Swabiese Duits
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Swabies (Duits: Schwäbisch) is een van die Alemanniese dialekte van Hoogduits, wat in die Swabestreek gepraat word. Swabe dek 'n groot deel van Duitsland se suidwestelike Bundesland (deelstaat) Baden-Württemberg (insluitend die hoofstad Stuttgart en 'n landelike gebied wat bekend staan as die Swabiese Alb) en die suidweste van die Bundesland Beiere.
Die dialek wissel van 'n 'standaard' Swabies wat in Stuttgart gepraat word tot effens anders en 'dikker' vorme wat in kleiner dorpies in die platteland aangetref word. Ouer mens kan baie keer bepaal van watter dorpie iemand af kom deur na hulle aksent te luister.
Swabies is soos ander Alemanniese dialekte moeilik verstaanbaar vir sprekers van Standaardduits. Dit bevat woordeskat wat geheel en al van Standaardduits verskil (b.v.. Standaardduits Marmelade is Gsälz in Swabies).
Inhoud |
[wysig] Eienskappe
[wysig] Taalkundig
Eienskappe (in vergelyking met Standaardduits) sluit in:
- Die Middel-Hoogduitse monoftonge î en û het [e͡i] en [o͡u] geword, nie [a͡ɪ] en [a͡ʊ] nie.
- die "-et" agtervoegsel vir werkwoorde in die 3rd persoon meervoudsvorm
- soos in ander Alemanniese dialekte, die uitspreek van "s" voor konsonante soos [ʃ] (b.v.. Fest 'fees' word uitgespreek as Fescht)
- die verkleiningsvorm agtervoegsel "-le" (baie vinnig uitgespreek, b.v. Haus kan Häusle word, Bisschen kan Bissle word) en "-la" vir meervoud (b.v. Spätzle word Spätzla)
[wysig] Klank
Die Swabiese dialek word met 'n unieke melodie gepraat wat ook teenwoordig is wanneer Swabiese sprekers Standaardduits praat.
[wysig] Variasie
Die Swabiese dialek bestaan uit talle sub-dialekte waarvan elkeen sys eie variasies het. Hierdie sub-dialekte kan gekategoriseer word volgens die verskil in die vorm van die verlede deelwoord 'sein' (om te wees) na gwä en gsi. Die Gsi groepe is nader aan die ander Alemanniese dialekte soos Switserse Duits.
Drie Swabiese variante kan onderskei word van Wes na Oos in Swabe:
| Wes-Swabies (Weschtschwäbisch) | Sentraal-Swabies (Mittelschwäbisch) | Oos-Swabies (Oschtschwäbisch) |
| bròad, noa | broid, noi | broed/braed, ... |
| raod, Sai | raod/rood, Sai/See | ròad, Sea |
| Schlòòf | Schlòòf | Schlaof |
Daar is nie 'n beduidende verskil tussen die Swabiese Duits wat deur Katolieke en Protestante sprekers gepraat word nie.
[wysig] Swabiese dialek skrywers
- Sebastian Sailer (1714-1777)
- August Lämmle
- Sebastian Blau
- Peter Schlack, b. 1943
