Monarkio
El Vikipedio
Politiko > Monarkio
Monarkio aŭ Monarĥio estas reĝimo de regno regata de monarko - sendependa regnestro, havanta la titolon cezaro, reĝ(in)o, imperiestr(in)o, car(in)o aŭ princ(in)o, eĉ grandduk(in)o, en islamaj landoj - sultano, ŝaho, emiro. Hodiaŭe kelkaj "prezidentoj" estas veraj monarkoj. Kutime la trono sinsekve herede transiras de unu membro de reĝa familio al alia (filo, frato, ktp), tio estas nomata dinastio (de la greka dynasteia - regado). Ekzistas: absoluta, konstitucia, teokratia monarkioj.
- Absoluta monarkio prezentas formon de regno, kie al monarko apartenas nelimigita supera potenco. Historie, ĝenerale dum absolutismo la regno atingas la plej altan nivelon de centrismo, kreiĝas disbranĉita burokrata aparato, armeo kaj polico, kaj kutime funkciado de la organoj de popolaj kaj nobelaj reprezentantoj ĉesiĝas. Absolutismo prosperis en la landoj de Okcidenta Eŭropo en 17-18 jc, en Brazilo dum frua 19-a jarcento en Rusio kaj en kelkaj landoj ekster Eŭropo ĝi ekzistis ĝis 20 jarcento. En plimulto de landoj ĝi estis aboliciita per burĝaraj revolucioj, en Rusio per komunisma revolucio kaj en 20-a jarcento ankaŭ pro ekstera premo.
- En konstitucia monarkio la potenco de monarko estas limigita de parlamento. En nuntempo ekzistas konstituciaj monarkioj en multaj evoluitaj landoj: Britio, Hispanio, Svedio, Norvegio, Danio, Belgio, Nederlando, ktp.
- Ekzistas ankaŭ teokratiaj monarkioj, kie la regnestro samtempe prezentas religian gvidanton. Ties ekzemplo estas Vatikano, ankaŭ kelkaj landoj de Azio: Brunejo, Omano, Emirlandoj de Persa Golfo, kaj antaŭe Tibeto.
[redaktu] Vidu ankaŭ
[redaktu] Eksteraj ligoj
- [1] The evil of monarchy
