Pałac Kultury i Nauki

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Zobacz też: Pałac Kultury i Nauki w Rydze.

Pałac Kultury i Nauki
Pałac Kultury i Nauki
Kraj	Polska
Miasto	Warszawa
Adres	Plac Defilad 1 - Śródmieście
Całkowita wysokość	230,68 m
Wysokość do dachu	167,68 m
Liczba kondygnacji	42
Rozpoczęcie budowy	2 maja 1952
Ukończenie budowy	22 lipca 1955
Projektant	Lew Rudniew
strona internetowa budynku

Socrealistyczne rzeźby otaczające PKiN

Pałac podczas żałoby narodowej po śmierci Jana Pawła II

Pałac Kultury i Nauki (PKiN, dawniej nosił imię Józefa Stalina) - najwyższy budynek w Polsce. Położony w centrum Warszawy przy placu Defilad. Wybudowany w zaledwie trzy lata i oddany do użytku w 1955. Jest dziełem radzieckiego architekta Lwa Rudniewa, inspirowane jest chicagowskimi i moskiewskimi budowlami. Architektonicznie jest mieszanką art deco, socrealizmu i polskiego historyzmu. Obecnie pałac jest siedzibą wielu firm oraz instytucji użyteczności publicznej, takich jak kina, teatry, księgarnia, wyższa uczelnia (Collegium Civitas), instytucje naukowe. Organizowane są tu także różnego typu wystawy i targi, m.in. od 1958 Międzynarodowe Targi Książki. Mieści się w nim największa w Polsce sala konferencyjno-widowiskowa na 3000 osób (tzw. Sala Kongresowa), Muzeum Techniki oraz Pałac Młodzieży wraz z basenem.

[edytuj] Historia

Pałac Kultury i Nauki wzniesiony został "jako dar narodu radzieckiego dla narodu polskiego", a pomysłodawcą jego budowy był Józef Stalin. Projektant wieżowca, radziecki architekt Lew Rudniew, chciał, aby był on w stylu polskim, więc objechał różne miasta, m.in. Kraków, Chełm, Zamość, w celu zgromadzenia potrzebnych informacji i zapoznania się z polską architekturą. Następnie wraz ze swoim zespołem stworzył pięć projektów. Polacy wybrali projekt 120-metrowego budynku, ale ostatecznie, ze względów prestiżowych, Rosjanie zdecydowali się na znacznie większy obiekt. Jego budowa trwała od 2 maja 1952 do 22 lipca 1955, a pracowało przy niej około 3500 robotników rosyjskich. Mieszkali oni w specjalnie dla nich wybudowanym na warszawskich Jelonkach osiedlu z kinem, stołówką, świetlicą i basenem. W czasie budowy w wypadkach przy pracy zginęło 16 Rosjan.

Jeszcze przed ukończeniem budowy, dwa dni po śmierci Józefa Stalina, 7 marca 1953 wspólną uchwałą Rady Państwa i Rady Ministrów PRL nadano budynkowi nazwę Pałac Kultury i Nauki imienia Józefa Stalina. Pod uchwałą podpisali się Bolesław Bierut (Prezes Rady Ministrów) i Aleksander Zawadzki (Przewodniczący Rady Państwa). Zakładała ona również, że na placu przed pałacem zostanie wzniesiony pomnik Stalina, który ostatecznie nie powstał.

W 1956 rozpoczęła się seria samobójczych skoków z tarasu widokowego na 30 piętrze, na wysokości 114 metrów - najpierw skoczył Francuz, po nim jeszcze siedmiu Polaków. Po tych incydentach zdecydowano się na założenie krat na tarasie. W sylwestrową noc 2000 na szczycie Pałacu odsłonięty został drugi co do wielkości w Europie zegar - jego cztery tarcze mają średnice po 6 metrów. Jest to zarazem drugi najwyżej położony zegar wieżowy na świecie (po zegarze na NTT DoCoMo Tower w Tokio).

2 lutego 2007 r. Pałac został wpisany do rejestru zabytków.

[edytuj] Teraźniejszość

Pałac Kultury i Nauki wciąż budzi żywe emocje wśród mieszkańców Warszawy, przeciwnicy dalszej obecności tej budowli w stolicy uważają budynek za symbol radzieckiej dominacji nad Polską, wskazując iż rozpoczęto jego budowę w latach najgłębszego stalinizmu, gdy Polska była całkowicie podporządkowana ZSRR. Pojawiały się koncepcje zasłonięcia go biurowcami, utworzenia w nim Muzeum Komunizmu "Socland" (koncepcja Andrzeja Wajdy i Jacka Fedorowicza), a nawet zburzenia "kosmicznej osi przebijającej serce stolicy". Zwolennicy twierdzą jednak, że budynek pełni obecnie wiele użytecznych funkcji i twierdzą iż wpisał się już w krajobraz miasta i pozostanie w nim trwale obecny.

