1848er Revolution in den deutschen Staaten
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Revolution ide düütsche Staate 1848« |
 |
De Artikel „1848er Revolution in den deutschen Staaten“ enthaltet unalemannischi Grammatik, Formolirige oder phonologischi Fehler. De Verfasser sot e Blick uf Wiä schriib ich guets Alemannisch werfe un de Artikel verbessre. Hiiwiis für de Verfasser, was er cha besser mache, bitte uf d'Diskussionssyte schrybe. |
| D Revolutione vun 1848 |
|---|
| Vorgschicht |
| Frônkrich |
| Bi d Habsburgr |
| Im dütsche Bund |
| D Badisch Revolution |
| In Italie |
| D polnisch Uffschtônd |
| S End vum Lied |
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Vorgschicht
"Dütschlônd" isch um 1848 rum ä Flicketeppich us yber 30 Schtaate gsi, diä grob im dütsche Bund nochm Wiener Kongress vun 1815 zommä warä.
Liberalar Druck het sich durch dütsche Schtaate usbritet. Jedar Schtaat het sini eigeni Usprägung vun d Revolution durchgmacht. Vielli Fyrschte hän Ôngscht ghet, s Schicksal vum Louis-Philippe vun Frônkrich z'teile un hen ä Wieli ruhig ghalte. D' Revolution het in Frônkrich gegä End vum Februar ogfônge un sich bal nô Dütschlônd usbritet. Im Süde un Weschte vun Dütschlônd hen grossii Volksvosômmlunge un Massedemonschtratione schtattgfunde. Diä hän houptsächli Pressfreyhit, Vosômmlungsfreyhit, Volksbwaffnung und ä dütschs Parlament gfordert.
[ändere] D Revolution in Preusse
In Berlin, des war d Houptschtadt vun d Preusse, hen sich d'Lit vosômmelt, tilwis in Biergärte odar usserhalb vun d Schtadttore oder vorm Kinigspalascht, vosômmelt un ihri Forderunge ôn d "Address vum Kinig" zrichte. Friedrich Wilhelm iberwältigt vum Druck, het alli Demonschtrante d Forderunge, au d Parlamanetswahle, d Verfassung un Pressfreyhit, nôchgäbe. Er het sogar voschprôche, des Preusse in näm neije Dütschlônd ufgäht. Abar ôm 18. März het ä grossi Demonschtration schtattgfunde un ebar het zwey Lit voschosse un s isch eskaliert. Barrikade sin ufgrichtet wôrre, d Kômpf het ongfônge, un Bluet isch so longi gflosse, bies d' Truppe zrickgruefe wôrre sin. Donôch het d Friedrich Wilhelm probiert, d Öffenlichkit z'vosichre, des d Reorganisierung vun d Regierung widder gäh wird un au d' Volkbewaffnung zuegsagt. Ôm 21. März het'r den ä Parad mit ä paar Minischter un Genräl abghalte, wu s alli Schwarz, Rot un Gold tragä hen.
[ändere] D' Reaktin in Preusse
Gegä End vum Jôhr 1848 hen d' Arischtokrate, däruntar au d Bismark, un d' Generäl d Macht in Berlin untar Kontroll kriegt. Diä sin nit endgiltig im März voschwunde gsi, sundern nuer zitwillig in Hintargrund träte. General vun Wrangel het d Truppe no Berlin gfiihrt un d'alti Kräft wieder igsetzt. Säle Kinig Friedrich Wilhelm het sich gli wieder uf däri Syt gschtellt. Im Novembar het där s' Paralament ufglöst un ä eigni Vofassung igsetzt. Diä war uf d Arbit vum Parlament ufgsetzt, het abar sini Macht zementiert. Diä Vofassung isch iber d' nächschti Jôhr widarentwickelt wôrre, hets dän ä Herrehus un ä Lôndtag gäbe. D Lôndtag isch duerchs Dreyklassewahlrecht bschtimmt wôre, immar ä Drittel nochm Stirufkumme. So ischs kumme, des 80% vun d Wählar nuer ä Drittel vun d Sitz kriegt hen.
