Ovidio
El Vikipedio
Ovidio (-43 al 17) (latine, Publius Ovidius Naso) estas romia poeto, unu el la ĉefaj poetoj de la latina, la aÅtoro de Metamorphoseon kaj Ars Amatoria, inter aliaj. Multaj de niaj rakontoj pri la grekaj kaj romaj dioj kaj herooj devenas de Ovidio.
Mastro de rakonto kaj verso, liaj vortoj ĉe la fino de Metamorphoseon ne estis vantaj: liaj libroj ja daÅris tra la epokoj. Aliflanke, kvankam li verkis precipe pri amo, dioj kaj herooj, liaj versoj ofte estas pli lertaj kaj glataj ol vere profundaj en sento aÅ penso. Spite de tio, lia influo sur la arton de la Okcidento estas granda.
Enhavo[kaÅu] |
[redaktu] Vivo
Ovidio venis de Sulmo, urbo 140 km oriente de Romo, trans la montaro. Lia familio estis riĉa, de alta klaso, kaj lia patro sendis lin kaj lian fraton al Romo por studi retorikon kaj leÄon. Ovidio fariÄis administranto kaj, poste, juÄisto. Li eble, post tempo, fariÄus ano de la Senato, sed anstataÅe Ovidio sekvis la veran pasion de sia koro kaj fariÄis poeto. Li fariÄis fama, sed en 8 p.Kr. imperiestro AÅgusto ekzilis lin. La kaÅzo ne estas klara. La Ars Amatoria pri amoro ja eble ofendis AÅguston, laÅ kelkaj, sed tio ne estas sole per si mem kaÅzo sufiĉa. Åœajne Ovidio sciis ian malluman sekreton pri AÅgusto aÅ ties filino Julia. Ovidio estis ekzilita al la marbordo de Ponto (la Nigra Maro), kie li loÄis Äis morto.
[redaktu] Verkaro
- Amores: ("Amoroj") aperis ĉirkaŠ20 a.Kr. Estas verko en 5 libroj: elegioj pri amo kaj amoro. Lia ĉefa amatino en ili estas la - eble fikcia - Korina, eble nomata laŠla samnoma Greka poetino. Lerta verko, sed ne profunda en sento. Grande influis la aman poezion de la Okcidento.
- Medea: aperis baldaÅ poste. Estis tragedio, kiun oni ege admiris. Perdita.
- Heroides: sekvis: 15 leteroj de mitologiaj heroinoj en elegia formo: ekzemple Penelopa kiu skribas al Odiseo (Latine Ulikso) ke li nun ne plu atendigu Åin. Tre ĉarma verko.
- En 1 a.Kr. aperis la unuaj du libroj de Ars Amatoria: ("La Arto de Amoro"): manlibro en elegia formo por viro kaj virino pri la arto de amoro. Samjare aperis la dua - forte reviziita - formo de l' "Amoroj": tiu ĉi verko en la ankoraÅ ekzistanta versio havas nur tri librojn. BaldaÅ sekvis la 3a libro de l' "Arto de Amoro" kaj la Remedia Amoris:: instruo kiel seniÄi de ne plu bezonata amant(in)o. Ĉiuj ĉi verkoj estis ekstreme sukcesaj.
En 8 p.Kr. subite Ovidio estis ekzilita, kiel dirite: tiam preskaŠpreta estis lia ĉefverko:
- Metamorphoseon: ("Metamorfozoj") en 15 libroj, kiuj priskribas la historion de la mondo de la kreo de la mondo Äis AÅgusto Cezaro per rakontoj pri grekaj dioj kaj herooj. Ĉiuj interplektiÄantaj rakontoj finiÄas je metamorfozo: estas rakontoj de amo, ĵaluzo, ruzo, perfido, murdo, de homoj kiuj fariÄas arboj, birdoj, bovinoj, roko, steloj, dioj, ktp. Herkulo, Venuso, Dafna, Eneo, Tezeo, Minoo, Ikaro, ktp. Lia ĉefa verko kaj nia ĉefa fonto de greka mitologio, kvankam an sufiĉe Åerca prezentado.
- AnkaÅ Fasti: ("Kalenaro") datiÄas el tiu periodo. En la ekzilejo li ne disponis pri la bezonata biblioteko por serĉi informojn por fini Äin. Äœi konsistas el 6 libroj, pri la unuaj ses monatoj de la roma jaro. Por ni ofte bela fonto pri detaloj koncerne la historion, astronomion, religion.
- AnkaÅ la lastaj "Heroinaj leteroj" (n-roj 16-21) datiÄas de tiu tempo.
En sia ekzilo li lernis la lokajn dialektojn; laÅdire eĉ verkis en ili. Sed ĉefe li plu verkis Latine.
- Tristia ("Tristaĵoj"): poemleteroj ree en la konata formo de l' elegioj, direktitaj al amikoj en Romo: ke ili klopodu por interveni ĉe la imperiestro, ke li rajtu reiri al Romo. Foje monotone.
- ex Ponto: ("Epistoloj el Ponto"): pli malpli laÅ la sama kordo... Tri libroj aperis en 12 kaj 13 p.Kr., la kvara nur post lia morto.
- Ibis: - insulta poemo kontraÅ eksamiko en Romo - perdita. Imitaĵo, Åajne, pri samspeca, samtitola poemo de KalimaÄ¥o kontraÅ Apolonio de Rodiso.
- Halieutica: poemo pri fiÅospecoj en la Nigra Maro. Ne finpolurita.
[redaktu] Post Morto
Ovidio estis fama en sia tempo, eĉ en ekzilo. Poste, dum 1100-1650, li estis legata tra la Okcidento kaj forte influis Äian belarton. Li influis, inter aliaj, [Danto|Danton]], Botticelli, Åœekspiron kaj Miltonon. La Romeo kaj Julieta de Åœekspiro, por ekzemplo, venis de la rakonto de Piramo kaj Tisba en la kvara libro de Metamorphoses.
[redaktu] En Esperanto
- Aperis el pluraj verkoj tradukaĵoj en Tutmonda Sonoro de Kálmán Kalocsay, 1a volumo, paÄoj 223-236
- Traduko de "Dedalo kaj Ikaro" de Johan Hammond Rosbach aperis en Serta Gratulatoria honore al Juan Régulo Pérez, 2a volumo, paÄ 659-662
- Aperis elekto el preskaŠĉiuj liaj verkoj en Antologio Latina de Gerrit Berveling, 2a volumo, paÄoj 440-486.