Spanien
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Spanie« |
| Reino de España Espainiako Erresuma (Eus.) |
|||||
|
|||||
| Wahlspruch: „Plus Ultra“ lat., „Drüber us“ |
|||||
| Amtsschpraach | Spanisch (Kastilisch) amtlich regional: Aranesisch, Baskisch, Galicisch, Katalanisch |
||||
| Hauptschtadt | Madrid | ||||
| Schtaatsform | Parlamentarischi Erbmonarchie | ||||
| Schtaatsoberhaupt | Juan Carlos I. | ||||
| Regierigschef | Ministerpräsident José Luis Rodríguez Zapatero | ||||
| Flächi | 504.646 km² | ||||
| Iiwohnerzahl | 45.200.737 (Stand: 01/01/07) | ||||
| Bevölkerigsdichti | 89 Iiwohner pro km² | ||||
| BIP | $1.120 Mrd. (Schätzung 2005) | ||||
| BIP/Iiwohner | $27.074 | ||||
| Währig | Euro | ||||
| Nationalhymne | Marcha Real | ||||
| Ziitzone | UTC+1 MEZ UTC+2 MESZ (März bis Oktober) UTC (Kanarische Inseln) UTC+1 (Kanarische Inseln) (März bis Oktober) |
||||
| Kfz-Kennzeiche | E | ||||
| Internet-TLD | .es | ||||
| Vorwahl | +34 | ||||
 |
|||||
 |
|||||
S Königriich Spanie isch e Staat im Südweste vo Europa, wo de gröschti Deil vo de Iberische Halbinsel iinimmt. D Hauptstadt vo Spanie isch Madrid. Wiiteri wichtigi Städt sin Barcelona un Valencia. Zu Spanie ghöre no d Baleare, d Kanare un zwei Exklave uf nordafrikanischem Gebiet, Ceuta und Melilla. Spanie hät ungefähr 43 Millione Iiwohner. Politisch gseh isch es ä parlamentarischi Monarchie. Staatsoberhaupt isch de König, im Moment Juan Carlos I.. Regierigsschef isch de Ministerpräsident, im Moment de José Luis Rodríguez Zapatero.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Gschicht
[ändere] Früehi Besiedlig
Spanie isch vo villne Völker bsuecht worde. Grieche, Phönizier, Römer, Westgote und Araber sind es gsi. Warum nennt mehr Spanie au Iberia? Uf de Iberische Halbinsel häts vili freiländigi Hase, d Grieche händ das gseh und das Land Iberia, was übersetzt heisst Haseninsel. Spanie hät so vili Völker azoge, will es viel Metall und no witeri Bodeschätz geh hät.
[ändere] Dä Kampf mit de Araber/La Reconquista
D Araber händ währed 800 Jahr über Spanie gherrscht, das heisst vom 8. bis is 16. Jahrhundert. D Könige vo Altkastille und Aragon händ sich zämä ta und all Araber vertribe. Die verblibne Araber sind zwunge worde, dä katholische Glaube azne. Die letscht gross Schlacht isch in Granada gsii, wo au die berüehmt Alhambra staat. Die Schlacht hät dä Könige sehr viel Kraft kostet. Au während dere Zyt sind Jude vertribe gworde. Vili Eltere händ das dä Chind verheimlicht, will sie Spanie nöd händ welle verlah. Zur glichigi Zyt hät de Kolumbus Amerika entdeckt.
[ändere] Christoph Kolumbus/Eroberig vo Amerika
De Christoph Kolumbus isch us Genua gsi. Damals händ Mönsche glaubt, Wält seigi Flach. Er hät anderes glaubt scho syt sinere Geburt. Damals si vili Seefahrer nach Indie mit dem Schiff gfahre und händ Pfeffer und anderi Gwürz transportiert. Meistensch hät dä Wäg lang dureet, will dä ganzi Afrikanische Kontinent umfahre worde isch. De Kolumbus hät die Idee kah i d Gegerichtig fahre, da hegis kä Land, damit mehr schneller nach Indie chumt. Zerscht isch er nach Lissabon id Seefahrerschuel gange. Nach dere Usbildig isch er em damalige Portugisische König, dä Vorschlag go unterbreite, doch dä hät in mehrmals ablitze lah. 1492 isch er dä glich Vorschlag a dä Spanische Königin go mache. Au nach mehrigimal hät si endlich Ja gseit. So isch er am 3 August mit drei Schiff (La Pinta, La Niña und Santa Maria) vo Sevilla (so?) us gstartet. Am 12. Oktober 1492 (nach 12 Wuche) hät er endlich Land entdeckt. Spöter sind vili Seefahrer gfolget, wie de Francisco Pizarro (Eroberer vom Inkarich), de Francisco Hernandez de Cordoba, de Hernan Cortes (Eroberer vom Aztekenriich, Mexiko)usw.
Im witere Verlauf isch dä Spanie über 300 Jahr d Wältmacht nummere eis gsi. Erscht im 19. Jahrhundert sind d Grenze vo Südamerika gfalle. Sie sind all unabhängig worde.
[ändere] Bürgerchrieg und Franco
Wäred dem Bürgerkrieg in Spanie (1936-1939) hät de Franco di Macht ergriffe. Dä drüjährige Bürgerkrieg isch für villi Familie ä riesigi Katastrophe gsi. Müettere händ sich müesse träne vo irne Chind. Vili sind nach Russland gschickt worde, damit si überlebet. Jugendlichi händ müesse is Militär und wänn eine hät nid welle is Militär, hät er is Gfängnis oder isch vo sinene Eltere erschosse worde. Die wo hend is Gfängnis müesse sind wiit wäg gsi. D Eltere hent sie nid chöne bsueche. Dä Franco isch e guete Fründ vom Salazar, em Diktator vo Portugal gsii und au vom Hitler. D Guernica, es Bild vo Pablo Ruiz Picasso, thematisiert de Bürgerchrieg uf e iidrücklichi Art.
De Franco hät au wie dä Hitler ä spezielli Begrüessig gha. In Spanie hät mehr ihn mit El Caudillo a gsproche. 1972 hät di baskischi Untergrundorganisaton ETA imene Attentat sin bescht Frund Blanco tötet. Drü jah spöter isch dä Franco gstorbe. Erscht 1978 isch Spanie zu nere Demokratie gworde. S offizielli Staatsoberhaupt isch de König Juan Carlos.
[ändere] Wirtschaft
Spanie isch s zweit meischt bsuechte Land in Europa, nach Frankrich. Dorum sind au d Iinahme vom Turismus für die einzelne Regione sehr wichtig. Aber au dr Export vo Frücht und Gmües macht en grosse Teil uss. Aber au d Industri vo Spanie isch nid vo schlechte Eltere.
