Przeszczepianie narządów

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Przeszczepianie narządów, transplantacja (z łac. "transplantare" - szczepić i plantare - sadzić) - przeszczepienie narządu w całości lub części z jednego ciała na inne (lub w obrębie jednego ciała). Przeszczepianiem narządów zajmuje się medyczna dziedzina naukowa nazywana transplantologią.

Przeszczep (transplantat) - tkanka (skóra, rogówka, kości) lub narząd (serce, nerka) pobrane od dawcy, podlegające chirurgicznemu przeszczepieniu do organizmu biorcy. Niektóre tkanki i narządy mogą być konserwowane i przechowywane w tzw. bankach.

Zabiegi tego typu są bardzo skomplikowane i pracochłonne (niektórzy twierdzą, że to najtrudniejsze zabiegi chirurgiczne). Najtrudniejszym problemem przy przeszczepach alogenicznych (wewnątrz tego samego gatunku) jest reakcja odrzucania przeszczepu, ze względu na reakcję immunologiczną. Wymaga to stosowania leczenia immunosupresyjnego (np. cyklosporyny). W rzadkich przypadkach mamy do czynienia z sytuacją odwrotną czyli przeszczep zwraca się przeciw gospodarzowi i stara się go zniszczyć (ang. graft vs host disease).

Spis treści

1 Podział przeszczepów
2 Najczęściej przeszczepiane narządy
3 Warunki powodzenia przeszczepu
4 Przeszczepy narządów u ludzi
5 Aspekty medyczne
6 Aspekty prawno - etyczne
7 Transplantacja w poszczególnych systemach religijnych
8 Kwestia prawna
9 Zobacz też
10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Podział przeszczepów

autogeniczne (autologiczne) - polegają na przeniesieniu własnej tkanki lub narządu biorcy z jednego miejsca na drugie np. przeszczep skóry
izogeniczne - polegają na przeniesieniu tkanki lub narządu między osobnikami identycznymi genetycznie np. bliźniętami jednojajowymi
allogeniczne - polegają na przeniesieniu tkanki lub narządu między osobnikami różnymi genetycznie, ale tego samego gatunku np. człowiek --> człowiek
ksenogeniczne (heterologiczne, ksenogenne) - polegają na przeniesieniu tkanki lub narządu między osobnikami różnego gatunku np. świnia --> człowiek

[edytuj] Najczęściej przeszczepiane narządy

[edytuj] Warunki powodzenia przeszczepu

zgodność tkankowa
właściwy dobór dawcy i biorcy
odpowiednie leczenie immunosupresyjne
umiejętność rozpoznania i leczenia procesu odrzucania narządu przez organizm biorcy
zapobieganie powikłaniom i ich leczenie

[edytuj] Przeszczepy narządów u ludzi

Świat
- 1954 - pierwszy przeszczep nerki (od brata bliźniaka) - (Joseph Murray i John Merrill - Boston)
- 1963 - pierwsza próba przeszczepu wątroby (Thomas Starzl - Denver)
- 1966 - pierwszy jednoczesny przeszczep nerki i trzustki (William Kelly i Richard Lillehei - Minneapolis)
- 1967 - pierwszy udany przeszczep wątroby (Thomas Starzl - Denver)
- 1967 - pierwszy przeszczep serca (Christiaan Barnard - Kapsztad)
- 1981 - pierwszy jednoczesny przeszczep serca i płuca (Bruce Reitz - Stanford)
- 1998 - pierwszy przeszczep przedramienia (Jean Michel Dubernard - Lyon)
- 2005 - pierwszy przeszczep fragmentu twarzy ze zwłok (Jean Michel Dubernard - Amiens)

