Młoda Polska (sztuka)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji.
Do weryfikacji: Samo istnienie pojęcia "sztuka Młodej Polski". Tzn. niby się używa, ale jakoś brzmi to dziwnie
Zajrzyj również na stronę dyskusji.
Wstawiając szablon dodaj informację o tej stronie na Wikipedia:Strony wymagające weryfikacji.

Ten artykuł wymaga dopracowania.
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.

Autoportret Stanisława Wyspiańskiego, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli epoki

Młoda Polska – nazwa modernizmu w literaturze, muzyce i sztuce polskiej przypadającego na lata 1895 - 1914.

[edytuj] Początki

Była dziełem generacji pisarzy, którzy debiutowali w dziesięcioleciu 1890-1900, czyli pokolenia lat 60., 70. Rozwijała się jako odpowiedź na sytuację ideową, filozoficzną, polityczną i artystyczną końca wieku, którą młodopolszczanie oceniali negatywnie. Świadczyło o tym poczucie kryzysu wartości i systemów filozoficznych (o charakterze przyrodniczym i materialistycznym).

[edytuj] Założenia

Była protestem przeciwko standaryzacji i technicyzacji życia społecznego, obyczajowości mieszczańskiej, antagonizmom społecznym. Dążenia niepodległościowe w tamtym czasie wzrastały, nastąpił więc powrót do romantyzmu i poszukiwań symbolicznych i nastrojowych form ekspresji. Zwrócono uwagę na takie formy uczuciowości jak: melancholia, rozpacz, pożądanie nirwany lub śmierci, tragizm istnienia, somnambulizm.

W okresie tym rozwinęły się nowe tendencje literackie (i nie tylko), takie jak dekadentyzm, neoromantyzm, symbolizm, ekspresjonizm, naturalizm, impresjonizm i secesja.

[edytuj] Grupa artystów

Zasugerowano, aby ten artykuł podzielić na różne artykuły dostępne ze strony ujednoznaczniającej. (dyskusja)

Młoda Polska – samookreślenie grupy artystów z lat 1890-1918 i pochodzi z manifestu programowego Artura Górskiego, w którym skrytykował on pozytywistów i przedstawił program literacki młodych twórców. W programie zwrócono uwagę na ponad przeciętność artysty, podniesiono go do rangi wieszcza, zwykłego człowieka zaś nazwano "filistrem", czyli osobą ograniczoną. Żądano wolności oraz oddzielenia sztuki od dziedzictwa kulturowego. Powstaje hasło "sztuka dla sztuki" oznaczające rezygnację z obywatelskich powinności piśmiennictwa, a położenie nacisku na indywidualizm i jednostkowe przeżycie. Jednocześnie niektórzy twórcy kontynuowali problematykę wyzwoleńczą.

Głównymi ośrodkami życia literacko-artystycznego Młodej Polski stały się Kraków i Lwów, dużego znaczenia nabrało również Zakopane. Natomiast Warszawa została pozbawiona zasadniczych wyznaczników kultury, gdyż po powstaniu styczniowym panowała tam napięta sytuacja. Pomimo tego udało się jej jednak wprowadzić w sztukę młodopolską wybitną prozę (Stefan Żeromski, Władysław Reymont) i ciekawy estetyzm.

Młoda Polska była okresem aktywizacji literackiej, przede wszystkim poetyckiej, czasopiśmienniczej, oraz artystycznej. Inspirowano się prądami filozoficznymi (schopenhaueryzm, nietzscheanizm) i estetycznymi. Nawiązywała do immoralizmu, pesymistycznej metafizyki i intuicjonizmu.

W latach 1900-1905 nastąpiły przemiany artystyczne i filozoficzne. Bunt modernistyczny i pesymizm zaczęły być wtórne. Leopold Staff ogłosił program poezji aktywnej i optymistycznej. Popularna stała się postać św. Franciszka z Asyżu. Nawet u najwybitniejszych nastąpiło odstąpienie od nastrojowości i nasilenie środków ekspresji.

Na łamach typowo młodopolskiego pisma "Chimera" nastąpiło odkrycie poezji Norwida.

Na "Młodej Polsce" wzorowali się tacy literaci, jak Witold Gombrowicz czy Jerzy Pilch.