Cải cách ruộng đất

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Mục lục

1 Quyền sở hữu đất đai
2 Triết lý của cải cách ruộng đất
3 Cải cách ruộng đất trên thực tế
4 Xem thêm
5 Tham khảo
6 Liên kết ngoài

Cải cách ruộng đất là chính sách mà một chính phủ đề ra để phân phối lại hoặc chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp. Thông thường thuật ngữ này để chỉ sự chuyển quyền sở hữu từ thiểu số những cá nhân hay tập thể sở hữu quá nhiều đất ruộng hay đồn điền sang các cá nhân làm việc trên những khu đất đó. Việc chuyển quyền sở hữu đó có thể được bồi thường hoặc không, và cũng có thể được hay không được tán thành. Thuế đất là một hình thức cải cách ruộng đất điều hòa hơn.

[sửa] Quyền sở hữu đất đai

[sửa] Triết lý của cải cách ruộng đất

[sửa] Cải cách ruộng đất trên thực tế

[sửa] Tại châu Mỹ Latinh

[sửa] Tại Trung Đông

[sửa] Tại châu Âu

[sửa] Tại châu Phi tiểu Sahara

[sửa] Tại Bắc Mỹ

[sửa] Tại châu Á

Tại Việt Nam, cải cách ruộng đất trong thập niên 1950 là tịch thu ruộng đất của địa chủ, phú nông và cả một số trung nông chia cho dân cày nghèo. Đây là một trong những phương cách chính yếu mà những người theo chủ nghĩa Cộng sản nghĩ rằng phải thực hiện để lập lại công bằng xã hội, tiến lên chủ nghĩa xã hội một cách nhanh chóng. Trong bản Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (Manifesto), Karl Marx đã tuyên bố: "cách mạng ruộng đất là điều kiện để giải phóng dân tộc".

Tại kì họp thứ ba của Quốc hội, Chủ tịch nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa Hồ Chí Minh phát biểu: "Luật cải cách ruộng đất của ta chí nhân, chí nghĩa, hợp lí hợp tình, chẳng những là làm cho cố nông, bần nông, trung nông ở dưới có ruộng cày, nhưng đồng thời chiếu cố đồng bào phú nông, đồng thời chiếu cố đồng bào địa chủ".

Theo tài liệu của Đảng Cộng sản Việt Nam, tháng 11 năm 1953, Hội nghị Ban chấp hành trung ương Đảng lần thứ 5 quyết định tiến hành việc cải cách ruộng đất tại miền bắc Việt Nam. Từ năm 1953 tới 1957, 810.000 hécta ruộng đất ở đồng bằng và trung du miền Bắc đã được chia cho 2 triệu hộ nông dân, chiếm khoảng 72,8% số hộ nông dân ở miền Bắc. Trong khi đó, phân bố ruộng đất miền Bắc trước năm 1945, chỉ có 4% dân số đã chiếm hữu tới 24,5% tổng số ruộng đất.

Tuy nhiên, ở một góc độ khác việc thực hiện cải cách ruộng đất ở miền Bắc Việt Nam đã gây ra nhiều hậu quả to lớn. Đã có rất nhiều người bị đấu tố oan. Theo tài liệu của đảng Cộng sản Việt Nam, nhiều nông dân trong tầng lớp trung nông đã bị đấu tố là địa chủ và việc đấu tố oan là do "bị địch lũng đoạn". Những sai lầm này, như đã được đề cập đến trong bài phát biểu tháng 10 năm 1956 tại Mặt trận Tổ quốc Việt Nam của giáo sư, luật sư Nguyễn Mạnh Tường, đã làm đảng Cộng sản Việt Nam bị mất uy tín đối với nhiều người dân.

Năm 2005, ông Võ Văn Kiệt, nguyên Thủ tướng Việt Nam, nhìn nhận "Trong các chiến dịch cải cách ruộng đất và cải tạo công thương nghiệp, nhiều nhân sĩ yêu nước, nhiều nhà kinh doanh có công với cách mạng đã không được coi như bạn nữa, gây những tổn thất lớn về chính trị và kinh tế" nhằm khẳng định đại đoàn kết dân tộc là cội nguồn sức mạnh của đất nước.

Hai ông Bùi Tín và Vũ Thư Hiên, từng là nhân chứng sống trong cải cách ruộng đất, tại buổi hội thảo "Những kinh nghiệm đau buồn từ "Cải cách ruộng đất" ở đất Bắc 1953-1956" do Mạng lưới dân chủ tổ chức cuối tháng 6 năm 2003 tại thủ đô Berlin, cho biết sở dĩ chính sách cải cách ruộng đất có được là do chỉ thị của Liên Xô và Trung Quốc, nhất là học theo cách đấu tranh giai cấp của Trung Quốc, nên cuộc đấu tố đã diễn ra một cách tàn bạo, dã man chưa từng thấy.

Cũng trong hội thảo này, ông Bùi Tín - một người bất đồng quan điểm với chính phủ Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam - cũng nêu lên con số nạn nhân là 500.000 người do Michel Tauriac, nhà văn - nhà báo người Pháp đưa ra. Bùi Tín cho rằng con số này cũng hợp lý nếu kể cả những người bị giết, bị chết trong tù, bị chết sau khi thả ra và tự tử.

Một ý kiến từ phía những người chống đối chính phủ cộng sản cho rằng sai lầm trong cải cách ruộng đất là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng người dân miền Bắc di cư vào miền Nam sau Hiệp định Genève 1954. Tuy nhiên, nhận định này khác rất nhiều với các ý kiến, nhận định về cuộc di cư năm 1954 trong các sách về lịch sử ở Việt Nam hiện nay.

Ông Vũ Thư Hiên,trong cuốn Đêm giữa ban ngày [[1]] thì cho rằng con số nạn nhân là ít hơn co số năm chục vạn của ông Tín rất nhiều,tuy vậy ông chỉ có thể ước tính, chứ không có số liệu hoặc tài liệu nào cụ thể:

"Người ta thường nói tới con số khoảng 15.000 người. Tôi nghĩ con số có thổi phồng. Trong tài liệu của Bernard Fall và Wesley Fishel con số còn được đẩy tới 50.000. Nếu tính tổng số xã đã cải cách ruộng đất là khoảng 3.000, mỗi xã có trung bình một hoặc hai người bị bắn, bị bức tử, bị hãm cho chết đói, (những xã có số người bị bắn lên tới ba hoặc bốn rất ít gặp, có những xã không có ai bị) thì số người chết oan (kể cả trong Chỉnh đốn Tổ chức, tính cả người bị bức tử) nằm trong khoảng từ 4.000 đến 5.000 người. Nói chung, đó cũng là đoán phỏng. Chẳng bao giờ chúng ta biết được con số chính xác nếu không có một cuộc điều tra khoa học."

Thống kê chính thức của nhà nước được đăng trong cuốn Lịch sử kinh tế Việt Nam tập hai cho biết là đã có 172.008 người bị quy vào thành phần địa chủ và phú nông (trong đó có 123.266 người bị quy sai, tức là bị oan). Theo quan điểm của những người thực hiện cuộc cải cách ruộng đất, đây là những người bị xếp vào loại kẻ thù của nhân dân, bị “đào tận gốc, trốc tận rễ”. Điều này đồng nghĩa với việc họ có thể bị bắn tại chỗ hoặc bị lãnh án tù rồi chết trong nhà giam.