Dominat
From Wikipedia
| Teme vezane uz rimsku vlast | |
|---|---|
| Rimsko kraljevstvo | |
| Rimska republika | |
| Rimsko carstvo | |
| Principat | Dominat |
| Zapadno carstvo | Istočno carstvo |
| Redovni magistrati: | |
| Vanredni magistrati: | |
|
|
| Službe, titule i počasti: | |
|
|
| Politika i pravo: | |
|
|
| edit | |
Dominat je moderni naziv sa autokratski oblik vladavine koji je ustanovljen u Rimskom carstvu nakon krize 3. veka i koji je trajao sve do pada Rimskog carstva.
Naziv "dominat" izveden je od latinske reči dominus (= "gospodar"), koja se prvobitno vezivala pre svega za odnos roba i njegovog vlasnika. Taj je naziv pejorativno korišćen za neke careve počev od Julijevaca-Klaudijevaca, ali nije bio zvanična titula, a neki su ga carevi, npr. Tiberije, iskreno prezirali. Pod Dioklecijanom, međutim, ta je titula postala posve uobičajena, pa se ovaj car i smatra osnivačem dominata kao sistema državne uprave.
Prva faza uređenja carske vlasti, poznata pod imenom "principat", koju je karakterisalo formalno postojanje svih ranijih republikanskih ustavnih institucija i običaja, završila se s krizom 3. veka (235–284). Ta je kriza okončana Dioklecijanovim stupanjem na presto. Dioklecijan je ulogu i položaj rimskog cara izmestio iz formalne strukture starih republikanskih ustanova koja je postojala tokom prva tri veka carstva i uveo nov sistem vladavine četvorice, tzv. tetrarhiju. On je takođe odbacio titulu princepsa (princeps) i usvojio otvoreno monarhijski nastup prema državnim činovnicima i svim svojim podanicima.
Možda je značajnije od same titule bilo usvajanje božanskog statusa cara s pratećim nazivom "božanski" (divus). Deifikacija je prvobitno bila posthumna počast koju je preminulom caru dodeljivao rimski senat, ali je kasnije sam car počeo sebi još za života davati zvanje "božanski", a često i članovima svoje porodice.
Istoričari kasne antike, međutim, negiraju da je prelaz sa principata na dominat predstavljao neki oštri rez u istoriji Rimskog carstva. Oni smatraju da se zapravo radilo o postepenoj transformaciji u okviru koje Dioklecijanove reforme, premda značajne, predstavljaju samo jedan od elemenata u toj prelaznoj fazi.
