.