Trạng nguyên
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
- Xin xem các mục từ khác có tên tương tự ở Trạng nguyên (định hướng).
Trạng nguyên (chữ Hán: 状元), còn gọi là đỉnh nguyên (鼎元) hay điện nguyên (殿元) là danh hiệu được các triều đại phong kiến tại Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Cao Ly ban tặng cho những người đỗ đạt cao nhất trong các kỳ thi ở cấp cao nhất để tuyển chọn quan lại. Mặc dù chế độ khoa cử theo Nho học tại Trung Quốc đã có từ sớm hơn (năm 587 thời nhà Tùy), nhưng chỉ từ niên hiệu Vũ Đức năm thứ năm thời Đường Cao Tổ nhà Đường (năm 622) mới đặt ra các bậc là trạng nguyên, bảng nhãn, thám hoa dùng để ban tặng cho ba người đỗ đạt ở ba vị trí cao nhất.
Mục lục |
[sửa] Việt Nam
Tại Việt Nam, năm 1247, vua Trần Thái Tông mới đặt ra tam giáp hay tam khôi là ba danh hiệu nói trên, mặc dù khoa cử đã có từ thời nhà Lý.
[sửa] Trung Quốc
Trạng nguyên đầu tiên của Trung Quốc là Tôn Phục Già năm 622, trạng nguyên cuối cùng là Lưu Xuân Lâm năm 1904. Trong khoảng 1.300 năm tại Trung Quốc lấy 504 trạng nguyên? (nếu tính cả các trạng nguyên do nhà Liêu lấy là 18 người, nhà Kim 15 người, Đại Tây quốc 1 người (Trương Hiến Trung), Thái Bình thiên quốc 14 người thì tổng cộng có 552 trạng nguyên. Thời nhà Đường, không tổ chức điện thi (tức thi đình) mà chỉ tổ chức tỉnh thi (thi tỉnh).
| Triều đại | Số khoa thi | Số trạng nguyên | Ghi chú |
|---|---|---|---|
| Nhà Tùy | 7 (tiến sĩ) | Nhà Tùy ngắn ngủi, mới thi hành chế độ khoa cử. | |
| Nhà Đường | 263 | 148 | Có sách nói nhà Đường tổ chức 270 kỳ thi |
| Ngũ đại Thập quốc | 47 | 24 | |
| Nhà Tống | 118 | 118 | |
| Nhà Liêu | 57 | 56 | |
| Tây Hạ | không rõ | 1 | |
| Nhà Kim | 41 | 39 | |
| Nhà Nguyên | 16 | 32 | Nhà Nguyên chia thí sinh người Hán và người Mông Cổ thành hai bảng tả, hữu. Mỗi khoa lấy 2 trạng nguyên |
| Nhà Minh | 90 | 90 | |
| Đại Tây quốc | 1 | 1 | |
| Nhà Thanh | 112 | 114 | |
| Thái Bình thiên quốc | không rõ | 15 | |
| Tổng cộng | 745 | 638 |
