Tadeusz Różewicz

Z Wikipedii

Tadeusz Różewicz (ur. 9 października 1921 w Radomsku) – polski poeta, dramaturg, prozaik. Brat reżysera Stanisława Różewicza.

Spis treści 1 Życiorys 2 Twórczość 2.1 Zbiory opowiadań 2.2 Zbiory wierszy i poematy 2.3 Dramaty 2.4 Inne 3 Nagrody i wyróżnienia 4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Życiorys

Rodzina Różewiczów przeprowadziła się do Radomska z Osjakowa (powiat wieluński) tuż po I wojnie światowej. Tadeusz urodził się jako drugi z trzech synów (starszy Janusz, młodszy Stanisław). Ojciec był niższym urzędnikiem sądowym, matka pozostawała w domu. Uczęszczał do gimnazjum im. F. Fabianiego (jak starszy brat), po ukończeniu którego zdał małą maturę. Zdawał do Liceum Pedagogicznego w Piotrkowie Trybunalskim, jednak oblał egzamin z powodu śpiewu.

Z powodów trudnej sytuacji materialnej w 1938 r. nie mógł kontynuować nauki. Od 1939 r. do 1943 r. pracował fizycznie. Od 1 stycznia 1941 do 17 stycznia 1945 należał do Armii Krajowej (pseudonim Satyr). Walczył z bronią w ręku od 26 czerwca 1943 do 3 listopada 1944. Był redaktorem podziemnego czasopisma "Czyn Zbrojny", a w 1942 r. ukończył konspiracyjny kurs podchorążych.

Po wojnie w 1945 r. zdał maturę i został studentem historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak studiów nie ukończył. Z Krakowa przeprowadził się do Gliwic w roku 1947, a od 1968 r. mieszka we Wrocławiu. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

[edytuj] Twórczość

Różewicz tworzył już przed wojną. Juwenilia publikował między innymi w czasopismach Pod znakiem Marii i Czerwone Tarcze. W 1944 roku wydał, wraz z bratem Januszem, Echa Leśne, a dwa lata później zbiór satyrycznej prozy i poezji pt. W łyżce wody. Jednak za jego debiut uznaje się dopiero tom Niepokój (1947). W 1991 Różewiczowi nadano tytuł Honorowego Obywatela Miasta Radomska, został laureatem Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta "za twórczość całego życia" w roku 1999. W 2000 dostał nagrodę Nike za tomik Matka odchodzi. W połowie lat 70. i na początku lat 80. Tadeusz Różewicz był poważnym kandydatem do nagrody Nobla, jednak nagrodę w tamtym czasie otrzymał Czesław Miłosz.

Poezja Różewicza wyraża tragizm osamotnionej jednostki, zagubionej w powojennym świecie zdominowanym przez widmo masowej śmierci, okrucieństwa, obojętności i cywilizacyjnego uniformizmu. Jest to twórczość osoby okaleczonej i porażonej okrucieństwem wojny. Bohater jego wierszy jest osobowością zagrożoną dezintegracją i powszechnym chaosem. W wierszach Przepaść i Koncert życzeń pisze o prostych uczuciach, o podstawowych wartościach: życzliwości, dobroci, przywiązaniu do miejsca urodzenia.

Od strony formalnej poezja Różewicza jest kontynuacją tradycji awangardy. W jego dorobku przeważają wiersze wolne i wiersze zdaniowe, których budowę Tadeusz Drewnowski określa jako kubistyczną – każda strofa jest osobnym klockiem odrębnym zarówno znaczeniowo jak i kompozycyjnie.

Dramat stworzony przez Różewicza to całkowicie odrębna koncepcja teatru. Można tutaj dopatrywać się wpływów awangardy paryskiej (Samuel Beckett, Eugène Ionesco), jednak teatr ten jest autobiograficzny i posiada silne wpływy tradycji polskiej. Teatr Różewicza jest teatrem realistycznym, fragmentarycznym, poetyckim i teatrem absurdu.

Jego wizja partyzantki (Do piachu) wywołała protesty kombatantów.

[edytuj] Zbiory opowiadań

• Opadły liście z drzew (1955)
• Przerwany egzamin (1960)
• Wycieczka do muzeum (1966)
• Śmierć w starych dekoracjach (1970)
• Próba rekonstrukcji (1979)

[edytuj] Zbiory wierszy i poematy

• Echa leśne (1944)
• W łyżce wody (1946)
• Niepokój (1947)
• Czerwona rękawiczka (1948)
• Pięć poematów (1950)
• Przepaść
• Czas, który idzie (1951)
• Wiersze i obrazy (1952)
• Równina (1954)
• Et in Arkadia ego (1961, poemat)
• Poemat otwarty (1956)
• Formy (1958)
• Rozmowa z księciem (1960)
• Nic w płaszczu Prospera (1962)
• Twarz (1964)
• Spadanie, Non-stop-show (1968, poemat)
• "Twarz trzecia" (1968)
• Wiersze (1974)
• Poezje (1987)
• Płaskorzeźba (1991)
• "Zawsze fragment" (1996)
• Zawsze fragment. Recycling (1998)
• Matka odchodzi (1999) (Książka otrzymała laur Śląskiego Wawrzynu Literackiego za 1999 r. oraz Nike w 2000 r.)
• Nożyk profesora (2001, poemat i wiersze)
• Szara strefa (2002)
• Wyjście (2004)
• Uśmiechy (pierwsze wydanie 1955, reedycja [+ inne utwory] 2005)

[edytuj] Dramaty

• Grupa Laokoona (wyst. 1962)
• Świadkowie albo Nasza mała stabilizacja (wyst. 1964)
• Wyszedł z domu (1965)
• Kartoteka (1969)
• Stara kobieta wysiaduje (1969)
• Na czworakach (1972)
• Białe małżeństwo (wyst. 1975)
• Śmierć w starych dekoracjach (wyst. )
• Do piachu (wyst. 1979)
• Pułapka (1982)
• Kartoteka rozrzucona (1997)
• Palacz (1997)

[edytuj] Inne

• Zabawy przyjemne i pożyteczne Tadeusza Różewicza, Eugeniusza Geta Stankiewicza i... (2006) - film dokumentujący wrocławską wystawę pod tym tytułem (płyta DVD, dodatek do "Odry" 10/2006)

[edytuj] Nagrody i wyróżnienia

• 1997 - Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego
• 1 czerwca 2006 Tadeusz Różewicz odebrał dyplom doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego
  Promotorem była prof. Małgorzata Książek-Czermińska. Po 15 minutach wygłaszania wykładu okolicznościowego przerwał, wyjaśniając, że nie będzie zabierał czasu zebranym, a pełny tekst i tak pojawi się w pamiątkowej publikacji.
• 26 listopada 2006 - Nagroda Złotego Berła

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Kultura polska: Tadeusz Różewicz
• Opracowanie maturalne
• Biografia na Eduseek