Porosty

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Porosty

Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	grzyby
Typ	porosty
Nazwa systematyczna
Lichenes

Porosty (łac. Lichenes) – typ (gromada) zaliczana do grzybów. Są to organizmy plechowate utworzone przez powiązanie komórki glonu (zielenice lub sinice) i strzępki grzyba (workowce lub podstawczaki). Uznawane za grzyby lichenizowane (zdolne do symbiozy z glonami).

Nauka zajmująca się porostami to lichenologia.

[edytuj] Występowanie

Porosty są organizmami pionierskimi porastającymi korę drzew, kamienie, gleby najbardziej ubogie, a także bardziej suche zwane też "glebami poligonowymi". Występują niemalże na wszystkich długościach i szerokościach geograficznych. Najwięcej gleb poligonowych znajduje się w tundrze, a także na pustyniach i stepach. Gleby tundrowe, pustynne i stepowe należą do bardzo ubogich w azot i dlatego porosty, asymilują azot z atmosfery przy pomocy bakterii znajdujących w zgrubieniach grzybni.

[edytuj] Budowa i czynności życiowe porostów

[edytuj] Budowa

Porosty tworzą plechy, które mogą mieć dwie postacie. Komponenty grzybowe i glon mogą być rozmieszczone równomiernie (plecha homeomeryczna) lub komponenty ułożone są warstwowo (plecha heteromeryczna). W drugim przypadku wyróżniamy korę górną (grzyb), warstwę glonową i niżej warstwa strzępek grzyba.

Plecha porostów może mieć formy:

nitkowatą
krzaczkowatą - porozgałęziana i wzniesiona (zwisająca w wypadku porostów nadrzewnych)
listkowatą - lekko odstaje od podłoża i przypomina pofałdowany na brzegach liść
skorupiastą - płaska i ściśle przylega do podłoża np. skały, muru lub kory drzewa

[edytuj] Symbioza

W symbiozie komponent grzybowy określany jako mikobiont należy w przeważającej części do workowców (Ascomycota), rzadziej grzybów podstawkowych (Basidiomycota) lub grzybów niedoskonałych (Deuteromycota). Komponentami autotroficznymi, określanymi mianem fotobiont, są zielenice lub sinice. Związki między tymi organizmami mogą mieć różny charakter, od bardzo swobodnego po bardzo ścisły i jest różnie interpretowany. Niektórzy uważają go za związek mutualistyczny inni jako symbiozę antagonistyczną (helotyzm, pasożytnictwo, endosaprofityzm, glonopasożytnictwo).

[edytuj] Rozmnażanie

Porosty rozmnażają się wyłączne bezpłciowo (przez zarodniki zwane urwistkami lub soreliami, czyli małymi kuleczkami zawierającymi komórki glonu otoczonego przez grzybnię), rozmnóżki lub też wegetatywnie poprzez rozłogi, strzępki grzybni.

[edytuj] Systematyka

chrobotek strzępiasty

Na świecie znanych jest ok. 13,5 tysiąca gatunków porostów, z czego w Polsce występuje ok. 1600. Wiele z nich jest długowieczna. Do najbardziej znanych przedstawicieli należą: chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina), płucnica islandzka (Cetraria islandica).

Rodzina: brodaczkowate (Usneaceae)
- Rodzaj: brodaczka (Usnea)
Rodzina: chrobotkowate (Cladoniaceae)
- Rodzaj: chrobotek (Cladonia)
  - Gatunek: chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferia)
  - Gatunek: chrobotek strzępiasty (Cladonia fimbriata)
Rodzina: granicznikowate (Stictaceae)
- Rodzaj: granicznik (Lobaria)
  - Gatunek: granicznik płucnik (Lobaria pulmonaria)
- Rodzaj: podgranicznik (Sticta)
Rodzina: tarczownicowate (Parmeliaceae)
- Rodzaj: płucnica (Cetraria)
  - Gatunek: płucnica islandzka (Cetraria islandica)

[edytuj] Znaczenie porostów

Porosty jako organizmy pionierskie mają bardzo ważną funkcję glebotwórczą.
Są ważnym składnikiem pokarmowym (dla reniferów i piżmowołów) oraz schronieniem bezkręgowców. Niektóre ptaki wykorzystują porosty do budowy gniazd. Porosty wykorzystywane są w lecznictwie (płucnica lekarska, brodaczka, tarczownica), inne są cenione w kuchni (krusznica jadalna - "manna z nieba").
Porosty są bardzo czułym biowskaźnikiem (bioindykatorem) czystości atmosfery. Specjalna skala porostowa pozwala na podstawie składu gatunkowego porostów określić stopień zanieczyszczenia atmosfery.
Szczątki porostów przyczyniają się do powstawania próchnicy, która z rozdrobnionym materiałem skalnym tworzy glebę.