Miĉigano
El Vikipedio
Geografio > Ameriko > Nordameriko > Usono > Miĉigano
Miĉigano (ankaŭ Miŝigano) (angle Michigan [MI-ŝi-gan]) estas ŝtato de Usono. Ĝi fariĝis la 26-a ŝtato de Usono je la 26-a de januaro 1837. Tieaj Esperantistoj preferas la formon "Miĉigano" ĉar tiu pli imitas la literumon de la nomo, dum "Miŝigano" imitas la elparolon.
La nomo deriviĝis el Lago Miĉigano, kies nomo venis el Chipevaa Indiana vorto mejĉigama, la signifo de kiu estas "granda akvo." Miĉigano tuŝas kvar el la kvin Grandaj Lagoj, kaj havas la plej longan akvo-bordon en la 48-ŝtata regiono de Usono, kaj pli da plezur-boatoj ol ĉiu alia ŝtato.
Miĉigano estas plej fama pro sia rolo kiel la naskiĝloko de la aŭtomobila industrio. Cetere, ĝi estas vigla turisma celloko, kiu logas feriantojn al Traverse City, Insulo Makinaŭo, Saŭgatuko kaj la Supra Duoninsulo. Vizitantoj venas de Usono kaj Kanado ripozi, ĉasi bestojn kaj spekti belan naturan pejzaĝon.
Miĉigano estas konata samtempe pro siaj urboj, kies ekonomioj konsistas el peza fabrikado, kaj sia netuŝita sovaĝejo, situejo de pli ol 11.000 lagoj. Senteblas vasta kontrasto inter la bruado de la fabrikoj kaj ekspresvojoj en Detrojto kaj la trankvilo trovata en ĉiu angulo de la ŝtato.
Eksistas kultura fendeto inter loĝantoj de la du duoninsuloj. Loĝanto de la supra duoninsulo povas nomiĝi en la angla "Yooper" (aŭ U.P.'er, por indiki anon de la U.P., la angla mallongigo de "supra duoninsulo") La supraduoninsulanoj moke nomas malsupraduoninsulanojn "koboldoj", ĉar ili loĝas sub la Pontego Mackinac. La malsupra duoninsulo havas la formon de mufganto, tial do loĝantoj montras la platon de la dekstra mano aŭ la dorson de la maldekstra kiel mapon de la duoninsulo por indiki, en kiu parto de la ŝtato ili loĝas.
La poŝta mallongigo estas MI, same kiel la kodo laŭ ISO 3166. La militŝipo USS Miĉigano nomiĝis honore al la ŝtato. La kromnomo de Miĉigano estas "la Ŝtato de l'Grandaj Lagoj." Malpli ofte, ĝi kromnomiĝas La Gula Ŝtato, pro eventoj en la toleda milito.
[redaktu] Historio
Miĉiganon esploris kaj koloniigis francaj vojaĝantoj en la 17-a jarcento. En 1701, Antoine de la Mothe Cadillac fondis Detrojton sur la markoloj inter la lagoj Sankta-Klara kaj Erio. La urbo fariĝis granda komercejo por ŝipado kaj feloj. La ceteron de la ŝtato ĉiuokaze ne koloniigis eŭropanoj. Miĉiganon ekposedis Britio en 1763 kaj Usono ĝin ekposedis dudek jarojn poste. La loĝantaro kreskis malrapide ĝis la malfermo de la Eria Kanalo en Novjorkio en 1825, kiam envenis amasoj da novaj loĝantoj.
En la 1830aj, Miĉigano havis ĉ. 80.000 loĝantojn, pli ol sufiĉe por peti ŝtatecon. Registaro ŝtata fondiĝis en 1835, kvankam la kongreso prokrastis pri la afero pro landlima disputo kun Ohio, kiam ambaŭ partioj asertis posedon de 1210-km²-a strio da tero, sur kiu situis la grava havenurbo Toledo sur Lago Erio kaj regiono tiam nomata "Granda Nigra Marĉo". La pinto de la disputo estis la toleda milito, kiam la militistaroj por ĉiu ŝtato manovris en la menciita strio. En la fino, la kongreso donis la strion al Ohio, kaj Miĉigano ricevante la okcidentan parton de la supra duoninsulo kiel koncedon, formale fariĝis parto de la unio en 1837.
Kvankam multaj taksis la supran duoninsulon senutila kiam ĝi fariĝis parto de Miĉigano, oni fine malkovris, ke tie abundas ligno, fero kaj kupro, kiuj fariĝos la plej dezirataj naturaj rimedoj en la ŝtato.
En la 20-a jarcento la ekonomio de Miĉigano draste ŝanĝiĝis. La nasko de la aŭtomobila industrio, kun la unua fabrikejo de Henry Ford en Highland Park, antaŭurbo de Detrojto, signis la komencon de nova epoko en transporto. Tia transformiĝo efikis ne nur Detrojton kaj Miĉiganon, sed ĝi ŝanĝis la tutan sociekonomian etoson en Usono kaj eĉ la mondo.
Grand Rapids, la dua plej granda urbo en la ŝtato, estas alia centro por fabrikado de aŭtoj. Dum sia tuta historio, ĝi estas notinda pro sia vigla industrio en mebloj.
Post la dua milito, la ekonomia bazo de Detrojto malkreskis, ĉar iuj aŭto-kompanioj forlasis la industriejojn en la ŝtato kaj starigis fabrikadon eksterlande kaj en sudaj usonaj ŝtatoj. Tamen, havanta 10 milionojn da loĝantoj, Miĉigano restas granda kaj influa ŝtato. Ĝia loĝantaro estas la oka plej granda el la 50 usonaj ŝtatoj.
[redaktu] Datumoj
Loĝantaro: 9.938.444 (en 2000)
Ĉefurbo: Lansing
TTT-ejo de Miĉigano en la angla http://www.state.mi.us
|
|
 |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||