W dniu 2 lutego 2007 PKiN został wpisany do rejestru zabytków decyzją p.o. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Warszawie Macieja Czeredysa. Decyzja ta wywołała sprzeciw grupy 70 osób ze świata kultury, nauki i mediów, które 30 marca 2007 wystosowały do Prezydenta RP protest: "List do prezydenta w sprawie Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie" ^[1] prośbą o interwencję i spowodowanie cofnięcia decyzji mazowieckiego konserwatora zabytków o uznaniu Pałacu Kultury i Nauki (PKiN) w Warszawie za zabytek. List podpisali m. in. Erazm Ciołek, Krzysztof Kąkolewski, Michał Kulenty, Emil Morgiewicz, Barbara Niemiec, Maciej Pawlicki, Jan Pietrzak, Jan Pospieszalski i ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Zdaniem autorów protestu konserwator nie miał prawa podjąć takiej decyzji gdyż, jak napisali:

"PKiN nie jest bowiem tylko "zabytkiem". Jest symbolem zniewolenia Polski przez sowieckie imperium, jest znakiem upokorzenia narodu polskiego i wyrazem pogardy dla - de facto - okupowanego w latach PRL "prywislianskiego kraja"

Sygnatariusze listu twierdzą w nim, że sprawę dalszej przyszłości PKiN "należałoby rozpatrzyć w toku dyskusji w szerokim gronie, być może w Sejmie i Senacie, a może nawet - w referendum". Przypominają także, nawiązując do okresu zniewolenia polski przez ZSRR w latach 1945-1989, że znajdująca się na obecnym placu Piłsudskiego w Warszawie cerkiew - uznawana za symbol władzy cara i polityki rusyfikacji prowadzonej przez Imperium Rosyjskie w okresie zaborów, została rozebrana po odzyskaniu w 1918 niepodległości przez Polskę.

Decyzji o wpisaniu Pałacu Kultury i Nauki do rejestru zabytków byli także przeciwni eksperci i architekci z Komitet Architektury i Urbanistyki Polskiej Akademii Nauk^[2], którzy w załączonej opinii skierowanej do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, jeszcze przed wydaniem przez niego decyzji, stwierdzili:

"Gmach pałacu w sensie jego koncepcji jest zaprzeczeniem architektonicznej racjonalności we wszystkich jej aspektach ekonomicznych, technicznych, estetycznych i urbanistycznych"

Postanowienie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z 2 lutego 2007 skrytykowało także zrzeszające historyków i pracowników naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego stowarzyszenie Inicjatywa Małopolska im. Króla Władysława Łokietka. Jej członkowie nazwali dzień wpisania Pałacu Kultury i Nauki do rejestru zabytków "czarnym dniem polskiej kultury" ^[3], stwierdzając jednocześnie iż:

"Decyzja ta oznacza, że PKiN zostanie na stałe objęty prawną klauzulą nienaruszalności. Pomnik architektury kolonialnej ZSRS w centrum stolicy Polski będzie już na zawsze świadczył o tym, że diaboliczny plan Stalina i Mołotowa, aby poprzez symbolikę architektoniczną Pałacu zsowietyzować mentalność Polaków urodzonych pod radziecką okupacją powiódł się"

Inicjatywa Małopolska im. Króla Władysława Łokietka jeszcze 19 stycznia 2007 wystosowała do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego memoriał: "Sprzeciw wobec planowanego wpisania Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie na listę zabytków" [1] w którym przedstawiła swój krytyczny stosunek do pomysłu uznania PKiN za obiekt zabytkowy.

Obecnie planowane jest zabudowanie otoczenia pałacu, ogłoszono m.in. konkurs na projekt gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej przy ulicy Marszałkowskiej.

[edytuj] Pałac Kultury i Nauki w sztuce

Kontrowersyjna budowla przez wiele lat inspirowała wielu polskich twórców literackich i filmowych - pojawia się niemal w każdym filmie, którego akcja toczy się w Warszawie. W "Małej apokalipsie" Tadeusza Konwickiego góruje nad miastem jako posępny symbol komunizmu i dominacji ZSRR nad schorowanym PRL - to na jego schodach główny bohater ma dokonać samospalenia. W trzeciej części sensacyjnego serialu telewizyjnego "Ekstradycja" W. Wójcika podziemia Pałacu były siedzibą oponentów komisarza Halskiego. Sam wieżowiec w ostatnim odcinku miał stać się celem potężnego zamachu terrorystycznego, przygotowanego przez prawicowe bojówki paramilitarne, jednakże komisarz Halski niemal w ostatniej chwili zneutralizował ładunek umieszczony w jego podziemiach. Zburzenie obiektu "udało się" natomiast we wcześniejszej komedii "Rozmowy kontrolowane". Wydostający się spod gruzów bohater filmu, Ryszard Ochódzki, komentuje ten fakt krótkim: To się odbuduje.

Wieża Spasska moskiewskiego kremla, jedna z inspiracji radzieckich architektów Pałacu Kultury i Nauki

[edytuj] Ciekawostki

Będzie trwał tak jak miłość do dziecka / Będzie trwał tak jak przyjaźń radziecka - napisał Jan Brzechwa w 1952 roku, kiedy zatwierdzono budowę Pałacu
Przed głównym wejściem (od strony ul. Marszałkowskiej) znajdują się dwie rzeźby: Adama Mickiewicza dłuta Stanisława Horno-Popławskiego oraz Mikołaja Kopernika autorstwa Ludwiki Nitschowej.
Sen szalonego cukiernika - to peryfrastyczne określenie Pałacu Kultury i Nauki odnotowane w "Słowniku peryfraz" Mirosława Bańki (PWN, 2002)
W jednym z polskich seriali "Dom" jedna z bohaterek filmu przed II wojną światową miała posiadłość przy ulicy Plac Defilad, jak się potem okazuje stoi tam Pałac KiN i jest jego właścicielką.
Włodzimierz T. Kowalski w książce Walka dyplomatyczna o miejsce Polski w Europie: (1939-1945) opisuje kulisy decyzji o budowie Pałacu Kultury i Nauki. Stalin zaproponował Bierutowi do wyboru: budowę metra w Warszawie, budowę osiedla mieszkaniowego albo PKiN. Odpowiedź była następująca: metro niepotrzebne, osiedle możemy wybudować sami i tak z wyboru Bieruta został wybudowany Pałac.