Grahamstad
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Grahamstad (Engels: Grahamstown, Xhosa: iRhini) is 'n stad in die Provinsie Oos-Kaap (Suid-Afrika), sowat 125 kilometer van Port Elizabeth en 180 kilometer van Oos-Londen af, met 62 000 inwoners. Die stad is die setel van die Makana-munisipaliteit en die Rhodes-universiteit.
Grahamstad word in 1812 as 'n militêre voorpos deur Lieutenant-Colonel John Graham gestig en groei met die aankoms van Britse setlaars gedurende die 1820er-jare, toe baie plaaslike gesinne die landbousektor ten gunste van ander beroepe opgee. Binne enkele dekades word dit die tweede belangrikste stad van die Kaap-Kolonie na Kaapstad. In 1852 word dit ook die setel van 'n biskop. Die Katedraal van St. Michael en St. George spog met 'n toring van 46 meter en is die oudste Anglikaanse kerk in Suid-Afrika.
Die Universiteit van Grahamstad, wat in 1904 gestig is, het tot een van die mees vooraanstaande tersiêre instellings in Suid-Afrika ontwikkel. Die universiteit het tans sowat 6 000 studente.
[wysig] Perswese
Grahamstad speel 'n belangrike rol in die geskiedenis van die perswese en veral in die stryd vir persvryheid. Thomas Pringle en John Fairbairn, die uitgewers van die plaaslike Commercial Advertiser, weier hulle om die blad, wat in 1824 vir die eerste keer verskyn het, aan die sensuur van die koloniale owerhede te onderwerp. Ná 'n stryd van vier jaar is die fundamentele reg van persvryheid in die Kaapkolonie in 'n wet verskans.
Die eerste nuusblad buite Kaapstad word in 1831 in Grahamstad uitgegee. The Graham's Town Journal, wat tot 1920 verskyn, is die eerste van elf koerante wat hier in die tydperk tussen 1831 en 1871 begin is. Terwyl die meeste van hulle bankrot gan en net tydelik 'n opvolger kry, bly die Eastern Star van die redakteurs George en Thomas Sheffield voortbestaan tot 30 September 1887. Die koerant is daarna na die nuut gestigte Johannesburg geskuif en is die voorloper van The Star, wat vanaf 1 Julie 1889 aan die Witwatersrand verskyn.
