Krystyna Feldman

Z Wikipedii

Krystyna Feldman
Data urodzenia	1 marca 1916
Miejsce urodzenia	Lwów, Polska
Data śmierci	24 stycznia 2007
Miejsce śmierci	Poznań, Polska
Ważne role	Nikifor w Moim Nikiforze, babcia w To ja, złodziej, babka w Świat według Kiepskich, ciotka "Ringa" w Yesterday, Hela w Głosie z tamtego świata
Nagroda na FPFF	2004, pierwszoplanowa rola żeńska (Mój Nikifor)

Krystyna Zofia Feldman (ur. 1 marca 1916^[1] we Lwowie, zm. 24 stycznia 2007 w Poznaniu) – polska aktorka charakterystyczna, znana głównie z wyrazistych epizodów.

Spis treści 1 Życiorys 2 Kariera filmowa 3 Wybrana filmografia 4 Nagrody i odznaczenia 5 Ciekawostki 6 Przypisy 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Życiorys

Była córką aktora specjalizującego się w rolach szekspirowskich, uchodzącego za gwiazdę początku XX-wieku Ferdynanda Feldmana i aktorki teatralnej i śpiewaczki operowej Katarzyny Feldman. Grała małe role od piątego roku życia. Po śmierci ojca (zm. 3 czerwca 1919) matka kształciła ją w prywatnym lwowskim studio aktorskim prowadzonym przez aktora Janusza Strachockiego. W 1934 ukończyła gimnazjum im. Królowej Jadwigi we Lwowie; maturę zdała eksternistycznie, aby zdążyć na egzaminy do szkoły teatralnej. Po trzech latach nauki, w 1937, ukończyła Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie. Niedługo potem debiutowała w Teatrze Miejskim we Lwowie. W 1939 została zaangażowana do teatru w Łucku, jednak po wybuchu II wojny światowej wróciła do Lwowa. W 1942 została zaprzysiężona jako żołnierz Armii Krajowej. Pełniła w niej funkcję łączniczki.

Na scenę teatru lwowskiego powróciła po wyzwoleniu miasta w 1944 roku. Zagrała wówczas męską rolę Staszka w Weselu Wyspiańskiego, reżyserowanym przez Aleksandra Bardiniego. Po wojnie występowała w teatrach m.in. Łodzi, Szczecina, Opola, Krakowa i Poznania. Od 1983 roku była aktorką poznańskiego Teatru Nowego.

Zagrała również kilkanaście ról w spektaklach Teatru Telewizji, m.in. u Jerzego Antczaka, Andrzeja Barańskiego, Rudolfa Zioły, Olgi Lipińskiej i trzykrotnie u Izabelli Cywińskiej.

Jej mężem był 30 lat od niej starszy Stanisław Bryliński (zm. 1953).

Zmarła w swoim poznańskim mieszkaniu 24 stycznia 2007. Została pochowana w Alei Zasłużonych na cmentarzu Miłostowskim w Poznaniu. Zgodnie z życzeniem, pochowana została w kostiumie ze swojego ostatniego spetaklu - monodramu "I to mi zostało".

[edytuj] Kariera filmowa

Już pierwsza filmowa rola – dewotki w Celulozie (1953) Jerzego Kawalerowicza – na długo ukształtowała jej kinowe emploi. Podobną postać, wyraźnie jednak różnicowaną charakterologicznie, obdarzaną stale indywidualnym rysem, powtarzała m.in. w Kaloszach szczęścia (1958), Awanturze o Basię (1959), Dwu żebrach Adama (1963), Piekle i niebie (1966), Czerwonym i złotym (1969), czy w Głosie z tamtego świata (1962) Stanisława Różewicza, gdzie po raz pierwszy pojawiła się w roli nieepizodycznej.

