کربوکسیلیک اسید

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

کربوکسیلیک اسیدها دسته ای از ترکیب های آلی هستند که یک یا چند گروه عاملی کربوکسیل«COOH-» در آن ها یافت می شود.متانوییک اسید HCOOH ساده ترین و اتانوییک اسیدCH3COOH آشناترین آن هاست.کربوکسیلیک اسیدهای سبک (حداکثر تا چهار اتم کربن)به خوبی در آب حل می شودولی با افزایش طول زنجیره کربنی از انحلال پذیری آن ها در آب کم می شودبه طوری که بسیاری از آن ها در عمل در آب نا محلولند.کربوکسیلیک اسیدها اسید های ضعیفی هستند و بر اثر حل شدن در آب تعدادی از مولکول های آن ها پروتون اسیدی خود را به مولکول های آب می دهندو به سرعت به حالت تعادل می رسند.

این اسیدها یک،دو یا چند عاملی هستند که به اسید های آلی چند عاملی پلی الکترولیک می گویند.

چند نمونه کربوکسیلیک اسید
- فرمیک اسید (جوهر مورچه)
- استیک اسید (سرکه)
- پروپانوئیک اسید
- بوتانوئیک اسید
- دی اتانوئیک اسید (اگزالیک اسید)
- سوکسینیک اسید
- آبیتیک اسید

[ویرایش] نام گذاری به روش کهن

در این روش از نامی که از دیر باز برای آن به کارمی رفته بهره می جویند. مانند :استیک اسید.

این روش امروزه با وجود شمار فراوان ترکیب های آلی کم کاربرد تر شده ولی هنوز در کاربردهای تجاری از همین روش بهره می گیرند.

[ویرایش] نام گذاری به روش آیوپاک

برای نام گذاریاسید های تک عاملی به ته نام آلکان پسوند «اوئیک» افزوده شده و سپس نام اسید آورده می شود. مانند: «متانوئیک اسید»
برای نام گذاری اسیدهای دو عاملی افزون بر افزودن «اوئیک اسید» به ته نام آلکان پیشوند «دی» نیز به آغاز نام اسید افزوده می شود. مانند :«دی بوتانوئیک اسید»

[ویرایش] روش های فرآوری

اکسید کردن آلدهیدها یا الکلها .
ازن کافت آلکن ها.
تخمیر که به ویژه در فرآوری استیک اسید به فراوانی به کار گرفته می شود.
...

[ویرایش] کاربردها

اسید های آلی ماده ی بسیار برجسته و ارزشمند در بدن جانوران است.
چربی ها خود گونه ای از کربوکسیلیک اسیدها هستند.
در بسیاری از خوراکی ها ترش مزه اسید آلی می باشد و همچنین سرکه ، آبلیمو و آبغوره کربوکسیلیک اسید هستند.
پروتئین ها گونه ای از اسید آلی هستند که آمین اسید(اسید آمینه) گفته می شوند.
فرآوری استر که از واکنش اسید آلی با الکل به دست می آید.
ساخت شویندهها مانند صابون.

ن·ب·و

گروه‌های عاملی

الکل • آلدهید • آلکان • آلکن • آلکین • آمید • آمین • ترکیب آزو • مشتق‌های بنزن • کربوکسیلیک اسید • سیانات • اتر • استر • آلکیل‌هالید • ایمین • ایزوسیانید • ایزوسیانات • کتون • نیتریل • ترکیب نیترو • ترکیب نیتروزو • پراکسید • فسفریک اسید • مشتق‌های پیریدین • سولفون • سولفونیک اسید • سولفوکسید • تیواتر • تیول • مشتق‌های تولوئن