Cymraeg y gogledd
Oddi ar Wicipedia
 |
|---|
| Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres ar y Gymraeg |
| Iaith |
| Gramadeg | Morffoleg | Orgraff | Seinyddiaeth | Yr wyddor | Cymraeg llafar | Cymraeg ysgrifenedig | Benthyg geiriau |
| Hanes |
| Hanes | Trawsnewidiad y Frythoneg i'r Gymraeg | Cymraeg Cynnar | Hen Gymraeg | Cymraeg Canol | Cymraeg Modern Cynnar | Cymraeg Modern Diweddar | Hanes siaradwyr, tiriogaeth a statws y Gymraeg | Addysg Gymraeg |
| Diwylliant a chyfryngau |
| Diwylliant | Cerddoriaeth | Eisteddfod | Ffilm | Llenyddiaeth | Theatr Cyfryngau | Papurau newydd | Radio | Rhyngrwyd | Teledu |
| Tafodieithoedd |
| Tafodieithoedd | Cymraeg y gogledd | Cymraeg y de | Y Bowyseg | Y Ddyfedeg | Y Wenhwyseg | Y Wyndodeg | Cymraeg y Wladfa | Wenglish |
| Mudiadau a sefydliadau |
| Bwrdd yr Iaith Gymraeg | Cymdeithas yr Iaith | Y Cymmrodorion | Cymuned | Merched y Wawr | Yr Urdd |
Cymraeg y Gogledd yw'r Gymraeg a sieredir yn y rhan fwyaf o Ogledd Cymru a rhannau gogleddol Canolbarth Cymru. Nid yw'n dafodiaith ynddi'i hun ond yn hytrach grŵp o dafodieithoedd sydd gyda'i gilydd yn ffurffio un o ddwy gangen dafodieithol y Gymraeg (Cymraeg y de yw'r llall).
Rhennir Cymraeg y Gogledd yn ddwy brif dafodiaith, sef Gwyndodeg a Phowyseg. Mae gan y ddwy dafodiaith hyn eu hymraniadau hwythau yn ogystal. Sylwer hefyd mai dosbarthiad cyffredinol yw hyn. Mewn rhai pethau mae'r Bowyseg a'r Ddyfedeg yn fwy agos i'w gilydd nag y maen nhw i'r Wyndodeg ar y naill law a'r Wenhwyseg ar y llall; yn wir mai'r Wyndodeg a'r Wenhwyseg yn rhannu sawl nodwedd â'i gilydd, e.e. petha am y gair 'pethau' (ond pethe yn y Bowyseg a'r Ddyfedeg).
Taflen Cynnwys |
[golygu] Nodweddion cyffredinol
Efallai y nodwedd amlycaf yw'r ffurfiau ar eiriau cyffredin sy'n arbennig i'r gogledd. Y pwysicaf yw'r defnydd o'r o a fo am y rhagenwau e a fe yn y de. Mae teitl y rhaglen gomedi adnabyddus Fo a Fe gan Ryan a Ronnie yn adlewyrchu'r rhaniad ieithyddol sylfaenol hyn.
[golygu] Rhai ymadroddion
[golygu] Llyfryddiaeth
- Alan R. Thomas, The Linguistic Geography of Wales (Caerdydd, 1973)
[golygu] Gweler hefyd
- Y Bowyseg
- Y Wyndodeg
- Tafodiaith Môn
- Tafodiaith Arfon
- Tafodiaith Llŷn ac Eifionydd
- Tafodiaith Meirionnydd