Stała się jedną z najbardziej wyrazistych aktorek drugiego i trzeciego planu. Na ekranie tworzyła różne, często sprzeczne wewnętrznie typy, w których groteska mieszała się z powagą, ekscentryczność ze spokojem, fizyczna słabość z siłą i charyzmą. Grała postaci hrabin (Godzina pąsowej róży, 1963), żebraczek (Mansarda, 1963; Dwa księżyce, 1993), działaczek społecznych (Święta wojna, 1965), chłopek (Samotność we dwoje, 1968), pijaczek (Nad rzeką, której nie ma, 1991), morderczyń (odcinek 4 serialu Kapitan Sowa na tropie), sędzin (Otello z M-2, 1968), czy królowych (Ubu król, 2003).

Szerokiej publiczności dała się poznać dopiero w latach 80., po roli zdziwaczałej ciotki głównego bohatera w Yesterday Radosława Piwowarskiego. Często współpracowała z młodymi, debiutującymi twórcami, jak Jan Jakub Kolski (Pogrzeb kartofla), Konrad Szołajski (Człowiek z...), czy Mariusz Treliński (Łagodna). Masową popularność zyskała przed osiemdziesiątką, kiedy zagrała babcię Rozalię w popularnym serialu Świat według Kiepskich.

W 2004 roku, w wieku osiemdziesięciu ośmiu lat, wystąpiła po raz pierwszy w roli pierwszoplanowej. W Moim Nikiforze Krzysztofa Krauze wcieliła się w postać malarza Nikifora Krynickiego. Jej kreacja spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności, krytyków oraz jurorów polskich i zagranicznych festiwali filmowych.

[edytuj] Wybrana filmografia

• 2007 - Na dobre i na złe (serial, odc. 280,284) jako "pani Kazia"
• 2007 - Ryś jako "Wizuch"
• 2006 - Przybyli ułani jako "Janikowa"
• 2006 - Dublerzy jako "babcia Gambini"
• 2004 - Mój Nikifor jako "Nikifor Krynicki"
• 2003 - Ubu król jako "królowa Rozamunda"
• 2003 - Stara baśń - kiedy słońce było bogiem jako "wróżka"
• 2003 - Plebania (serial) jako "pani Gienia, woźna"
• 2002 - Na dobre i na złe (serial, odc. 102) jako "pani Maria Lach"
• 2002 - Pianista jako "Żydówka"
• 2001 - Boże skrawki jako "Wanda"
• 2000 - To ja, złodziej jako "babcia"
• 1999 - 2006 - Świat według Kiepskich (serial) jako "babka Rozalia"
• 1998 - Złoto dezerterów jako "łuczniczka Wilhelmina Koroniecka"
• 1997 - Pokój 107 (serial) jako "sprzątaczka"
• 1995 - Horror w Wesołych Bagniskach jako "służąca"
• 1995 - Łagodna jako "ciotka starsza"
• 1993 - Człowiek z... jako "archiwistka MSW"
• 1992 - Mama - nic jako "asystentka"
• 1991 - Nad rzeką, której nie ma jako "Magotka"
• 1991 - Latające machiny kontra Pan Samochodzik jako "Zofia, gosposia Lejwody-Arizony"
• 1990 - Śmierć dziecioroba jako "stara pijaczka"
• 1990 - Pogrzeb kartofla jako "Maryśka, matka Gorzelaka"
• 1988 - Mistrz i Małgorzata jako "Anuszka"
• 1987 - Pociąg do Hollywood jako "pani Krysia"
• 1987 - Rzeka kłamstwa jako "Bocianicha"
• 1986 - Na kłopoty... Bednarski jako "Tzarowa, gospodyni Bednarskiego"
• 1984 - Yesterday jako "ciotka "Ringa"
• 1984 - Zabicie ciotki jako "Emilka"
• 1981 - Jan Serce (serial, odc. 3, 6 i 7) "sąsiadka Krukowskich"
• 1977 - Palace Hotel jako "staruszka na dworcu"
• 1970 - Abel, twój brat jako "nauczycielka śpiewu"
• 1969 - Czerwone i złote jako "dewotka"
• 1968 - Samotność we dwoje jako "wiejska kobieta"
• 1968 - Otello z M-2 jako "sędzia"
• 1968 - Weekend z dziewczyną jako "gospodyni"
• 1968 - Lalka jako "rajfurka, "opiekunka" Magdalenki"
• 1967 - Długa noc jako "kobieta z zepsutym zegarkiem"
• 1967 - Stajnia na Salvatorze jako "sąsiadka Teresy"
• 1966 - Piekło i niebo jako "pasażerka autobusu"
• 1966 - Sublokator jako "pielęgniarka"
• 1965 - Kapitan Sowa na tropie (serial, odc. 4) jako "Kwiecińska"
• 1964 - Przerwany lot jako "urzędniczka"
• 1963 - Yokmok jako "gosposia"
• 1962 - Głos z tamtego świata jako "Hela Fabiańczykowa"
• 1959 - Wspólny pokój jako "dozorczyni"
• 1958 - Noc poślubna jako "swatka"
• 1957 - Kapelusz Pana Anatola jako "koleżanka z pracy"
• 1953 - Celuloza jako "dewotka"

