მანი, თომას
ვიკიპედიიდან
პაულ თომას მანი (გერმ. Paul Thomas Mann), (*6 ივნისი 1875, ლიუბეკი, გერმანია — † 12 აგვისტო 1955, ციურიხი, შვეიცარია) — დიდი გერმანელი მწერალი, ესეისტი, ეპიკური რომანების ოსტატი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ლიტერატურის დარგში(1929), ჰაინრიხ მანის ძმა, კლაუს მანისა და ერიკა მანის მამა.
სექციების სია |
[რედაქტირება] ბიოგრაფია
[რედაქტირება] წარმომავლობა და ბავშვობა
პაულ თომას მანი დაიბადა მდიდარე ლიუბეკელი მოვაჭრის თომას იოჰან ჰაინრიხ მანის ოჯახში. ოჯახის უფროსი ამავდროულად საქალაქო საბჭოს სენატორის თანამდებობაც ეკავა. თომასის დედა, იულია მანი, ქალიშვილობაში და სილვა–ბრუნსი, წარმომავლობით ბრაზილიელი იყო. თომასის ოჯახი საკმაოდ მრავალრიცხოვანი იყო. მას ჰყავდა ორი ძმა და ორი და: უფროსი ძმა, ცნობილი მწერალი ჰაინრიხ მანი (1871-1950), უმცროსი ძმა ვიქტორი (1890–1949), და იულია (1877–1927, თვითმკვლელობა) და კარლა (1881–1910, თვითმკვლელობა). მანების ოჯახი შეძლებული იყო და თომასის ბავშვობა უზრუნველი და ბედნიერი იყო.
1881 წელს თომასის მამა კიბოსგან გარდაიცვალა. მისი ანდერძის თანახმად გაიყიდა ოჯახის საწარმო და მანების სახლი ლიუბეკში. მეუღლესა და შვილებს მოუწიათ მიღებული თანხის პროცენტებზე ცხოვრება.
[რედაქტირება] კარიერის დასაწყისი
მამის სიკვდილის შემდეგ ოჯახი საცხოვრებლად მიუნხენში გადავიდა, სადაც თომასმა 1933 წლამდე დაჰყო. 30–ანი წლების შუაში თომასი და ჰაინრიხი იტალიაში გაემგზავრნენ და 2 წლის მანძილზე პალესტრინაში ცხოვრობდნენ.
1901 წელს გამოვიდა თომას მანის პირველი რომანი "ბუდენბროკები".
1905 წელს ქორწინდება კატარინა პინგსჰაიმზე, ცნობილ ებრაელ ინტელექტუალთა ქალიშვილზე.
1929 წელს მანი ხდება ნობელის პრემიის ლაურეატი ლიტერატურის დარგში რომანისთვის "ბუდენბროკები".
[რედაქტირება] პოლიტიკური შეხედულებები და ემიგრაცია
1930 წელს თომას მანმა გაგზავნა საჯარო წერილი ბერლინში სახელწოდებით "მოწოდება ჯანსაღი აზრისკენ", სადაც მან გააკრიტიკა ნაციზმი და მუშათა კლასი დაიცვა. ამ თემას მან კიდევ რამოდენიმე ესე და ლექცია მიუძღვნა. 1933 წელს, როცა ნაცისტურმა რეჟიმმა საბოლოოდ ჩაიგდო ხელში ძალაუფლება, თომასი მეუღლესთან ერთად შვეიცარიაში ისვენებდა. ნაცისტური პოლიციის მიერ თომასის დევნის დაწყების შემდეგ, ვაჟმა კლაუსმა სთხოვა მამას არ დაბრუნებულიყო გერმანიაში. თომასმა გადაწყვიტა თავი აერიდებინა მოსალოდნელ პრობლემებს და მეუღლესთან ერთად ციურიხში დასახლდა. მოგვიანებით ჰიტლერის რეჟიმის დროს მანის ბევრი წიგნი, განასკუთრებით "ბუდენბროკები", დაწვეს.