Polska
- 1965 - pierwsza próba przeszczepu nerki pobranej ze zwłok (Wiktor Bross - Wrocław) (31 marca 1965)
- 1966 - pierwszy udany przeszczep nerki ze zwłok (Jan Nielubowicz, Tadeusz Orłowski - Warszawa) (26 stycznia 1966)
- 1968 - pierwszy przeszczep nerki pobranej od żywego dawcy (Wiktor Bross - Wrocław)
- 1969 - pierwsza próba przeszczepu serca (Jan Moll, Antoni Dziatkowiak - Łódź)
- 1986 - pierwszy udany przeszczep serca (Zbigniew Religa - Zabrze)
- 1987 - pierwszy przeszczep wątroby (Stanisław Zieliński - Szczecin)
- 1988 - pierwsze udane jednoczasowe przeszczepienie nerki i trzustki (Jacek Szmidt - Warszawa)
- 1990 - pierwsze udane przeszczepienie wątroby u dziecka (Piotr Kaliciński - Warszawa - Centrum Zdrowia Dziecka)
- 1994 - pierwsze udane przeszczepienie wątroby u dorosłego (Jacek Pawlak, Bogdan Michałowicz - Warszawa)
- 1999 - pierwszy przeszczep części wątroby od żywego dawcy (Piotr Kaliciński, Marek Krawczyk - Warszawa)
- 2001 - pierwszy udany jednoczasowy przeszczep płuc i serca (Marian Zembala - Zabrze)
- 2003 - pierwszy przeszczep pojedyńczego płuca (Marian Zembala - Zabrze)
- 2004 - pierwsze udane przeszczepienie trzustki u osoby z uprzednio przeszczepioną nerką (Marek Durlik - Warszawa)
- 2005 - pierwszy przeszczep obu płuc (Marian Zembala - Zabrze)
- 2006 - pierwszy przeszczep wątroby i jelita (Piotr Kaliciński - Warszawa - Centrum Zdrowia Dziecka) (28 marca 2006)
- 2006 - pierwszy przeszczep ręki (Jerzy Jabłecki - Trzebnica) ( 2 kwietnia 2006 )

[edytuj] Aspekty medyczne

Zabiegi tego typu są bardzo skomplikowane i pracochłonne (niektórzy twierdzą, że to najtrudniejsze zabiegi chirurgiczne), ponadto występuje ryzyko, że wszczepiony narząd nie przyjmie się - to znaczy, że organizm będzie traktował go jako ciało obce i próbował zwalczyć (reakcja odrzucenia przeszczepu). W rzadkich przypadkach mamy do czynienia z sytuacją odwrotną czyli przeszczep zwraca się przeciw gospodarzowi i stara się go zniszczyć (ang. graft vs host disease czyli przeszczep przeciw gospodarzowi).

[edytuj] Aspekty prawno - etyczne

[edytuj] Transplantacja w poszczególnych systemach religijnych

[edytuj] Chrześcijaństwo

[edytuj] Katolicyzm

Stanowisko Kościoła katolickiego w sprawie przeszczepiania narządów nie jest jednoznaczne. Choć znacząca większość księży popiera tę formę leczenia, to jednak zdarzają się pojedynczy teologowie i duchowni nazywający transplantację "kanibalizmem naszych czasów".

Stanowisko papieża Jana Pawła II było pozytywne. Fragmenty z przemowy Jego Świątobliwości Jana Pawła II podczas XVIII Kongresu Międzynarodowego Towarzystwa Transplantacyjnego, Rzym, 29 sierpnia 2000:

"Transplantacja to duży krok naprzód w służbie nauki dla człowieka i obecnie wielu ludzi zawdzięcza swoje życie przeszczepionemu narządowi. Co więcej, technika transplantacji udowodniła, że jest znaczącym sposobem osiągnięcia głównego celu całej medycyny - służenia ludzkiemu życiu. Dlatego też w Liście Encykliki "Evangelium Vitae" sugerowałem, że jedną z dróg pielęgnowania prawdziwej kultury życia jest dawstwo narządów, wykonywane w sposób etycznie akceptowalny, z zamiarem oferowania szansy na zdrowie, a nawet życie, chorym, którzy czasem nie mają innej nadziei" (No.86).

"Tak, jak z każdym nowym osiągnięciem ludzkim, ta szczególna dziedzina nauk medycznych, z całą nadzieją na zdrowie i życie, jaką oferuje, przedstawia również pewne krytyczne zagadnienia, które muszą być zbadane w świetle antropologicznej i etycznej refleksji."

Przemowa do uczestników Kongresu Międzynarodowego Towarzystwa Transplantacyjnego, 20 czerwca 1991, (No.3): "Pierwsze, co musi zostać podkreślone, a co zauważyłem przy innej okazji, to fakt, że każdy narząd przeszczepiony ma swoje źródło w decyzji o bardzo dużej wartości etycznej: decyzja, aby zaoferować bez oczekiwania nagrody części własnego ciała dla zdrowia i dobrego samopoczucia innej osoby. W tym dokładnie zawiera się szlachetność tego gestu, gestu który jest autentycznym aktem miłości".

W listopadzie 2006 przedstawiciele polskiego Kościoła Katolickiego oficjalnie poparli oświadczenia woli, oraz transplantacje organów po śmierci.