[edytuj] Nagrody i odznaczenia

• 2004 - XXIX Festiwal Polskich Filmów Fabularnych:
  • Nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą za Mojego Nikifora

poprzedniczka: Katarzyna Figura

Najlepsza aktorka pierwszoplanowa na FPFF 2004 za Mojego Nikifora

następczynie: Karolina Gruszka Krystyna Janda

• Polskie Nagrody Filmowe - Orły:
  • 2005 - Najlepsza aktorka pierwszoplanowa za Mojego Nikifora
  • 2001 - Najlepsza aktorka drugoplanowa za To ja złodziej

• Inne nagrody za rolę Nikifora Krynickiego w Moim Nikiforze:
  • najlepsza aktorka na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Autorskich w Rabacie
  • najlepsza aktorka na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Pune w Indiach
  • najlepsza aktorka na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Valladolid
  • najlepsza aktorka na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Manili
  • najlepsza aktorka na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Kijowie
  • najlepsza aktorka na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlovych Varach
  • Złota Kaczka, nagroda dla najpopularniejszej aktorki, przyznawana przez czytelników miesięcznika Film (2005)
  • Gigant roku 2004 według poznańskiego oddziału Gazety Wyborczej

[edytuj] Ciekawostki

• W 2005 roku otrzymała Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
• Nigdy nie miała w domu lodówki, pralki ani telewizora.
• Postać Nikifora Krynickiego w filmie Mój Nikifor nie była pierwszą męską rolą w jej dorobku. Wcześniej w teatrze grała m.in. Staszka w Weselu, Kaja w Królowej Śniegu, czy pana Ciuciumkiewicza w Domu otwartym.
• Międzynarodowa Kapituła Orderu Uśmiechu w 2006 roku przyznała jej na wniosek dzieci z Poznania Order Uśmiechu, który na prośbę aktorki miał być wręczony 14 lutego 2007. Ze względu na śmierć Krystyny Feldman nie doszło do ceremonii. Zarząd Kapituły pierwszy raz w historii tego odznaczenia wydał zgodę na przekazanie Orderu na ręce spadkobierców i uznał aktorkę za pełnoprawnego Kawalera Orderu Uśmiechu.

[edytuj] Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Krystyna Feldman w bazie filmpolski.pl
• Biogram + fragmenty recenzji na stronie "Kultury polskiej"
• Recenzja Mojego Nikifora i roli Feldman, wspomnienie o aktorce na stronach Polskiego Radia
• Amantki szybko się starzeją. Rozmowa Jana Błończy-Szabłowskiego z aktorką z września 2004
• Myśli z górnego piętra. Rozmowa Dagmary Romanowskiej z aktorką z września 2004
• Teatr uczy pokory. Rozmowa Remigiusza Grzeli z aktorką z marca 2005
• Być Nikiforem. Zapis czatu z aktorką
• Krystyna Feldman w Filmweb.pl