Nikifor Krynicki

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Nikifor

Nikifor, (od 1962) Nikifor Krynicki, (od 2003) Epifaniusz Drowniak, (ur. ok. 1895 w Krynicy, zm. 10 października 1968 w Foluszu) - polski malarz prymitywista pochodzenia łemkowskiego.

Postać i życie Nikifora została przedstawiona w filmie fabularnym z 2004 roku w reżyserii Krzysztofa Krauze "Mój Nikifor" z Krystyną Feldman w roli Nikifora.

[edytuj] Życiorys

Rzeźba Nikifora w Krynicy. malarz podczas malowania ujęty w charakterystycznej dla siebie pozie

Był samotny, żył w nędzy i przez większość życia był uważany za upośledzonego psychicznie kalekę. Mówił bełkotliwie i niewyraźnie. Okazało się później, że jego język był przyrośnięty do podniebienia. Był pochłonięty pasją malarską. Pod koniec życia został doceniony i uznany na całym świecie za jednego z najwybitniejszych prymitywistów.

Twórczość Nikifora odkryta została w 1930 przez ukraińskiego malarza Romana Turyna, który zapoznał z nią polskich i ukraińskich malarzy kapistów przebywających w Paryżu. Obrazy Nikifora wzbudziły ich zachwyt, zwracali przede wszystkim uwagę na bezbłędne operowanie kolorem. Entuzjastyczne opinie środowiska artystycznego nie zmieniły jednak nieprzychylnego stosunku do jego twórczości - nadal nie znajdował nabywców na swoje prace i zrozumienia dla swej sztuki.

Pierwsza publikacja na temat Nikifora pojawiła się w roku 1938 w czasopiśmie "Arkady" nr 3. Napisał ją Jerzy Wolff - nabywca dużej kolekcji dzieł Nikifora.

Od 1960 aż do śmierci Nikiforem opiekował się krynicki artysta malarz Marian Włosiński. Poświęcił dla niego swój talent i stworzył mu dobre warunki do pracy i życia, a po śmierci Nikifora zadbał o zachowanie jego twórczości.

[edytuj] Twórczość

Talent Nikifora przejawiał się głównie w twórczości na kawałkach tektury, okładkach zeszytów, skrawkach papieru, na których uwieczniał autoportrety, widoki krynickich willi i cerkwie. Był przy tym wysoce płodnym twórcą, stworzył blisko 40 tysięcy dzieł. W centrum Krynicy-Zdroju, nad potokiem Kryniczanka w zabytkowej willi Romanówka znajduje się Muzeum Nikifora.

Największy zbiór obrazów i rysunków Nikifora znajduje się w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu.

[edytuj] Tożsamość

Nikifor był synem Eudokii Drowniak - ubogiej, głuchoniemej Rusinki, która trudniła się noszeniem wody do krynickich schronisk i pensjonatów - oraz, jak się przypuszcza, jednego z artystów malarzy, jakich wielu mieszkało wtedy w willi "Trzy Róże", największego w tamtym czasie pensjonatu w Krynicy (jedna z najbardziej rozpowszechnionych plotek przypisywała ojcostwo Aleksandrowi Gierymskiemu). Jednakże te dane biograficzne są niepewne i niepotwierdzone.

Tożsamość Nikifora została stworzona przez władze, kiedy to w 1962 roku sąd w Muszynie ustalił jego akt urodzenia z podaniem fikcyjnych danych obojga rodziców, na wniosek Stefana Półchłopka, przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Krynicy. Formalno-prawne nadanie Nikiforowi nazwiska związane było z wydaniem mu dokumentów, w tym paszportu potrzebnego do wyjazdów za granicę (jednocześnie od władz Krynicy otrzymał mieszkanie). Akt ten został unieważniony na wniosek Zjednoczenia Łemków i prokuratury w 2003 roku. Równocześnie sąd nie ustalił oficjalnie innych danych z powodu braku odpowiednich dowodów. Sam Nikifor nie używał tego nazwiska - o sobie wcześniej mówił i podpisywał się na obrazach jako Nikifor, Netyfor lub też Matejko.