Kompjûter
Ut Wikipedy
In kompjûter is in apparaat dat neffens in programma gegevens ferarbeidet. De measte kompjûters binne digitaal, mar der binne ek analoge kompjûters.
[bewurkje seksje] Skiednis
De earste kompjûter wie ree op 5 desimber 1941, de Z3 fan Konrad Zuse. Mar om't dat yn de Twadde Wrâldkriich wie, en om't de Z3 yn Dútslân op it ein fan de oarloch troch in bombardemint ferneatige waard, wie dat net by eltsenien bekind, en nei de oarloch tocht men dêrtroch dat de ENIAC, yn de Feriene Steaten, ree op 14 febrewaris 1946, de earste echte kompjûter wie.
De programma's foar de Z3 waarden ynfierd fia in soarte fan pûnsbân, wylst dat by de ENIAC gong troch it op 'e nij lizzen fan in part fan de betriedding. Lettere kompjûters hienen pûnsbân-ynfier, doe kamen de pûnskaart, de magneetbân en de magnetyske skiif. Dy magneetbannen hienen romte foar mear as ien programma of triem, en op hjoeddeiske fêste skiven stean gauris tûzenen triemmen.
Der waarden al gau skriuwmasine-eftige systemen brûkt, om de gegevens op dy bannen te krije en foar útfier op papier. Yn de fyftiger jierren waard mei eltse kompjûter direkt ien taastboerd-printer ferbûn, foar de systeembehearder. Yn de sechtiger jierren waard der net mear op papier útfierd, mar nei in byldskerm. Dizze kombinaasje fan in byldskerm mei in kaaiboerd wurdt hieltyd noch brûkt.
[bewurkje seksje] Tapassings
Fan it begjin ôf binne de kompjûters brûkt foar berekkenings. It Ingelske wurd "Computer" betsjut dan ek "rekkender", en it suver al ferâldere Fryske wurd is rekkenreau. Yn de tachtiger jierren waard de kompûter in massa-produkt. De 'persoanlike kompûter' algemien bekend as PC docht dan syn yntrede, en nei ferrin fan tiid wurdt MS-DOS (Microsoft Disk Operating System: Skiif Bestjoerings systeem) it meast brûkte bestjoeringssysteem De PC is fan dy tiid ôf meast foarsjoen fan in tekstbewurker, in rekkenblêd en in kaartebak. Letter mei it opkommen fan ynternet kamen dêr de netsneuper en e-post as standerttapassings by. Mei de yntroduksje fan de grafyske brûkerstagong makke de kompjûtermûs syn yntree.
Mei it goedkeaper wurden fan de byldskermen kamen dêr ek kompjûterspultsjes by, en mei it better wurden fan de byldskermen kamen der ek byldbewurkings-tapassings. Yntusken binne kompjûters ynboud yn in protte "yntelliginte" apparaten, en no't hieltiid mear kompjûters troch it ynternet ferbûn binne, wurde kompjûters mear en mear brûkt foar kommunikaasje, it finen fan ynformaasje, en it skriuwen fan in ensyklopedy.
