Mykoła Kostomarow
Z Wikipedii
Kostomarow Mykoła (ukr. Костомаров Микола Іванович), ur. 4 maja (16 maja) 1817 we wsi Jurasiwka, zm. 7 kwietnia (19 kwietnia) 1885 w Petersburgu, ukraiński historyk, pisarz i etnograf oraz jeden z pierwszych krytyków literatury ukraińskiej.
[edytuj] Biografia
W 1832 zwolniony z chłopskiego poddaństwa. W 1836 ukończył studia historyczno-filologiczne na uniwersytecie w Charkowie. W latach 1844-1847 był profesorem na uniwersytecie w Kijowie. W latach 1845-1846 współzałożyciel Bractwa Cyryla i Metodego razem z M. Hulakiem i W. Bilozerskim, brał czynny udział w tworzeniu dokumentów programowych: Knyha buttia ukrajins'koho narodu (Книга буття українцького народу) i odezw: Do bratiw-ukrajinciw, Do bratiw-rosijan, Do brativ-pol'akiw (До братів-українців, До братів-росіян, До братів-поляків). Wiosną 1847r. aresztowany i więziony w twierdzy pietropawłowskiej, a w 1848r. przeniesiony do Saratowa; w 1856r. amnestionowany. Od 1858 przebywał w Petersburgu, gdzie jako profesor kierował w latach 1859-1862 katedry rosyjskiej historii na tamtejszym uniwersytecie. Był organizatorem “wtorków literackich” dla petersburskich Ukraińców. W 1862 zrezygnował z pracy wykładowcy i skupił się na badaniach naukowych. W latach 1860-1885 członek - redaktor Archeologicznej Komisji w Kijowie; pod jego redakcją w latach 1863-1884 wydano dwanaście tomów „Aktow Jużnoj i Zapadnoj Rosiji” (“Актов Южной и Западной России”) – czasopisma dotyczącego problemów historii Ukrainy i Białorusi XIV-XVII w. Kostomarow był fundatorem tzw. narodnickiego nurtu w ukraińskiej historiografii, uznającego naród ukraiński za samodzielny i samowystarczalny byt historyczny. Współorganizator czasopisma „Osnowa” (,,Основа”), był redaktorem jej narodowo-kulturalnej części. W 1867 napisał przedmowę oraz uporządkował i zredagował na nowo Kobzara Szewczenki. Od 1876 członek rosyjskiej Akademii Nauk, a od 1870 Południowo-Słowiańskiej Akademii Nauk.
[edytuj] Twórczość
Jeden z przedstawicieli rodzącego się narodowego ruchu ukraińskiego. Autor dramatów historycznych: Sawa Czalyj (Сава Чалий, 1838) i Perejasławska nicz (Переяславська ніч, 1841); prac o powstaniach kozackich: Bohdan Chmel'nyc'kyj i wozwraszcenije Jużnoj Rusi k Rossiji (Богдан Хмельнуцький и возвращение Южной Руси к России, 1857), Rujina (Руїна, 1879-1880), Mazepa (Мазепа, 1882), Mazepunci (Мазепинці, 1884). Wszystkie opracowania i prace autorskie bazują na materiałach z historii Rosji: Ruskaja istorija w żizneopisanijach ee glawnejszych dejatelej (Русская история в жизнеописаниях ее главнейших деятелей, 1874-1876). W historii literatury ukraińskiej Kostomarow zapisał się jako poeta-romantyk – zbiory poetyckie Ukrainskije balady (Украинские баллады, 1839), Witka (Вітка, 1840). Jego poezja charakteryzuje się rozmaitością gatunków, takich jak wiersze-ballady z historycznymi przekazami, legendami, wierzeniami ludu: Brat z sestroju (Брат з сестрою), Lastiwka (Ластівка), Steżky (Стежки), Poslanec' (Посланець), Jawor, topol'a i bereza (Явор, тополя й береза), wiersze-pieśni stylizowane na ludowych przyśpiewkach: Pocilunok (Поцілунок), Roża (Рожа), Golubka (Голубка), ludowa liryka przesiąknięta motywami walki i poetyzacją kozackiej sławy: Dawnyna (Давнина), Dity slawy, dity slawy! (Діти слави, діти слави!); jako jeden z pierwszych wprowadził do poezji ukraińskiej heksametr oraz wiersz dystychiczny, np. Niczna rozmowa (Нічна розмова); charakterystyczne dla jego wierszy są rytmika, brak regularnej strofy, retoryczne pytania. Tworzył powieści w języku rosyjskim: Sorok let (Сорок лет, 1840), Syn (Сын, 1865), Chołop (Холoп, 1878), Czernihowka (Черниговка, 1881).