[edytuj] Prawosławie

[edytuj] Protestantyzm

[edytuj] Islam

Współczesne muzułmańskie stanowisko sunnickich szkół prawnych wobec transplantacji narządów jest ogólnie pozytywne, z zastrzeżeniami:

przeszczep nie może "sprzeciwiać się ludzkiej godności muzułmanina"
dopuszczalny jest tylko gdy jest jedyną możliwą formą pomocy
oddanie organu musi być dobrowolne (również po śmierci, pobranie organów warunkuje wcześniejsza zgoda)
handel organami ludzkimi jest sprzeczny z godnością człowieka
można przyjmować organy od nie-muzułmanów, ale nie od ludzi skazanych na śmierć

Szyici zakazują pobierania organów od zmarłych muzułmanów, chyba, że jest to konieczne dla ratowania życia innego muzułmanina.

[edytuj] Buddyzm

Lekarze buddyjscy wskazują na odpowiedzialność, jaką obarczyła lekarza możliwość transplantacji narządów i jak inne religie są uwrażliwieni na nadużycia, takie jak kradzież narządów czy nielegalny handel. Z religijnego punktu widzenia buddyzm nie wysuwa żadnych zasadniczych zarzutów co do transplantacji organów czy transfuzji krwi, a nawet określa to jako "akt heroizmu".

[edytuj] Judaizm

W Judaizmie panują sprzeczne poglądy na ten temat - jedne autorytety uważają oddanie narządów za czyn godny, inni wskazują na fakt, iż taka ingerencja sprawi, że ciało dawcy nie będzie integralne w momencie zmartwychwstania. Przeważa jednak pogląd, że w gdy chodzi o ocalenie życia człowieka, przeszczepy są dozwolone.

[edytuj] Kwestia prawna

Jeśli chodzi o kwestie pobierania narządów od zmarłych to polskie prawo mówi, że osoba zmarła może być uważana za potencjalnego dawcę tkanek i narządów, jeśli za życia nie wyraziła sprzeciwu. Lekarz, pod którego opieką był zmarły informuje rodzinę o śmierci i zamiarze pobrania narządów do przeszczepienia, ale nie musi prosić o wyrażenie na to zgody. Jednak ze względów etycznych i społecznych na ogół jest przeprowadzana rozmowa z rodziną zmarłego w celu poinformowania ich o chęci pobrania narządów do przeszczepienia oraz uzyskania ich przyzwolenia. Jeśli zmarły pozostawił pisemny zapis dotyczący jego woli odnośnie pobierania narządów po śmierci, lekarze bez zastrzeżeń respektują jego decyzję. Jeśli zaś zmarły nie zostawił takiego oświadczenia rodzina na drodze sądowej może uniemożliwić pobranie narządów. Oświadczenie informujące, że nie zgadzamy się na pobranie narządów po naszej śmierci możemy złożyć listownie lub osobiście w:

Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji POLTRANSPLANT
ul. Lindleya 4
02-005 Warszawa

na formularzu, który można otrzymać w każdym Zakładzie Opieki Zdrowotnej, Starostwie Powiatowym, każdej aptece, a także ściągnąć ze strony Poltransplantu.

Zupełnie inaczej wygląda natomiast kwestia pobrania narządów od osób żywych. Jeśli taka operacja jest wymagana do uratowania komuś życia, dawcy szuka się najpierw wśród rodziny. Jeśli chcesz pomóc komuś obcemu, abyś mógł dobrowolnie, nieodpłatnie oddać jakiś narząd (którego pobranie nie zagraża życiu) zgodę musi wyrazić Sąd, biorąc pod uwagę istniejący związek emocjonalny między potencjalnym dawcą, a biorcą. W związku z tym, ze względów prawnych, na ogół możliwość ta dotyczy jedynie najbliższej rodziny. W chwili obecnej w Polsce nie ma generalnie możliwości odsprzedania narządu unaczynionego (nerka, wątroba, trzustka, płuco) obcej osobie, handel jest prawnie zakazany i zagrożony karą więzienia. Procedura sądowa nie dotyczy osób, które chcą być dawcami szpiku. W tym przypadku wyraża się chęć pozostania dawcą szpiku poprzez wypełnienie odpowiedniego formularza zgłoszeniowego i przesłanie go do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej (CRNDSiKP). Oświadczenie woli jest dokumentem, mówiącym o tym, że zezwalasz na użycie Twoich organów w razie śmierci mózgowej dla celów ratowania życia innych ludzi. Należy wypełnić i nosić zawsze przy sobie.

[edytuj] Zobacz też

cyklosporyna
immunosupresja
reakcja graft-versus-host

[edytuj] Linki zewnętrzne

Źródło: "http://pl.wikipedia.org../../../p/r/z/Przeszczepianie_narz%C4%85d%C3%B3w.html"

Kategorie: Medycyna • Chirurgia • Transplantologia