Kozacy

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy narodowości. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Kozacy – określenie odnoszące się początkowo do ludzi zamieszkujących stepy graniczące ze wschodnimi ziemiami Rzeczypospolitej.

Spis treści

1 Zarys historii Kozactwa
2 Pochodzenie Kozaków
3 Rekonstrukcje kozackich sztuk walki
4 Armie kozackie w wojskach Imperium Rosyjskiego (1913)
5 Zobacz też
6 Bibliografia

[edytuj] Zarys historii Kozactwa

Kozaków-zbójników odnotowano w Polsce pierwszy raz w roku 1388, zapisano również, że uchodzili za mahometan. Jan Długosz pierwszy raz określił ich tatarską nazwą zbiegów i zbójów. W najstarszych spisach u większości Kozaków występują nazwiska tatarskie. Początkowo osiedli na Krymie tzw. Kozacy krymscy (muzułmanie). Następnie doszli Kozacy naddnieprzańscy i naddniestrzańscy rekrutujący się głównie z Kijowa, Niemirowa, Winnicy, Baru, zwani także przez współczesnych Niżowcami (tzw. Kozacy chrześcijańscy). W miarę upływu czasu stworzyli oni społeczność stosującą system demokracji wojennej. Głównie zaliczali się do nich uciekinierzy z Litwy, Rusi Moskiewskiej, Wołoszczyzny oraz Korony, którzy w XV w. zasiedlili słabo zamieszkane do tej pory ziemie zwane Dzikimi Polami. W rezultacie unii lubelskiej Dzikie Pola stały się częścią Korony.

Po okresie rządów Chmielnickiego Sicz Zaporoska zwana była przez historyków drugą Rzeczpospolitą lub hetmańszczyzną. Zorganizowana była na wzór Polski, z hetmanem - niby-królem (pochodzącym z wyboru), z generalnym pisarzem - niby-kanclerzem, ze starszyzną plemienną - niby-urzędami koronnymi i ziemskimi, z radą kozacką - niby-sejmem walnym, z Kozakami samymi, uchodzącymi za szlachtę zwykłą i szaraczkową, oraz z czernią, czyli zwykłym ludem. Kozacy rządzili się w swoich miastach prawem magdeburskim przyniesionym z Polski, natomiast własne prawo zwyczajowe zostało skodyfikowane na podstawie statutów litewskich oraz w niewielkim stopniu prawa magdeburskiego. Sicz kozacka została zlikwidowana przez carycę Rosji Katarzynę II w roku 1775. Tytuł hetmana wojsk kozackich przysługiwał od tamtej pory panującej rodzinie carskiej. Starszyzna kozacka została zrównana w prawach z dworiaństwem rosyjskim, a wolnych Kozaków zrównano z chłopami rosyjskimi (kriepostniki).

[edytuj] Pochodzenie Kozaków

Kozacy chrześcijańscy to ludność, która napływała w rejony naddnieprzańskie od XVI w., uciekając przed niesprawiedliwościami panującego porządku społeczno-politycznego Rzeczypospolitej, a więc chłopi pańszczyźniani uciekający przed daninami, drobni przestępcy, słudzy uciekający przed gnębiącymi ich panami oraz ludzie fałszywie osądzeni. W pierwszej połowie XVI wieku szybko zorganizowani przez starostę trembowelskiego Prittwitcza w społeczność o silnym charakterze wojskowym, co było spowodowane potrzebą obrony przed Tatarami. Zajmowali się handlem, rybołówstwem, hodowlą i wojaczką. Podejmowali na czajkach wyprawy łupieżcze do imperium tureckiego.

[edytuj] Rekonstrukcje kozackich sztuk walki

Patrz dział sztuki walki: Bojowyj Hopak, Spas, Chrest,

[edytuj] Armie kozackie w wojskach Imperium Rosyjskiego (1913)

Armia Dońska: 60 pułków jazdy, 72 wolnych sotni;
Armia Kubańska: 37 pułków jazdy, 37 wolnych sotni, 22 bataliony piechoty;
Armia Orenburgska: 18 pułków jazdy, 40 wolnych sotni;
Armia Terecka: 12 pułków jazdy, 3 wolne sotnie, 2 bataliony piechoty;
Armia Uralska: 9 puków jazdy, 4 wolne sotnie;
Armia Syberyjska: 9 pułków jazdy;
Armia Transbajkalska: 9 pułków jazdy;
Armia Siemirieczeńska: 3 pułki jazdy, 7 wolnych sotni;
Armia Astrachańska: 3 pułki jazdy;
Armia Amurska: 2 pułki jazdy, 5 wolnych sotni;
Razem: 162 pułki jazdy, 171 wolnych sotni, 24 bataliony piechoty. (wg. Denikina, zob. niżej)