Wieża na Śnieżniku

Z Wikipedii

Wieża na Śnieżniku im. cesarza Wilhelma I (niem. Kaiser-Wilhelmturm lub Glatzer Schneebergturm) – nieistniejąca już kamienna wieża widokowa wzniesiona na szczycie góry Śnieżnik (1425 m n.p.m., Sudety Wschodnie) w stylu niemieckiego, romantycznego historyzmu wzorującego się na gotyku. Zbudowana została z inicjatywy Glatzer Gebirgsverein w latach 1885-1899 i istniała tam do 1973 r. Stanowiła dobry punkt widokowy na najwyższym w tej części Sudetów szczycie. Była dobrze widoczna z większości miejsc ziemi kłodzkiej i stanowiła jeden jej z bardziej znanych symboli.

Spis treści 1 Wygląd wieży 2 Historia powstania 3 Historia zburzenia 4 Odbudowa wieży 5 Linki zewnętrzne 6 Bibliografia

[edytuj] Wygląd wieży

Budowla miała wysokość 33,55 m. Składała się z dwóch przylegających do siebie, cylindrycznych wież zwieńczonych blankami. Platformy widokowe znajdowały się na szczytach na wysokości 29,95 m i 17,40 m. Wejście prowadziło do okrągłej, nakrytej szklanym dachem sali, wewnątrz większej wieży. Sala ta o średnicy 8 m i wysokości 5 m, wspierała się na pięciu filarach i oświetlały ją dodatkowo wąskie, zwieńczone łukami okienka i nosiła nazwę hali pamięci cesarza Wilhelma I. Stało w niej popiersie cesarza o wysokości 1,23 m autorstwa Frantza Thamma z Lądka-Zdroju oraz tablica pamiątkowa poświęcona budowniczym. Na dolną platformę widokową można było wejść po spiralnych, metalowych schodach wewnątrz niższej z wież. Stamtąd schodami wewnątrz wieży wyższej można było dostać się na górną platformę, gdzie znajdowała się luneta oraz cztery tablice opisujące panoramę.

Przy wieży stało niewielkie, jednoizbowe, drewniane schronisko turystyczne z werandą i miejscami do spania na poddaszu. Później rozbudowano je otwierając tu gospodę i sklepik z pamiątkami.

[edytuj] Historia powstania

Szczyt Śnieżnika ma kształt rozległej kopuły. Obserwacje panoramy utrudnia wypłaszczenie na szczycie ograniczające perspektywę. Już podróżnicy w pierwszej połowie XIX w. (Peter Samuel Schilling, Julius Krebs) zwracali uwagę na konieczność wzniesienia wieży, która miłośnikom turystyki ułatwiałaby podziwianie okolicy ze śląskiego Mount Blanc. Inicjatorem budowy wieży była sekcja międzyleska Glatzer Gebirgsverein (GGV). Informacja na ten temat pojawia się w 1882 r. Dwa lata później książę Albrecht Hohenzollern von Preußen, będący właścicielem większości ziemi na szczycie, wyraził zgodę na budowę. Dał przy tym warunek, aby wieża była na tyle wysoka, aby można było z niej spoglądać ponad krawędzią kopuły.

W 1887 r. inicjatywę budowy przejmuje sekcja wrocławska GGV. Jej przewodniczącym był wówczas Felix Burczek, którego uważa się za ojca wieży. W rok później, gdy umiera cesarz Wilhelm I, zapada decyzja, że wieża będzie pomnikiem jego pamięci. Projektantem budowli był Felix Henry. Jego projekt zatwierdzono w 1893 r. wraz z podpisaniem umowy budowlanej z księciem, właścicielem klucza strońskiego. W 1894 r. zadanie budowy powierzono Emilowi Giesserowi, mistrzowi budowlanemu z Kłodzka. Koszt inwestycji oszacowano na 32-36 tys. ówczesnych marek, a umowę z firmą Giessera podpisano 4 marca 1895 r. Felix Burczek zrzekł się na czas budowy funkcji przewodniczącego GGV.

