Sionismo

Wikipedia(e)tik

Sionismoa (Sionetik eratorria, Jerusalemen izen biblikoetariko bat) herri juduaren askapen nazionalerako mugimendua da. Mugimendu hau Israelgo estatuaren sorrera ulertzeko ezinbesteko giltzarria da.

XIX. mendeko Europan jaio zen, garai hartako mugimendu nazionalistetan inspiratua. Theodor Herzl kazetari eta idazle judutar austriarrak "Estatu Judua" bere lanean adierazi zuenez, juduak herri "asimilaezina" dira, eta hau dela eta bere estatua eduki behar dute, bi mila urtetako exilioari amaiera emanez. Estatu hau Argentinan edota Ugandan sortzen saiatu ziren arren, aintzinako erreinu juduak zeuden Palestinan ezartzea erabaki zuten, garai hartan turkiarren esku.

Sionismoak azkar irabazi zituen herri judutarraren bihotzak, bai beti itzuli nahi izan zutelako jatorritzat jotzen zuten lurraldera, baita Europan gero eta deserosogo aurkitzen zirelako (Errusiako tsarra erradikalki antisemita zen, haur judutarrak bahitu eta herrixka juduak erasotzen zituelarik; nazismoaren eta arrazismoaren gorakada ere kontutan hartu behar da). Agintari turkiarrek erraztasunak jarri zizkieten judutarrei Palestinan ezartzeko, diru asko mugitzen bait zuten eta lurraldea ez zen bereziki aberatsa.

Lehen Mundu Gerrate amaitzean, Palestina Britania Handiaren eskuetara pasa zen. Talde erradikal sionistek borroka armatuari ekin zioten britaniarren aurka, hauek inmigrante judutarren etorrera murriztu nahi bait zuten. Bigarren Mundu Gerraren ondoren, estatu judutar bat sortzea erabaki zen, Palestina bi zatitan banatuz.