1939 წელს აშშ–ში გადაბარგდა, სადაც ბევრ სხვა ემიგრანტთან ერთან პრინსტონის უნივერსიტეტში დაიწყო მოღვაწეობა. 1942 წელს ოჯახი ქალაქ პასიფიკ–პალისეიდზში დასახლდა, ხოლო 1944 წელს თომას მანმა აშშ–ს მოქალაქეობა მიიღო.
[რედაქტირება] ევროპაში დაბრუნება
მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ აშშ–ში თომასის ცხოვრება გართულდა. დაიწყო მისი დადანაშაულება სტალინის რეჟიმის მხარდაჭერაში.
1952 წელს მანების ოჯახი ევროპაში დაბრუნდა და ციურიხის მახლობლად ქალაქ კილხბერგში დასახლდა. თომასი აღარ დაბრუნდა გერმანიაში, თუმცა ბევრ მოგზაურობდა იქ. მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი ვიზიტი გერმანიაში 1949 წელს შედგა გოეთეს 200 წლის იუბილეს აღსანიშნავი ღონისძიებების დროს.
1955 წელს თომას მანი ციურიხის საავადმყოფოში გარდაიცვალა ათეროსკლეროზისგან. მწერალი დასაფლავებულია ქალაქ კილხბერგის სასაფლაოზე.
[რედაქტირება] სამწერლო სტილი
მანი ინტელექტუალური პროზის ოსტატია. თავის მასწავლებლებად იგი რუს მწერალ–რომანისტებს – ლევ ტოსტოისა და ფიოდორ დოსტოევსკის მიიჩნევდა. თანმიმდევრული, დეტალიზირებული, დინჯი თხრობის მანერა თომასმა მართალ მე–19 საუკუნის ლიტერატურიდან შეითვისა. თუმცა რომანების შინაარსი მეოცე საუკუნისთვისაა დამახასიათებელი. თომას მანის რომანების წამყვანი პრობლემებია: მოახლოებული სიკვდილის შეგრძნება ("სიკვდილი ვენეციაში", "ჯადოსნური მთა"), სიკვდილსიქითა სამყაროს სიახლოვე ("ჯადოსნური მთა", "დოქტორი ფაუსტუსი"), ძველი სამყაროს წყობის ნგრევა. ყველა ეს თემა ხშირად საბედისწერო სიყვარულის თემასთანაა გადაჯაჭვული. შესაძლოა, ეს გამოწვეული იყო მწერლის ფსიქოანალიზით დაინტერებით (წყვილი ეროსი – თანატოსი).
[რედაქტირება] შემოქმედება
- მოთხრობათა კრებული/Der kleine Herr Friedemann, (1898)
- ბუდენბროკები/Buddenbrooks — Verfall einer Familie (რომანი, (1901)
- ტონიო კრიოგერი/Tonio Kröger, ნოველა, (1903)
- ტრისტანი/Tristan, ნოველა, (1903)
- სამეფო უდიდებულესობა(Königliche Hoheit), (1909)
- სიკვდილი ვენეციაში (Der Tod in Venedig, მოთხრობა, (1912)
- Betrachtungen eines Unpolitischen, (1918)
- ჯადოსნური მთა (Der Zauberberg, რომანი) (1924)
- მარიო და ჯადოქარი (Mario und der Zauberer, მოთხრობა) (1930)
- იოსები და მისი ძმები (Joseph und seine Brüder, რომანი–ტეტრალოგია) (1933-1943)
- Die Geschichte Jaakobs (1933)
- Der junge Joseph, (1934)
- იოსები ეგვიპტეში (Joseph in Ägypten) (1936)
- Joseph der Ernährer, (1943)
- თავისუფლების პრობლემა (Das Problem der Freiheit, ესე) (1937)
- ლოტა ვაიმარში (Lotte in Weimar, რომანი) (1939)
- Die vertauschten Köpfe — Eine indische Legende, (1940)
- დოქტორი ფაუსტუსი (Doktor Faustus, რომანი) (1947)
- რჩეული (Der Erwählte, რომანი) (1951)
- ავანტიურისტ ფელიქს კრულის აღიარება(Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull. Der Memoiren erster Teil, 1922/1954
