España
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
España é un estado que se atopa no sudoeste de Europa. Ó nordeste limita con Francia e Andorra, Pirineos por medio. Ó oeste linda con Portugal, país co que forma a Península Ibérica. España inclúe tamén as Illas Baleares no Mar Mediterráneo, as Illas Canarias no Océano Atlántico e as cidades de Ceuta e Melilla no norte de África.
|
|||||
| Lema: Plus Ultra (máis aló) | |||||
 |
|||||
| linguas oficiais | Castelán (en todo o territorio) Catalán (en Cataluña, Illas Baleares, Comunidade Valenciana (co nome de 'valencià'), Éuscaro (no País Vasco e Navarra), Galego (en Galiza), a Lingua de signos (desde o 13 de xaneiro de 2006) |
||||
| Capital | Madrid | ||||
| Xefe do estado | S.M. Juan Carlos I | ||||
| Presidente do Goberno | José Luis Rodríguez Zapatero | ||||
| Superficie - Total - % agua |
Lugar n 50 504.782 km² 1,04% |
||||
| Poboación | Lugar n 29
|
||||
| Moeda | Euro¹ | ||||
| Franxa horaria | UTC 0 (Canarias), +1 (Península, Baleares, Ceuta e Melilla) (Adiántase unha hora no verán) | ||||
| Xentilicio | Español | ||||
| Himno nacional | Marcha Real | ||||
| Internet TLD | .ES | ||||
| Código telefónico | 34 | ||||
| (1) Antes de 1999: peseta | |||||
Índice |
[editar] Historia
Artigo principal: Historia de España
[editar] Goberno e Política
Artigo principal: Goberno e política de España
[editar] Poderes do Estado
Poder executivo O xefe de estado é o rei Xoán Carlos I. O xefe do goberno é o Presidente, proposto polo rei e elixido polo Congreso dos Deputados. O presidente encárgase de nomea-los ministros. O executivo recibe o apoio do Consello de Estado para consultas específicas.
Poder lexislativo Formado polo Congreso dos Deputados, con 350 membros elixidos polos cidadáns maiores de 18 anos cada catro anos, e o Senado con 259 membros.
Poder xudicial O máis alto tribunal é o Tribunal Supremo. Cada Comunidade Autónoma ten un Tribunal Superior de Xustiza. O Tribunal Constitucional encárgase de interpreta-la Constitución. Do mesmo xeito, hai Audiencias provinciais e unha Audiencia Nacional, especializada en delitos de terrorismo, narcotráfico, etc. Existe un Consello Xeral do Poder Xudicial e un Fiscal do Estado.
[editar] Altas institucións do Estado
España é unha monarquía parlamentaria desde a súa Constitución de 1978.
En España, as chamadas Altas institucións do Estado son:
- A Casa Real
- As Cortes Xerais
- O Consello Xeral do Poder Xudicial
- O Tribunal Constitucional
Articulan os poderes do Estado e equilibran as relacións de poder do mesmo.
[editar] Partidos políticos principais
De ámbito estatal (representados no Congreso ou o Senado) e por orde alfabética:
|
De ámbito local (presentes en concellos e/ou comunidades autónomas):
|
|
[editar] Organización político-administrativa
Artigo principal: Organización político-administrativa de España
España é unha monarquía parlamentaria dende a Constitución de 1978.
España divídese administrativamente en 17 comunidades e 2 cidades autónomas, con distintos graos de autogoberno.
España está tamén dividida en 50 provincias
|
|||
| Andalucía - Aragón - Principado de Asturias - Illas Baleares - Illas Canarias - Cantabria - Castela-A Mancha - Castela e León - Cataluña - Comunidade Valenciana - Estremadura - Galicia - Comunidade de Madrid - Rexión de Murcia - Comunidade Foral de Navarra - País Vasco - A Rioxa | |||
| Cidades autónomas | |||
| Ceuta - Melilla | |||
Europa | España |
[editar] Xeografía
Artigo principal: Xeografía de España
Situada en Europa Occidental, ocupa a meirande parte da Península Ibérica e, fóra, dous arquipélagos (Illas Canarias no Océano Atlántico e Illas Baleares no Mar Mediterráneo) e dúas cidades, Ceuta e Melilla, no norte de África.
En extensión territorial é o terceiro país de Europa (excluida Rusia), por detrás de Ucraína e Francia, e o segundo maior da Unión Europea.
