Tadeusz Tomaszewski (premier)
Z Wikipedii
Tadeusz Tomaszewski (ur. 26 listopada 1881, wieś Sacin koło Nowego Miasta nad Pilicą, obecne województwo mazowieckie, zm. 10 sierpnia 1950, Londyn) – prawnik, działacz polityczny, premier polskiego rządu na uchodźstwie w latach 1949-1950.
Rozpoczął studia prawnicze na zrusyfikowanym Uniwersytecie Warszawskim, kończył je na Uniwersytecie Moskiewskim, uzupełniał w późniejszych latach we Francji. Od 1901 był członkiem nielegalnej PPS, wcześniej działał w konspiracyjnych kółkach gimnazjalnych i studenckich. Trzykrotnie był zatrzymywany przez władze rosyjskie, nie przeszkodziło to jednak w odbyciu aplikacji adwokackiej i otwarciu w Warszawie kancelarii. Po zajęciu Warszawy przez Niemców w okresie I wojny światowej był członkiem lewicowego Centralnego Komitetu Narodowego oraz innych organizacji niepodległościowych – Międzypartyjnego Koła Politycznego i Ligi Państwowości Polskiej; wraz z innymi działaczami tych organizacji był sygnatariuszem deklaracji w sprawie niepodległości Polski (22 lutego 1916). Położył duże zasługi w tworzeniu sądownictwa polskiego po odzyskaniu niepodległości.
W okresie II Rzeczypospolitej prowadził nadal kancelarię adwokacką w Warszawie. Był naczelnym radcą prawnym Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie, członkiem Rady Banku Polskiego, a w 1929 r. członkiem Trybunału Stanu do rozpatrzenia sprawy ministra skarbu Czechowicza i nieprawidłowości budżetowych. Był przewodniczącym Centralnego Sądu Partyjnego PPS oraz radnym Rady Miejskiej Warszawy z ramienia PPS. W 1930 współorganizował Zrzeszenie Prawników Socjalistów; organizacja ta była odpowiedzią na Narodowe Zrzeszenie Adwokatów, którego członkami byli adwokaci prorządowi. Tomaszewski pełnił ponadto funkcje prezesa Rady Nadzorczej Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej i Społecznego Przedsiębiorstwa Budowlanego.
We wrześniu 1939 wyjechał do Rumunii, następnie do Francji. W strukturze władz na uchodźstwie był przewidywany początkowo na ministra pracy i opieki społecznej, ostatecznie został powołany na prezesa Najwyższej Izby Kontroli na Uchodźstwie. Aktywnie działał m.in. w sprawie pozostawienia do dyspozycji rządu londyńskiego mienia, które wobec cofnięcia uznania dla rządu przez władze brytyjskie miało być przekazane tworzącemu się rządowi polskiemu w Warszawie.
7 kwietnia 1949 został mianowany przez prezydenta Augusta Zaleskiego na premiera rządu na uchodźstwie; oznaczało to jednocześnie rezygnację z dalszego kierowania NIK. Zmarł nagle w trakcie posiedzenia rządu rok później.
Był odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (1950, pośmiertnie).
[edytuj] Bibliografia
- Ryszard Szawłowski, Najwyższe państwowe organy kontroli II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.
[edytuj] Zobacz też
- Inne osoby o nazwisku Tadeusz Tomaszewski
Władysław Sikorski • Stanisław Mikołajczyk • Tomasz Arciszewski • Tadeusz Bór-Komorowski • Tadeusz Tomaszewski • Roman Odzierzyński • Jerzy Hryniewski • Stanisław Mackiewicz • Hugon Hanke • Antoni Pająk • Aleksander Zawisza • Zygmunt Muchniewski • Alfred Urbański • Kazimierz Sabbat • Edward Szczepanik