[ändere] Bayre
In Bayre isch ä neiji liberali Regierung, s März Minischterium drô kumme. D Kini Ludwig het nôchgäbe un sin Betthäsl Lola Montez, wue zviäl Geld usgäbe het, gschasst, um d Öffenlichkit z' beruhiege. Där het ziemli nôchgäbe, un vosuecht, Eingikit z'erriche un het so d' Monarchie g'rettet.
[ändere] Sachse
In Dreschde hets Volk in d Schtrôsse Wahlreforme un ä sozials Juschtizsyschtem gfordert. S Wagners Richard het sich selbar in d Revolution uf d Syt vun d demokratisch-republikanisch Bewegung engagiert un igsetzt. Schpätar, im Mai Ufstônd vu Dreschde vum 3. bies zuem 9. Mai het 'r provisorisch Regierung unterschtitzt. Zômme mit d Fyhrar vum Uschtônd het 'r Dreschde ôm ninte Mai volôsse um m Haftbfehl im Schwytzer Exil zue entgih.
[ändere] D Nationalvosômmlung in d Frônfurtar Paulskirch
In Heidelberg hen ôm 8. März 1848 ä Grupp vun dütschi Liberali ogfônge, Plän fyr ä dütschi Nationlvosômmlung zschmiede. Ä Vorparlament het ôm [[31. März] in d Frônkfurtar Paulskirch tagt. D Mitgliedar hen zue freyi Wahle fyr gônz Dütschlônd ufgrufe un dütschi Schtaate hen dem zuegschtimmt.
Ôm 18. Mai isch endli d Nationalvosômmlung in d Paulskirch zômmekumme. Vun d 550 Delegierte vum erscht freye dütsche Parlament ware sovieli Professore (94), Lehrar (30) odar hän schtudiert ghet (233), desses Professoreparlament gnônnt wôre isch. S ware winig riechtigi Politikar. Ä Teil d Delegierti kôn nochm Schtômmlokal identifiziert wärre:
- Café Milani - Rechts/Konservativi (40)
- Casino - Rechts Mitti/Liberalkonservativi (120)
- Landsberg - Mitti/Liberali (40)
- Württemberger Hof - Linki Mitti (100)
- Deutscher Hof - Links/Liberale Demokrate (60)
- Donnersberg - Linksusse/Demokrate (40)
Uterm Vorsitz vum liberale Politikar Heinrich vun Gagern het sich d Vosômmlung drô gmacht, ä moderni Vofassung fyr ä voeinigts Dütschlônd z'schaffe.
Vun Ônfong ô ware Regionalismus, d' Unterschtitzung vun lokali Gschichte vor d gsômmtdütsch Sach un Öschtrichisch-Preussisch Konflikt, s Houptproblem. D Ärzherzog Johan vun Öschtrich isch als Ibergôngsschtaatsobrhoupt, äm Richsvowesar, igsetzt wôrre. Des wôr d Vosuech, ä provisorisch Exekutivi izsetze, abar vieli Schtaate hen des den ignoriert. Des wôr ä Schwäch vun Ônfông ô. D' Nationalvosômmlung het d'Reputation volôre, als Preusse sin eigeni politisch Intresse in d Schleswig-Holschtein Frôg ohni s Parlament z'frôge durchdrickt het. Ä ähnli Diskreditierung isch in Öschtrich passiert, wu ä Volksufschtônd vum Militär niedergschlage worre isch.
Abar trotzdäm, Diskussione yber d zukinftig Vofassung hen ogfônge. D Houptfrage ware:
- Soll ä voeinigts Dütschlônd diä dütschschprôchigi Gbiet vun Öschtrich umfasse un somit diä Gbiet vum Rescht vum Habsburgar Rich vofassungsmässi trenne ("grossdütschi Lösung"), odar soll Öschtrch usgschlosse si un d'Fyhrung on Preusse falle. ("kleidütschi Lösung"). D' Frôg het sich abar dän erldigt ghet, wu d öschtrischische Premierminischter ä zentrali Vofassung fyrs gônzi Öschtrich igsetzt het un dänn d'Delegierti d Idee vum "Gross Dütschlônd" ufgäbe hen.
