Huyền Quang

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Xin xem các mục từ khác có tên tương tự ở Huyền Quang (định hướng).

Thiền sư Việt Nam

Thiền phái Tì-ni-đa-lưu-chi

Pháp Hiền, Huệ Nghiêm, Thanh Biện
Định Không, La Quý An, Vô Ngại
Pháp Thuận, Thiền Ông, Sùng Phạm
Ma Ha, Pháp Bảo, Vạn Hạnh
Định Huệ, Đạo Hạnh, Trì Bát
Thuần Chân, Đạo Pháp, Huệ Sinh
Minh Không, Bản Tịch, Thiền Nham
Quảng Phúc, Khánh Hỉ, Giới Không
Pháp Dung, Thảo Nhất, Trí Thiền
Đạo Lâm, Chân Không, Tịnh Thiền
Diệu Nhân, Viên Học, Viên Thông,
Y Sơn

Thiền phái Vô Ngôn Thông

Cảm Thành, Thiện Hội, Vân Phong
Khuông Việt, Đa Bảo, Định Hương
Thiền Lão, Viên Chiếu, Cứu Chỉ
Bảo Tính, Minh Tâm, Quảng Trí
Lí Thái Tông, Thông Biện, Đa Vân
Mãn Giác, Ngộ Ấn, Biện Tài
Đạo Huệ, Bảo Giám, Không Lộ
Bản Tịnh, Bảo Giác, Viên Trí
Giác Hải, Trí Thiền, Tịnh Giới
Tịnh Không, Đại Xả, Tín Học
Trường Nguyên, Tĩnh Lực, Trí Bảo
Minh Trí, Quảng Nghiêm, Thường Chiếu
Trí Thông, Thần Nghi, Thông Thiền
Hiện Quang, Tức Lự, Ứng Thuận

Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử

Thông Thiền, Nhật Thiển, Tức Lự
Chí Nhàn, Ứng Thuận, Tiêu Dao
Huệ Trung Thượng sĩ, Trần Thái Tông
Trần Nhân Tông, Thạch Kim
Pháp Loa, Hương Sơn, Pháp Cổ
Huyền Quang, Cảnh Huy, Quế Đường
Hương Hải

Huyền Quang (玄光), 1254-1334, tên thật là Lý Đạo Tái, người hương Vạn Tải, châu Nam Sách, lộ Lạng Giang^[1]. Học giỏi, đỗ cả thi hương, thi hội. Ông đỗ đệ nhất giáp tiến sĩ (trạng nguyên) khoa thi năm 1272 và được bổ làm việc trong Viện Nội Hàn của triều đình, tiếp sư Bắc triều, nổi tiếng văn thơ. Sau này từ chức đi tu, theo Trần Nhân Tông lên Trúc Lâm. Là một Thiền sư Việt Nam, tổ thứ ba dòng Trúc Lâm Yên Tử. Ông là một nhà thơ lớn với nhiều bài thơ còn được lưu lại. Cùng với Trúc Lâm Đầu Đà Trần Nhân Tông và Pháp Loa, ông được xem là một Đại thiền sư của Việt Nam và người ta xem ông và hai vị nêu trên ngang hàng với sáu vị tổ của Thiền tông Trung Quốc hoặc 28 vị tổ của Thiền Ấn Độ.

[sửa] Truyền thuyết

Theo Tam tổ thật lục (三祖實錄), mẹ của Huyền Quang là Lê Thị hay đến chùa Ngọc Hoàng cầu nguyện vì tuổi đã 30 mà chưa có con. Đầu năm Giáp Dần 1254, vị trụ trì chùa Ngọc Hoàng là Huệ Nghĩa mơ thấy "các toà trong chùa đèn chong sáng rực, chư Phật tôn nghiêm, Kim Cương Long Thần la liệt đông đúc. Đức Phật chỉ Tôn giả A-nan-đà bảo: 'Ngươi hãy tái sinh làm pháp khí Đông Độ và phải nhớ lại duyên xưa.'" Năm ấy Lê Thị sinh Huyền Quang. Lớn lên Sư dung mạo dị thường, làm quan đến chức Hàn Lâm.

Một hôm, Sư cùng vua Trần Anh Tông đến chùa Vĩnh Nghiêm huyện Phượng Nhãn, nghe Thiền sư Pháp Loa giảng kinh, liền nhớ lại "duyên xưa", xin xuất gia thụ giáo (có tài liệu nói Sư thụ giáo với Bảo Phác ở chùa Vũ Ninh). Sư được cử làm thị giả của Trúc Lâm Đầu Đà và được ban pháp hiệu là Huyền Quang.

Sau, Sư theo lời phó chúc của Trúc Lâm trụ trì chùa Vân Yên (nay là chùa Hoa Yên) trên núi Yên Tử. Vì đa văn bác học, tinh thông đạo lí nên tăng chúng đua nhau đến học.

Niên hiệu Đại Khánh thứ 4 (1317), Sư được Pháp Loa truyền y của Trúc Lâm và tâm kệ. Sau khi Pháp Loa tịch (1330), Sư kế thừa làm Tổ thứ ba của thiền phái Trúc Lâm nhưng vì tuổi đã cao nên Sư giao phó trách nhiệm lại cho Quốc sư An Tâm.

