Język aragoński
Z Wikipedii
| Aragonés | |
| Liczba mówiących | 10 000 - 30 000 |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki indoeuropejskie *Języki romańskie **Języki zachodnioromańskie ***Język aragoński |
| Pismo | łaciński |
| Status oficjalny | |
| Język urzędowy | nie |
| Regulowany przez | Academia de l'Aragonés |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | an |
| ISO 639-2 | arg |
| ISO/FDIS 639-3 | arg |
| SIL | arg |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata
|
|
Język aragoński - to język zachodnioromański używany obecnie przez około 10 tysięcy osób mieszkających w prowincji Huesca na obszarze automicznego regionu Aragonii w północnej Hiszpanii. Jest on blisko spokrewniony z językiem hiszpańskim (kastylijskim).
Spis treści |
[edytuj] Historia
Aragoński wyodrębnił się, około ósmego wieku naszej ery, z jednego z dialektów łaciny używanego w Pirenejach, posiadającego liczne zapożyczenia z języka baskijskiego. Dzięki rozwojowi terytorialnemu królestwa Aragonii język ten rozprzestrzeniał się (głównie w kierunku południowym).
Połączenie z Aragonią obszarów Katalonii spowodowało dwujęzyczność królestwa (na zachodzie mówiono aragońskim, a na wschodzie - katalońskim). Co więcej, kataloński był częściej przejmowany przez nowe obszary królestwa (takie jak choćby Baleary) niż aragoński.
Unia Aragonii i Kastylii spowodowało dalszy zanik języka aragońskiego. Choć porozumiewało się wiele osób, jego użycie ograniczało się jedynie do sytuacji nieformalnych. Nowa władza poprzez narzucenie swej mowy chciała pokazać swą siłę.
Najbardziej tragicznym momentem w historii aragońskiego był okres dyktatury generała Franco w dwudziestym wieku. Dzieci były w szkołach bite za mówienie w tym języku, a prawo zabraniało używania jakiegokolwiek innego niż hiszpański języka.
Kres rządów generała Franco doprowadził do zwiększenia się liczby dzieł literackich w aragońskim. Przeprowadzono także wiele badań lingwistycznych. Niestety, wkrótce może okazać się, że język ten wyginie.
[edytuj] Czasy obecne
W dzisiejszych czasach, aragoński ciągle jest używany na obszarze z którego się wywodzi, gdzie żyje około 10 tysięcy osób posługujących się nim jako pierwszym językiem. Dodatkowo, kolejne 20 tysiecy osób uczy się aragońskiego jako drugiego języka. Aragońskim posługuje się więc około 30 tysięcy ludzi.
Dialekt Ribagorçan posiada cechy zarówno języka katalońskiego, jak i aragońskiego
[edytuj] Obszar użycia języka aragońskiego
Aragoński używany jest niemal wyłącznie w północnym obszarze regionu Aragonii w północnej Hiszpanii. Jest to obszar Pirenejów, na którym ten język wykształcił się w okolicach VIII wieku naszej ery.
[edytuj] Modlitwa "Ojcze Nasz" w języku aragońskim
aragoński:
Pai nuestro, que yes en o zielo, satificato siga o tuyo nombre, bienga ta nusatros o reino tuyoy se faiga la tuya boluntá en a tierra como en o zielo. O pan nuestro de cada diya da-lo-mos güei, perdona las nuestras faltas como tamién nusatros perdonamos a os que mos faltan, no mos dixes cayer en a tentazión y libera-mos d'o mal. Amén.
Padre nuestro que estás en el cielo, santificado sea tu Nombre; venga a nosotros tu reino; hágase tu voluntad en la tierra como en el cielo. Danos hoy nuestro pan de cada día; perdóna nuestras ofensas, como tambien nosotros perdonamos a los que nos ofenden; no nos dejes caer en la tentación, y líbranos del mal. Amén.
| Języki romańskie |
|
wschodnioromańskie: arumuński | istrorumuński | meglenorumuński | rumuński |
