Szałas (powiat kielecki)
Z Wikipedii
Współrzędne: 51°03'13" N 020°38'35" E
| Szałas | |
| Województwo | świętokrzyskie |
| Powiat | kielecki |
| Gmina | Zagnańsk |
| Sołtys | Władysław Zaczkiewicz |
| Powierzchnia | 3,75 km² |
| Położenie | 51° 03' 13'' N 20° 38' 35'' E |
| Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności |
550 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
41 |
| Tablice rejestracyjne | TKI |
|
Położenie na mapie Polski
  Szałas
|
|
Szałas – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Zagnańsk.
Dzieli się na trzy części. Leży przy drodze łączącej drogę krajową (DK42) w Odrowążu z drogą wojewódzką (DW750) w Samsonowie. We wsi znajduje się szkoła podstawowa i kościół.
Przez wieś przechodzi 
żółty szlak turystyczny z Końskich do Serbinowa i 
czerwony szlak turystyczny z rezerwatu przyrody Diabla Góra do Łącznej.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kieleckiego.
Zobacz też: Szałas
[edytuj] Historia
Szałas jest starą osadą. Początkowo był własnością książęcą, a od 2 poł. XII w. własnością biskupów krakowskich. Dziesięcina ze wsi była przeznaczona dla parafii w Odrowążu.
W roku 1521 wieś należała do parafii w Kielcach. W 1645 r do biskupiego klucza kieleckiego należała Kuźnica Szałas (Stary) (dzierżawiona przez p. Dziboni) - Jeden piec do dęcia, drugi piec do kowania i w nim dymarka jest i młynnik. Przy dymarce browar i chałup kilka (w nich mieszkają rzemieślnicy różni i czeladź). Kmieć Kopeć i poddani w Zagnańsku z 2 łanami. Kuźnica zajmuje 3 mile w okręgu, ma dobre lasy, nie ma wody, jedynie marny staw w lesie i 3 stawki. W 1662 wieś należała już do parafii w Odrowążu.
W 1789 r. upaństwowiono kielecki klucz biskupów, Szałas został wsią rządową (Skarbu Państwa). W 1773 r. wybudowano tu kuźnicę, a później wielki piec (na węgiel drzewny). Piec pracował do 1833 r. Rudę wydobywano w okolicy Kucębowa. Górnikami byli m.in. mieszkańcy Szałasu. We wsi mieszkali bartnicy, był też staw rybny (w 1827 r. wybudowano przy nim młyn wodny). Znajdowała się tu karczma i 67 domów.
Mieszkańcy wsi brali udział w powstaniu styczniowym walcząc w w oddziałach Andrzejewskiego i Rudawskiego. Po ogłoszonym przez cara uwłaszczeniu chłopów Szałas został podzielony na gospodarstwa o powierzchni 20, 55 jak i 2 morgi.
W 1836 r. w Szałasie, podzielonym na 2 wsie, zamieszkiwało 262 parafian (159 w Szałasie Nowym i 103 w Szałasie Starym). W 1854 liczba ludności w obu sołectwach wyniosła odpowiednio 110 i 165 osób. W 1831 r. mieszkało tu już 702 katolików.
W okresie międzywojennym w Szałasie wybudowano tartak. W czasie II wojny światowej wieś była kilka razy spalona przez Niemców w odwecie za pomoc partyzantom. Od 1957 Szałas należy do nowo utworzonej ekspozytury kościoła z Odrowąża w Odrowążku. W latach 90. XX w. we wsi wybudowano kościół.
We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Partyzantów Ziemi Kieleckiej.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
Wsie: Bartków • Belno • Borowa Góra • Chrusty • Długojów • Gruszka • Janaszów • Jasiów • Jaworze • Kajetanów • Kaniów • Kołomań • Lekomin • Osiedle Wrzosy • Samsonów • Samsonów-Ciągłe • Samsonów-Dudków • Samsonów-Komorniki • Samsonów-Piechotne • Siodła • Szałas • Ścięgna • Tumlin-Dąbrówka • Tumlin-Osowa • Tumlin-Węgle • Tumlin-Zacisze • Umer • Zabłocie • Zachełmie • Zagnańsk
Siedziba gminy: Zagnańsk