Sư đến trụ trì Thanh Mai Sơn sáu năm, sau dời sang Côn Sơn giáo hoá. Ngày 23 tháng 1 năm Giáp Tuất (1334), Sư viên tịch, thọ 80 tuổi. Vua Trần Minh Tông sắc thuỵ là Trúc Lâm Thiền Sư Đệ Tam Đại, đặc phong Từ Pháp Huyền Quang Tôn Giả.

[sửa] Tác phẩm

Sau đây là một vài bài thơ tiêu biểu của Sư:

菊花
忘身忘世已都忘。
坐久簫然一榻涼
歲晚山中無歷日。
菊花開處即重陽

Cúc hoa
Vong thân vong thế dĩ đô vong
Toạ cửu tiêu nhiên nhất tháp lương
Tuế vãn sơn trung vô lịch nhật
Cúc hoa khai xứ tức trùng dương

Hoa cúc

Quên mình quên hết cuộc tang thương

Ngồi lặng điều hiêu mát cả giường

Năm cuối trong rừng không có lịch

Thấy hoa cúc nở biết trùng dương

(theo Thơ văn Lý-Trần)

花在中庭人在樓。
焚香獨坐自忘憂
主人與物渾無競。
花向群芳出一頭

Hoa tại trung đình, nhân tại lâu
Phần hương độc toạ tự vong ưu
Chủ nhân dữ vật hồn vô cạnh
Hoa hướng quần phương xuất nhất đầu.

Người ở trên lầu hoa dưới sân

Vô ưu ngồi ngắm khói trầm xông

Hồn nhiên người với hoa vô biệt

Một đoá hoa vừa mới nở tung.

(Bản dịch của Nguyễn Lang)

地爐即事
煨餘榾柮獨焚香。
口答山童問短章
手把吹商和木鐸。
從來人笑老僧忙

Địa lô tức sự
Ổi dư cốt đốt độc phần hương
Khẩu đáp sơn đồng vấn đoản chương
Thủ bả xuy thương hoà mộc đạc
Tòng lai nhân tiếu lão tăng mang

Lò sưởi tức cảnh

Củi hết lò còn vương khói nhẹ

Sơn đồng hỏi nghĩa một chương kinh

Tay cầm dùi mõ, tay nâng sáo

Thiên hạ cười ta cứ mặc tình

(Bản dịch của Nguyễn Lang)

Tác phẩm của Sư:

Ngọc tiên tập
Chư phẩm kinh
Công văn tập
Phổ huệ ngữ lục

[sửa] Tài liệu tham khảo

Thích Thanh Từ: Thiền sư Việt Nam, TP HCM 1995.
Nguyễn Huệ Chi (chủ biên): Thơ văn Lý-Trần, tập II, quyển thượng, Hà Nội 1988.
Nguyễn Lang: Việt Nam Phật giáo sử luận I-III, Hà Nội 1992.

[sửa] Liên kết ngoài

Thơ của Huyền Quang thiền sư trên Thi viện

[sửa] Ghi chú

▲ Có tài liệu cho là huyện Gia Định, xứ Kinh Bắc (nay là huyện Thuận Thành, Bắc Ninh)

49 Trạng nguyên Việt Nam
Nguyễn Hiền \| Trần Quốc Lặc \| Trương Xán \| Trần Cố \| Bạch Liêu \| Lý Đạo Tái \| Đào Tiêu \| Mạc Đĩnh Chi \| Đào Sư Tích \| Lưu Thúc Kiệm \| Nguyễn Trực \| Nguyễn Nghiêu Tư \| Lương Thế Vinh \| Vũ Kiệt \| Vũ Tuấn Thiều \| Phạm Đôn Lễ \| Nguyễn Quang Bật \| Trần Sùng Dĩnh \| Vũ Duệ \| Vũ Tích \| Nghiêm Hoản \| Đỗ Lý Khiêm \| Lê Ích Mộc \| Lê Nại \| Nguyễn Giản Thanh \| Hoàng Nghĩa Phú \| Nguyễn Đức Lượng \| Ngô Miễn Thiệu \| Hoàng Văn Tán \| Trần Tất Văn \| Đỗ Tống \| Nguyễn Thiến \| Nguyễn Bỉnh Khiêm \| Giáp Hải \| Nguyễn Kỳ \| Dương Phúc Tư \| Trần Văn Bảo \| Nguyễn Lượng Thái \| Phạm Trấn \| Đặng Thì Thố \| Phạm Duy Quyết \| Phạm Quang Tiến \| Vũ Giới \| Nguyễn Xuân Chính \| Nguyễn Quốc Trinh \| Đặng Công Chất \| Lưu Danh Công \| Nguyễn Đăng Đạo \| Trịnh Huệ

49 Trạng nguyên Việt Nam

Lấy từ “http://vi.wikipedia.org../../../h/u/y/Huy%E1%BB%81n_Quang_8f70.html”