Diego Xelmírez

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Diego Xelmírez foi o primeiro arcebispo de Compostela e unha das personalidades fundamentais da historia de Galiza.

A súa data e lugar de nacemento non se coñecen, pero parece que naceu en Santiago entre 1068 e 1070 (Briggs: páx. 43), ainda que a tradición sitúa o seu lugar de nacimento en Catoira, posibelmente porque seu pai, Xelmirio, era o custodio das torres do Oeste. Recebeu o primeiro ensino na corte de Afonso VI, educándose para a Igrexa na Escola Catedralícia. En 1092 o conde Raimundo de Borgoña nomeuouno seu notario e secretario e en 1093 administrador da sé compostelana, cargo que exerceu con acerto até que se elexiu bispo a Dalmacio en 1094. Á morte deste en 1095 o clero solicitou ao rei que Xelmirez voltase ao posto de administrador, cousa que fixo encanto a sé estivo vacante. En 1099 o papa autorizou a eleizón dun novo bispo, e o cargo ofereceuselle a Xelmirez en 1100, quen tras rexeitalo inicialmente, acabou aceitando.

Índice

1 Roma e Santiago
2 Defensa de Afonso VII
3 Reorganización do Señorío das Terras de Santiago
4 Bibliografía

[editar] Roma e Santiago

Superados os receos da autoproclamación de Santiago como Sé Apostólica en tempos de Cresconio, Xelmírez acada un fecundo entendemento con Roma. Para iso desprega un labor diplomático sen precedentes que inclúe a súa viaxe persoal ao centro da cristiandade occidental.

Deste xeito, e pese a oposición dos bispos de Braga (restaurada por García de Galicia) e Toledo, consegue a categoría de sé metropolitana do Papa Calixto II. Así, Xelmírez pasa a obter a dignidade de arcebispo, quedando baixo a súa dependencia os bispados de Guarda, Lamego e Idaña, nas terras portuguesas e de Salamanca e Zamora no Reino de León.

Ao mesmo tempo, o Papa noméao Legado Pontificio para os Reinos de León e Galicia (incluídas as terras portuguesas), en virtude do cal convoca sínodos e concilios de enorme repercusión política e relixiosa.

A rivalidade con Braga, pola supremacía do espazo eclesiástico galaico-portugués, levouno a cometer o latrocinio de importantes reliquias atesouradas naquela sé co gallo dunha mellor custodia e protección.

[editar] Defensa de Afonso VII

Tralo encarceramento do García de Galicia, Afonso VI de León cedeu o Reino de Galicia ao conde Raimundo de Borgoña, casado coa súa filla Urraca. Fillo de ambos era Afonso Raimúndez a quen o testamento do rei garantía os dereitos sobre Galicia no caso de Urraca, xa viuva, volvera a casar. Non debe esquecerse que Afonso Raimúndez era sobriño do Papa Calixto II.

Urraca casou con Afonso o Batallador de Navarra e Aragón, que se fixo dono de Castela e León. Ante esta situación, o líder da nobreza galega Pedro Froilaz de Traba e Xelmírez coroaron como rei de Galicia ao neno Afonso Reimundez (1111) co fin de garantir os seus dereitos sucesorios e manter independente a Galicia do dominio navarro-aragonés.

O conflicto dexerou en guerra aberta onde os exércitos de Xelmírez e o conde de Traba pugnaron por manter a Galicia fora da órbita de Afonso o Batallador. As desavinzas de Urraca co seu novo home acabaron levando á raíña leonesa a congraciarse con Xelmírez e respectar os dereitos do seu fillo Afonso, que acabaría sendo Afonso VII de León e Castela.

Afonso VII nomeou a Xelmírez capelán e chanceler reais e seguiu recabando o apoio económico e político do arcebispo compostelano para o seu proxecto imperial.

[editar] Reorganización do Señorío das Terras de Santiago

O Señorío de Santiago abranguía as terras entre os montes do Bocelo e as costas Atlánticas; un espazo de poder autónomo baixo a soberanía prelados de Compostela.

As desputas entre o seu antecesor Diego Páez e Afonso VI, xeraron un baleiro de poder que Xelmírez acometeu con acerto.

Favoreceu as peregrinacións co apoio pleno de Roma e a Orde de Cluny. Reactivou o comercio mediante a acuñación de moeda propia tal como fixera Diego Páez, deu pulo a expansión urbana (Rúa Nova) e impartiu xustiza con enerxía.

Construiu e organizou unha frota galega para a defensa das costas dos ataques normandos o que mantivo a raia ás invasións vikingas que desapareceron para sempre das costas galegas.

Tentou facer de Santiago centro da monarquía co panteón real da catedral onde se enterraron o pai e a dona do rei Afonso VII.

A escola catedralicia acadou sona no ámbito continental. Estableceu estudos de Retórica e Dialéctica, xunto aos de Gramática. Como se dun monarca se tratara, mandou escribir as súas propias crónicas: a Historia Compostelana fonte fundamental para entender os avatares da España medieval.

Mandou erguer igrexas novas como a de Santa María de Sar e se construiu un gran Pazo episcopal onde se fixo rodear dunha importante Corte ao seu servizo.

Impuxo con mao de ferro a súa autoridade contra os levantiscos burgueses composteláns. Estes, nun dos seus violentos levantamentos, chegaron a aldraxar na praza pública a raíña Urraca, e puxeron en fuga ao arcebispo. Só a axuda das tropas do conde Pedro Froilaz de Traba, permitiu a recuperación do poder sobre unha cidade dinámica inclinada á rebelión.