Wieliszew
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°27' N 020°58' E
| Wieliszew | |||
|
|||
| Województwo | mazowieckie | ||
| Powiat | legionowski | ||
| Gmina | Wieliszew | ||
| Sołtys | Ludwik Żołek | ||
| Położenie | 52° 27' N 20° 58' E |
||
| Liczba mieszkańców (2005) • liczba ludności |
2200 |
||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
+48 22 | ||
| Kod pocztowy | 05-135 | ||
| Tablice rejestracyjne | WL | ||
| Strona internetowa wsi | |||
|
Położenie na mapie Polski
  Wieliszew
|
|||
Wieliszew – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, w gminie Wieliszew.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Wieliszew.
Wieliszew jest głównym ośrodkiem administracyjnym i siedzibą władz Gminy Wieliszew, w powiecie legionowskim. Jest to północna część województwa mazowieckiego, usytuowana w obrębie Kotliny Warszawskiej. Wieliszew należy obecnie do Diecezji Warszawsko-Praskiej. Dawniej należała do diecezji płockiej (XI wiek) a od 1788 r do Archidiecezji Warszawskiej.
Wieś liczy ok. 2200 mieszkańców. Obszar wsi to głównie użytki rolne i leśne.
Wieliszew – Historia i teraźniejszość
Najstarsze ślady osadnictwa w Wieliszewie i w jego okolicach pochodzące sprzed 8000 lat p.n.e. odnalezione zostały na terenie pobliskiej wsi Komornica. Kultura ta nazwana "komornicką" obejmowała swym zasięgiem prawie całą Polskę i stanowiła część kultury obejmującej Niemcy, Szwecję, Danię i Polskę. Na terenie naszej gminy znajduje się szereg stanowisk archeologicznych, w których znaleziono pozostałości po dawnych mieszkańcach tych ziem z różnych epok. Najstarsze wzmianki dotyczące Wieliszewa znaleźć można w dokumentach związanych z aktami fundacyjnymi kościołów. 20 lipca 1387 roku biskup płocki Ścibor z Radzymina w akcie fundacyjnym nakazał wzniesienie w Wieliszewie kościoła w dobrach klasztoru Kanoników Regularnych z Czerwińska nad Wisłą. Tekst dokumentu zachował się w kopiariuszu czerwińskim pochodzącym z początku XVI w. Jedna z miejscowych legend głosi, iż przed wieloma wiekami, w miejscu dzisiejszego kościoła parafialnego, dobiła do brzegu tratwa z transportem ściętego drzewa. Flisacy, wdzięczni za pokonanie niezwykle niebezpiecznego odcinka rzeki, pełnego wirów, które wielokrotnie rozrywały powiązane w tratwy pnie drzew, ofiarowali cały jego transport na budowę kościoła.
Kolejne drewniane świątynie trawiły pożary. Wzniesiony w 1728 roku staraniem księdza Mateusza Bożewskiego, konsekrowany w 1729 roku przez Stanisława Hozjusza, biskupa kamienieckiego, drewniany kościółek spłonął (wraz z całym wyposażeniem i archiwum dokumentującym prawie 600-letnią historię parafii) w czasie działań wojennych w roku 1944. Na jego miejscu, w latach 1950 - 1962 wybudowano wg projektu architekta Zeonona Kanonewicza nowy, murowany, kształtem bryły i stylistyką nawiązujący do budowli neoromańskich. Jedynymi zabytkowymi elementami są dwa nieczynne już spiżowe dzwony. Legenda głosi, że dzwony zdjęte z kościelnej wieży podczas I wojny światowej w celu przetopienia na "armaty" odnalazły się po wojnie w Austrii i powróciły do Wieliszewa Źródłem informacji na temat Wieliszewa są również dokumenty świadczące o prawach własności. Wieliszew wymieniana jest wśród posiadłości klasztoru w Czerwińsku już w 1254 roku. Następnie wioską należącą do tzw. „klucza nowodworskiego” którym przez wiele lat należał do rodziny Potockich a następnie Poniatowskich.
O dawnej świetności tych terenów świadczą także starania biskupa Andrzeja Stanisława Kostki Załuskiego, który w 1745 r. starał się - nieskutecznie - o uzyskanie przywileju lokalizacyjnego miasta dla wsi Wieliszew. Kolejnymi właścicielami Wieliszewa byli Tomasz Kamiński herbu Ślepowron i jego żona Maria Gautier, którzy pozostawili po sobie zabudowania folwarczne oraz zabytkową, klasycystyczną kaplicę cmentarną z 1834 r. z widniejącą na frontonie piękną, wymowną dedykacją - "Żona Mężowi". Tereny Gminy Wieliszew na mapie Królestwa Polskiego z lat 1822 – 1843.
Zgodnie z zapisem w księdze wieczystej z połowy XIX w. mieszkańcy wsi Wieliszew, oraz okolicznych miejscowości: Łajski, Komornica, Poddębie, Skrzeszew i Kałuszyn, które stanowiły własność Augusta hr. Potockiego, w roku 1864 zgodnie z ukazem cara zostali uposażeni częścią ziem.
Wojenna zawierucha w 1939 roku nie ominęła terenów gminy Wieliszew. Rejon ten był bardzo ważny z wojskowego punktu widzenia, tu bowiem miano bronić stolicy przed atakiem wojsk niemieckich nacierających od północy Obrona północnych rubieży Warszawy we wrześniu przebiegała na linii rzeki Narwi. Przeprawy w Dębem broniła 5 dywizja piechoty pod dowództwem gen. bryg. Juliusza Zulaufa.. Do bezpośredniego starcia doszło właśnie pod Dębem, gdzie Niemcy pokonali opór Polaków i szybko posuwali się naprzód. Po południu 13 września zajęli odcinek Wieliszew-Poniatów-Skrzeszew. W obronie Poniatowa poległ dowódca 2 baterii 8 pułku artylerii lekkiej ppor. Wiktor Dziarski. Na tej linii Niemcy zatrzymali się. Polacy nie próżnowali. Około południa ruszyło kontrnatarcie z rejonu Łajsk w kierunku Wieliszewa. Chwilowo nawet żołnierze polscy odnosili zwycięstwo, ale szybko zatrzymał ich ogień artylerii niemieckiej. To niepowodzenie nie załamało Polaków. Wieczorem ruszyły kolejne oddziały, które stacjonowały w lasach w rejonie Łajsk, Jabłonny i Legionowa. Mimo odwagi nacierających, nie udało się pokonać przeciwnika, który wykorzystał swoją artylerię. Polegli żołnierze polscy pochowani zostali na cmentarzu parafialnym w Wieliszewie. Spoczywają tam zwłoki 300 żołnierzy, którzy ponieśli śmierć broniąc przeprawy przez Bugo-Narew pod Dębem.
Zobacz: / I Rejon VII Obwodu "Obroża" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej
/ I Rejon VII Obwodu "Obroża" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej,okres POWSTANIA WARSZAWSKIEGO
Źródło:
PLAN ROZWOJU MIEJSCOWOŚCI WIELISZEW z dnia 5 kwietnia 2005 r.]
Zobacz też: Wieliszewo
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