Os límites físicos de España son, principalmente, os da Península Ibérica, a cal comparte con Portugal, Andorra e a colonia británica de Xibraltar. Portugal e o Océano Atlántico ó oeste, o Mar Mediterráneo ó leste, o Estreito de Xibraltar ó sur e os Pirineos, xunto co Golfo de Biscaia e o Mar Cantábrico ó norte.
Os principais sistemas montañosos son: Pirineos, Sistema ibérico, Carpetana, Oretana e Cordilleiras Béticas (Subbética y Penibética).
Os ríos máis caudalosos son: río Ebro, río Teixo (en español río Tajo), río Douro, río Guadiana, río Guadalquivir, río Miño, río Segura, río Xúcar (en español río Júcar).
- Lista de cidades españolas
[editar] Economía
Artigo principal: Economía de España
Cun Producto Interior Bruto de US$ 885,500 millóns de dólares e unha renda per capita de US$ 22,000 (2004), España é unha das grandes economías europeas e mundiales. A esperanza de vida da súa poboación está entre as 3 máis elevadas do mundo e a mortandade infantil entre as máis baixas.
[editar] Demografía
Artigo principal: Demografía de España
40.499.791 habitantes ó 1 de xaneiro de 2000, segundo o Instituto Nacional de Estatística (INE), distribuídos por Comunidades Autónomas:
| Comunidades Autónomas | Habitantes |
|---|---|
| Andalucía | 7.340.052 |
| Aragón | 1.189.909 |
| Principado de Asturias | 1.076.567 |
| Illas Baleares | 845.630 |
| Canarias | 1.716.276 |
| Cantabria | 531.159 |
| Castela-A Mancha | 1.734.261 |
| Castela e León | 2.479.118 |
| Cataluña | 6.261.999 |
| Comunidade Valenciana | 4.120.729 |
| Extremadura | 1.069.420 |
| Galiza | 2.731.900 |
| Comunidade de Madrid | 5.205.408 |
| Rexión de Murcia | 1.149.329 |
| Comunidade Foral de Navarra | 543.757 |
| País Vasco | 2.098.596 |
| A Rioxa | 264.178 |
| Cidades Autónomas | |
| Ceuta | 75.241 |
| Melilla | 66.263 |
[editar] Cultura
Artigo principal: Cultura de España
[editar] Festas estatais
| 1 de xaneiro | Aninovo |
| 6 de xaneiro | Epifanía Reis Magos |
| 19 de marzo | San Xosé Día do pai |
| 1 de maio | Día do traballador |
| 25 de xullo | Santiago Apóstolo |
| 15 de agosto | Asunción |
| 12 de outubro | Festa Nacional de España Día da Hispanidade Virxe do Pilar |
| 1 de novembro | Día de tódolos Santos |
| 6 de decembro | Día da Constitución |
| 8 de decembro | Inmaculada Concepción |
| 25 de decembro | Día de Nadal |
[editar] Miscelánea
[editar] Véxase tamén:
 Unión Europea |
|
 Alemaña |  Austria |  Bélxica | Chequia |  Chipre |  Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia |  España |  Estonia |  Finlandia |  Francia |  Grecia |  Hungría |  Irlanda |  Italia |  Letonia |  Lituania |  Luxemburgo |  Malta |  Países Baixos |  Polonia |  Portugal |  Reino Unido | Suecia |
|
| Membros desde o 1 de xaneiro de 2007: | |
 Bulgaria |  Romanía |
|
| Países candidatos: | |
 Croacia | Macedonia | Turquía |
|
| Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN) | |
|---|---|
| Alemaña | Bélxica | Bulgaria | Canadá | Chequia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estados Unidos | Estonia | Francia | Grecia | Hungría | Islandia | Italia | Letonia | Lituania | Luxemburgo | Noruega | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Unido | Romanía | Turquía | |
| Países do mundo | Europa |
| Albania | Alemaña | Andorra | ARI Macedonia | Austria | Bielorrusia | Bélxica | Bosnia - Hercegovina | Bulgaria | Chequia | Chipre | Croacia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estonia | Finlandia | Francia | Grecia | Hungría | Irlanda | Islandia | Italia | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgo | Malta | Moldova | Mónaco | Montenegro | Noruega | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Unido | Romanía | San Mariño | Serbia | Suecia | Suíza | Ucraína | Cidade do Vaticano |
| Países con parte do seu territorio en Europa |