- Soll Dütschlônd ä Erbmonarchie wäre, ä gwähltar Monarch hô, odar Republik wärre?
- Solls ä Förderation vun relativ uabhängigi Schtaate wärre odar ä schtarki Zentralregierung gäbe?
Bal hen abar d Erignis Diskussione yberholt. D Abgordnet Robert Blum isch vune sine Kollege zrick nôch Wien gschickt worre. Er het solle d Reaktion vun d Öschtrichischi Regierung untersueche. D Blum het bi d Schtrôssekämpf mitgmacht, isch vohaftet un den ôm 9. November higrichtet worre. Er het zwar uf sini parlamentarisch Immunität pocht, des het m abar nix gnitzt, umbrôcht hen s n dô.
Au wänn vieli Erfolgä vun d Märzrevolution in vielli dütsche Schtaate wiädar zrickgnumme wôrre sin, isch Diskussion in Frônkfurt wiedargônge, het abar d Berihrung mit d Gsellschaft volôre.
Im Dezembar sin den "Grundrecht fyrs Dütsche Volk" voabschidte worre. Alli Biirger sin vorem Gsetz glich. ôm 28. März 1949 isch d Entwurf vun d Vofassung voabschiedet worre. S neiji Dütschlônd sol ä konschtitonelli Monarchie si un s Oberhoupt, d Kaisar vun de Dütsche, soll erbli jetzert vum Kinig vun Preusse usgübt wärre. Des mitm Kini vun Preusse ich mit 290 Schtimme bi 248 Enthaltunge durchgônge. D Vofassung isch vun 29 Schtaate ônerkônnt worre, abar nit vun Öschtrich, Preusse, Bayre, Hannover un Sachse.
[ändere] S End vun d Revolutione in d dütschi Schtaate
Ôm 2. April 1849 het ä Delegation vun d Nationalvosômmliung däm Kinig Friedrich Wilhelm in Berlin troffe un nm d Kron vum Kaisar untr d neiji Vofassung ôzdunge.
Friedrich Wilhelm het d Delegation gsait, des 'r sich gehrt fihlt, abar d Kron nuer vun Sinesgliche, sinni Adligi, d' ôndri souveräne Fyrschte un d freyi Schtädt ônämme kônn. In näm schpätre Brief zue sinem vowôndte Pack in Änglônd, het er dän gschriebe, des 'r s Ôgebot vum Pöbel nit ônnemme het kinne, d Kron wär voll gsi vum Gschtônk vun d Revolution un vollar Dreck un Schmutz.
Öschtrich un Preuss hen den ihri Abgordneti vun d Vosommlung zrickzoge un d Vosômmlung isch bal ussänôndar gloffe. D radikalschti Mitgliedar hen sich no Stuegert vozôge un vum 6. bies zuem 18. Juni als ä Rumpfparlament tagt. Bwaffneti Ufschtänd, bsonders in Sachse un Baden hen nit lông ghalte, diä sin vum preussisch Militär platt gmacht worre.
D Ergebnis vun d Märzrevoltion sin alli wiäder zrickdreht wôrre un dies 1851 sin d'Grundrecht fascht iberall ufghôbe worre. Viele enttischte dütsche Patriote sin in d Schtaate gônge, dôruntar au d Carl Schurz. D Emiigrante sin dert als 48er bkônnt worre.
[ändere] Literatur
- Klaus Herdepe: Die Preußische Verfassungsfrage 1848, (= Deutsche Universitätsedition Bd. 22) ars et unitas : Neuried 2003, 454 S., ISBN 3-936117-22-5 (The Prussian Constitution in 1848) (uff Änglisch)
- Justine D Randers-Pehrson (1999), Germans and the Revolution of 1848-1849 ISBN 082044118X (uff Änglisch)
[ändere] Ekschterni Syte un Referenze
- 1848: REVOLUTION AND REACTION (uf Änglisch)
- Dütsch Revolution vun 1848/49 (uf Änglisch)
- The German 1848 Revolution: A German Perspective (uf Änglisch)
Witr läse: D Badisch Revolution