6 kwietnia 1895 r. przekazano plac pod budowę, a 17 kwietnia położono kamień węgielny. Prace budowlane ruszyły na początku września tego samego roku. Trwały one przez cztery lata w bardzo trudnych warunkach i tylko w miesiącach letnich. Kamienne bloki na budowę (gnejs) pozyskiwano na miejscu z okolicznych gołoborzy. Na szczycie Śnieżnika znaleziono też nieco piasku, a wodę pozyskiwano ze źródeł rzeki Morawy na południowym stoku. Materiały budowlane były sprowadzane z okolicznych miejscowości. Piaskowiec na detale architektoniczne pochodził z Piekielnej Doliny nieopodal Polanicy-Zdroju.

Wieża została ukończona w 1899 r. 9 lipca nastąpiło oficjalne otwarcie i poświęcenie budowli, które zaszczycił sam książę Albrecht. Oddano ją dla ruchu turystycznego. Miejsce zyskało ogromną popularność i wiadomo, że np. w 1906 r. odwiedziło ją 4200 osób. Wstęp do wieży był płatny i kosztował 20 fenigów.

[edytuj] Historia zburzenia

Po 1945 r. ziemia kłodzka została włączona do Polski. Wieżą nie interesowali nowi gospodarze. Mimo że w 1948 r. przeprowadzono remont zabezpieczający, a PTT z okazji 75-lecia istnienia wieży umieściło w niej tablicę pamiątkową, to opuszczona budowla niszczała – przez ponad 20 lat nie doczekała się opieki, nie przeprowadzono konserwacji. Nadal stanowiła atrakcję turystyczną i cel licznych wycieczek na szczyt. Dewastacje i surowe warunki atmosferyczne niszczyły obiekt turystyczny. Wejście na wieżę uchodziło za niebezpieczne.

W 1973 r. ówczesne władze podjęły arbitralną decyzję o zburzeniu wieży na Śnieżniku. Pretekstem stał się zły stan techniczny. Przy pomocy wojska 11 listopada wysadzono ją w powietrze. Pierwsza detonacja materiałów wybuchowych okazała się nieudana. Kamienna konstrukcja runęła dopiero po zastosowaniu podwójnych ładunków.

Z dzisiejszego punktu widzenia ocenia się, że była to niepotrzebna i pochopna decyzja. Wieży zaszkodziło prawdopodobnie w pewnym stopniu imię patrona, uchodzącego za wroga Polaków i niewygodne dla wizerunku polskości ziem odzyskanych.

[edytuj] Odbudowa wieży

Już w kilka lat później zdano sobie sprawę, że zniszczenie wieży było bezsensowne i szkodliwe dla atrakcyjności turystycznej Śnieżnika. Temat odbudowy powracał co kilka lat, nie przynosząc jednak żadnych rezultatów:

• w 1979 r. Urząd Wojewódzki w Wałbrzychu ogłosił konkurs na koncepcję odbudowy obiektu,
• w 1986 r. Ośrodek Sportu i Rekreacji w Stroniu Śląskim podejmował próbę opracowania planów,
• w 1993 r. zarząd Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego i przewodnicy PTTK próbowali na nowo obudzić temat,
• w 1995 r. utworzono Fundację Śnieżnickiej Wieży Widokowej, do której przystąpiły cztery okoliczne gminy: Stronie Śląskie, Lądek-Zdrój, Bystrzyca Kłodzka i Międzylesie; zaangażowano partnerów z Czech i Niemiec; wykonano projekt architektoniczny, którego autorem był Wojciech Kosiński, architekt z krakowa. Działania te również nie przyniosły żadnych efektów.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Dyskusja wokół odbudowy wieży na forum PTTK
• Fotografie wieży: [1], [2], [3]

[edytuj] Bibliografia

• Izabella Zamojska Wieża na Śnieżniku w: Almanach Ziemi Kłodzkiej, Oficyna Wydawnicza "BRAMA", Kłodzko 2005, ISBN 83-913913-9-6
• Jürgen Schölzel Standhaft und Treu. Die Chronik des Glatzer Schneebergturms, Leimen/Heidelberg 1977.