Wysoki Jesionik
Z Wikipedii
Wysoki Jesionik (czes.) Hrubý Jesenik (332.65) to - wg podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego i W. Walczaka - mezoregion wchodzący w skład Sudetów Wschodnich. Znajduje się całkowicie w Czechach - na pograniczu Moraw i Śląska. Graniczy od zachodu i północy z Górami Złotymi (cz. Rychlebské hory), od północy i północnego wschodu z Przedgórzem Paczkowskim (czes. Žulovska pahorkatina), od wschodu i południowego wschodu z Niskim Jesionikiem (czes. Nízký Jesenik), od południa z Niziną Górnomorawską (czes. Hornomoravsky uval).
Spis treści |
[edytuj] Budowa geologiczna
Wysoki Jesionik leży całkowicie w Sudetach Wschodnich. Zbudowany jest ze skał metamorficznych, głównie gnejsów, różnych odmian łupków łyszczykowych, amfibolitów, kwarcytów, marmurów i in.
[edytuj] Rzeźba terenu
Wysoki Jesionik składa się z trzech części: Masywu Keprnika, Masywu Pradziada i Wysokiej Holi oraz Masywu Orlika, oddzielonych przełęczami - Červenohorskim sedlem oraz Videlskim sedlem.
[edytuj] Szczyty
- Pradziad (czes. Praděd) (1491,3 m n.p.m.);
- Vysoká hole (1464,0 m n.p.m.);
- Petrovy kameny (1438,0 m n.p.m.);
- Keprnik (1423,0 m n.p.m.);
- Velki Máj (1384,3 m n.p.m.);
- Vozka (1377,1 m n.p.m.);
- Jelení hřbet (1367,0 m n.p.m.);
- Břidličná hora (1358,2 m n.p.m.);
- Šerák (1351,0 m n.p.m.);
- Mravenečník (1343,0 m n.p.m.);
- Červenaá hora (1337,0 m n.p.m.);
- Pecný (1334,0 m n.p.m.);
- Pec (1311,2 m n.p.m.);
- Temná (1263,2 m n.p.m.);
- Ztracené kameny (1250,0 m n.p.m.);
- Černá stráň (1237,0 m n.p.m.);
- Medvědí vrch (1216,2 m n.p.m.);
- Jelení loučky (1205,3 m n.p.m.);
- Kočičí skalka (1204,0 m n.p.m.);
- Orlik (1204,0 m n.p.m.);
- Velká Jezerná (1204,0 m n.p.m.);
- Ostružná (1184,0 m n.p.m.);
- Zelené kameny (1179,0 m n.p.m.);
- Ztracené skály (1151,3 m n.p.m.);
- Točník (1143,4 m n.p.m.);
- Žarový vrch (1094,0 m n.p.m.);
- Obří skály (1151,3 m n.p.m.);
- Čertova stēna (1074,9 m n.p.m.);
- Malý Máj (1070,0 m n.p.m.);
- Vysoká hora (1031,0 m n.p.m.);
- Ovčí vrch (966,0 m n.p.m.);
- Jestřabí vrch (960,1 m n.p.m.);
- Zamecký vrch (934,0 m n.p.m.);
- Kazatelny (925,0 m n.p.m.);
- Přední Jestřabí (868,0 m n.p.m.);
- Anenský vrch (861,0 m n.p.m.);
- Kopřivník (834,5 m n.p.m.);
- Javořík (772,1 m n.p.m.).
[edytuj] Wody
Głównym grzbietem Wysokiego Jesionika od Przeł. Ramzowskiej (czes. Ramzovské sedlo) po Przeł. Skrzitek (czes. Sedlo Sřítek) biegnie europejski dział wodny pomiędzy zlewiskami Morza Bałtyckiego i Czarnego. Część północno-wschodnią odwadniają Biała Głuchołaska (czes. Bělá) i Opawa (czes. Opava). Część południowo-zachodnią Branna (czes. Branná) i Desna (czes. Desná). Wszystkie one mają tu swe źródła. Biała Głuchołaska jest dopływem Nysy Kłodzkiej (czes. Kladská Nisa), która, tak jak Opawa wpada do Odry (czes. Odra). Branna i Desna są dopływami Morawy (czes. Morava), która wpada do Dunaju.
Na Dzikiej Desnie zbudowano zaporę, a zbiornik jest połączony z elektrownią szczytowo-pompową na szczycie Mrawenecznika.
[edytuj] Roślinność
Na obszarze Wysokiego Jesionika, z uwagi na jego wysokość, występują piętra roślinne, podobnie jak w Karkonoszach.
Piętro podgórskie zostało praktycznie w całości zamienione w łąki i pola uprawne, niewielkie płaty lasów zachowały się w dolinach rzek lub na bardziej stromych zboczach.
Piętro regla dolnego dawniej stanowiły lasy mieszane, z przewagą buka, które zostały w większości zastąpione borami świerkowymi. Miejscami zachowały się fragmenty pierwotnego regla dolnego w postaci buczyn.
Piętro regla górnego stanowiły zwarte lasy świerkowe, obecnie w znacznej mierze zastąpione świerkami sadzonymi przez człowieka, często z odmian nizinnych, a więc niedostosowanych do tutejszych warunków. W pobliżu górnej granicy regla świerki przyjmują postać karłowatą, kształtowaną przez wiejące tu wiatry. Towarzyszą im gatunki typowo górskie, na przykład brzoza karpacka, wierzba śląska, czy jarzębina.
W najwyższym piętrze subalpejskim dominują gatunki zielne i porosty naskalne. Zresztą właśnie roślinność zielna i krzewiasta jest tu gatunkowo najbogatsza i wśród niej występuje najwięcej typowo górskich, chronionych, a czasem nawet endemicznych odmian.
Pierwotnie w Jesionikach nie występowało piętro kosodrzewiny. Szeroko na grzbiecie rozprzestrzenione łany kosodrzewiny są pozostałością gospodarki leśnej z przełomu XIX i XX w., kiedy to po zakończeniu wypasów na obszarze hal i lasów wysadzono tu setki tysięcy sadzonek tego krzewu.
[edytuj] Miejscowości
- Andelska Hora (czes. Andělská Hora)
- Biała pod Pradziadem (czes. Bělá pod Pradědem)
- Branna (czes. Branná)
- Jesenik (czes. Jeseník)
- Karlowa Studanka (czes. Karlova Studánka)
- Kąty nad Desną (czes. Kouty nad Desnou)
- Lipowa-lazne (czes. Lipová-lázne)
- Łączna nad Desną (czes. Loučná nad Desnou)
- Mała Morawka (czes. Malá Morávka)
- Ramzowa (czes. Ramzová)
- Rejwiz (czes. Rejviz)
- Rymarzow (czes. Rýmařov)
- Sobotin (czes. Sobotín)
- Szumperk (czes. Šumperk)
- Vrbno pod Pradziadem (czes. Vrbno pod Pradědem)
- Wielkie Losiny (czes. Velké Losiny)
[edytuj] Schroniska górskie
W masywie Keprnika znajduje się tylko jedno czynne schronisko na Šeraku. W rejonie Vřesovej studanki znajdują się pozostałości schroniska i kaplicy. Na Červenohorskim sedle istnieje cały kompleks hoteli, restauracji, barów oraz parkingów czynnych przede wszystkim w sezonie narciarskim, w mniejszym zakresie latem. W masywie Pradziada są schroniska: Švycarnia, na Pradziadzie, Kursovni chata, Barborka i Ovčarnia.
