Ulica Marszałkowska w Warszawie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Warszawa

Ulica

Marszałkowska

Śródmieście

Galeria Centrum przy skrzyżowaniu z Alejami Jerozolimskimi

Rysunek z 1867 roku, widoczne skrzyżowanie z ulicą Świętokrzyską, dalszy widok w kierunku placu Zbawiciela

Widok z 1912 roku, na pierwszym planie skrzyżowanie z ulicą Piękną, dalszy widok w kierunku placu Zbawiciela

Obecny widok z wysokości ulicy Pięknej w kierunku Ogrodu Saskiego

Ulica Marszałkowska jest jedną z głównych ulic Warszawy, ważną arterią komunikacyjną w kierunku północ-południe.

[edytuj] Przebieg

Ulica rozciąga się od placu Unii Lubelskiej do placu Bankowego. Krzyżuje i spotyka się z następującymi ulicami i placami:

placem Unii Lubelskiej z ulicami: Bagatela, Boya-Żeleńskiego, Polną, Puławską, Spacerową i Szucha;
Zoli (brak połączenia dla ruchu kołowego)
Oleandrów i Litewską (brak połączenia dla ruchu kołowego)
Armii Ludowej (część Trasy łazienkowskiej - brak połączenia dla ruchu kołowego);
placem Zbawiciela z ulicami: Mokotowską, Nowowiejską i Aleją Wyzwolenia;
placem Konstytucji z ulicami: Koszykową, Piękną, Śniadeckich i Waryńskiego;
Wilczą;
Hożą;
Wspólną;
Żurawią;
Nowogrodzką;
Alejami Jerozolimskimi na rondzie Dmowskiego;
na wysokości placu Defilad z ulicami: Widok, Złotą, Sienkiewicza i Moniuszki;
Świętokrzyską;
Rysią;
Królewską;
Sentorską i Elektoralną przy wjeździe na plac Bankowy.

Kontynuację ciągu ulicy Marszałkowskiej w kierunku północnym stanowi ulica Andersa, a południowym ulica Puławska.

Pod ulicą, na odcinku od placu Konstytucji w kierunku Ogrodu Saskiego biegnie linia metra ze stacjami:

Na całej długości biegnie również linia tramwajowa z przystankami: Pl. Unii Lubelskiej, Trasa Łazienkowska (tylko w jedną stronę), Pl. Zbawiciela, Pl. Konstytucji, Hoża, Centrum, Metro Świętokrzyska, Królewska.

Prowadzą tędy również liczne trasy autobusowe.

[edytuj] Historia

[edytuj] Przed II wojną światową

Nazwa ulicy pochodzi od urzędu marszałka wielkiego koronnego Franciszka Bielińskiego, który bardzo zasłużył się osiemnastowiecznej Warszawie, a którego pałac stał przy historycznym początku ulicy, skrzyżowaniu z ul. Królewską. Fragment przy Ogrodzie Saskim przeprowadzono dopiero w okresie międzywojennym. Towarzyszyły temu duże protesty mieszkańców przeciwnych zmniejszaniu powierzchni parku, m.in. dlatego Marszałkowska w tym miejscu jest wygięta w łuk. Wytyczenie ulicy związane jest z powstaniem w latach 1766 - 1779, osi stanisławowskiej, wielkiego założenia urbanistyczno-ogrodowego Warszawy, autorstwa króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Jana Szucha i Fryderyka Augusta Moszyńskiego. Centrum miasta przeniosło się w okolice Marszałkowskiej z dwóch ważnych przyczyn, przede wszystkim z powodu budowy w latach 1844 - 1845 Dworca Wiedeńskiego przy skrzyżowaniu z Alejami Jerozolimskimi. Drugą ważną kwestią była też budowa Cytadeli, po północnej stronie ówczesnego centrum, co wymusiło rozwój miasta w kierunku południowo zachodnim. W drugiej połowie dziewiętnastego wieku, i początku dwudziestego ulica została prawie w całości zabudowana kilkupiętrowymi kamienicami, często bardzo okazałymi. Mieściło się tu wiele sklepów, restauracji, i innych punktów usługowych (w latach 30. XX wieku kilkanaście kin), ulica była bardzo ruchliwa.

[edytuj] Odbudowa

W czasie drugiej wojny światowej, zabudowa ta została w dużej mierze zniszczona. Niemniej jednak wiele kamienic nadawało się do odbudowy, a niektóre budynki były tylko spalone. Tuż po wojnie powstała tzw. parterowa Marszałkowska, która była centrum miasta, między innymi były tam sklepy zaopatrujące ludność. W budynku nr 119 mieściła się kawiarnia Cafe Fogg prowadzona przez Mieczysława Fogga. Parterowa Marszałkowska powstała głównie dzięki prywatnym funduszom. Jednak dla władz komunistycznych ulica w przedwojennej formie była głównie symbolem kapitalizmu. Dlatego też wybudowano nowy plac otoczony przez socrealistyczne budynki zwane Marszałkowską Dzielnicą Mieszkaniową. Władze czyniły wielkie utrudnienia przy odbudowie wysokich wież Kościoła Najświętszego Zbawiciela, odbudowano je dopiero w 1955 roku. Wcześniej w 1952 roku poczyniono przygotowania pod budowę Pałacu Kultury i Nauki, wyburzając resztę ocalałych budynków, i całkowicie zmieniając tym samym charakter tej części miasta i Marszałkowskiej (straciła tu zachodnią pierzeję). W 1954 roku poszerzono ulicę w odcinku na północ od pl. Konstytucji.

[edytuj] Lata 60. i obecnie

W latach 60. rozpoczęto budowę Ściany Wschodniej - wschodniej zabudowy ulicy na odcinku od Alei Jerozolimskich do ulicy Świętokrzyskiej. W latach 90. przy ulicy powstały dwie stacje metra - A-13 Centrum i A-14 Świętokrzyska. W 2006 roku przeprowadzono rewitalizację na odcinku od placu Unii Lubelskiej do placu Zbawiciela. Obecnie planowana jest budowa Muzeum Sztuki Nowoczesnej w pobliżu Pałacu Kultury i Nauki.