1990

ვიკიპედიიდან

საუკუნე:	XIX · XX · XXI
წლები:	1987 · 1988 · 1989  1990 1991 · 1992 · 1993

სექციების სია 1 მოვლენები 1.1 იანვარი 1.2 თებერვალი 1.3 მარტი 2 დაიბადნენ 3 გარდაიცვალნენ 4 ნობელის პრემიის ლაურეატები

[რედაქტირება] მოვლენები

[რედაქტირება] იანვარი

• 3 იანვარი - პანამის ყოფილი ლიდერი მანუელ ნორიეგა ჩაბარდა ამერიკის სამხედრო ძალებს.
• 7 იანვარი - პიზის დახრილი კოშკი საზოგადოებისთვის დახურულ იქნა ავარიული მდგომარეობის გამო.
• 10 ინავარი - ტაიმ ვორნერი (ინგ. Time Warner) შეიქმნა კორპორაციათა ტაიმ და ვორნერ კომუნიკაციების შერწყმის შედეგად.
• 11 იანვარი - მასიური (200.000) დემონსტრაცია ლიტვის დამოუკიდებლობის მხარდასაჭერად.
• 13 იანვარი - დუგლას ვაილდერი ხდება პირველი აფრიკელი-ამერიკელი შტატის მთავრობის მმართველი აშშ-ს ისტორიაში რიჩმონდში, ვირჯინია.
• 15 იანვარი - ათასობით ადამიანი იჭრება შტასის შტაბ-ბინაში ბერლინში პირადი ჩანაწერების სანახავად.
• 22 იანვარი რობერტ ტაპპან მორის, ჯუნიორს თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა 1988 წელს ინტერნეტ ვირუსის გამოშვებისთვის.
• 25 იანვარი - ბერლინის კედელი იწყებს რღვევას.
• 27 იანვარი - ქალაქი ტირასპოლი, მოლდავეთის სსრ, აცხადებს დამოუკიდებლობას მცირე ხნით.
• 31 ინავარი - პირველი მაკდონალდსი (ინგ. McDonald's) იხსნება მოსკოვში, სსრკ.

[რედაქტირება] თებერვალი

• 2 თებერვალი - აპართეიდი: სამხრეთ აფრიკის პრეზიდენტი ფ.ვ. დე კლერკი ლეგალიზების უფლებას აძლევს აფრიკის ეროვნულ კონგრესს ხელმეორედ და პირობას დებს ნელსონ მანდელას პატიმრობიდან განთავისუფლებისთვის.
• 7 თებერვალი - საბჭოთა კავშირი ოფიციალურად დაიშალა: საბჭოთა კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტი თანხმდება დასთმოს მართვის მონოპოლია.
• 11 თებერვალი - ნელსონ მანდელა გათავისუფლებულ იქნა ვიქტორ ვერსტერის საპყრობილედან, კეიპტაუნთან ახლოს, სამხრეთ აფრიკა.
• 13 თებერვალი - გერმანიის გაერთიანება: მიღწეულ იქნა შეთანხმება გერმანიის გაერთიანების ორ ეტაპიან გეგმაზე.
• 15 თებერვალი - 8 წლის შემდეგ გაერთიანებულმა სამეფომ და არგენტინამ აღადგინეს დიპლომატიური კავშირები. გაერთიანებულმა სამეფომ კავშირი გაწყვიტა არგენტინის მიერ ფოლკლენდის კუნძულებზე (ბრიტანეთის დაქვემდებარებაში მყოფი ტერიტორია) შეჭრის გამო.
• 26 თებერვალი - სსრკ თანხმდება სრულად გამოიყვანოს სამხედრო ძალები (73500 მოსამსახურე) ჩეხოსლოვაკიიდან 1991 წლის ივლისისთვის.

[რედაქტირება] მარტი

• 6 მარტი - SR-71 ამყარებს ამერიკის ტრანსკონტინენტური სიჩქარის რეკორდს (1 საათი, 8 წუთი, 17 წამი), რაც ასევე მისი ბოლო ოფიციალური ფრენა გახლდათ.
• 9 მარტი - ექ. ანტონია ნოველლო დანიშნულ იქნა აშშ მთავარ ექიმად (Surgeon General), რითაც ის გახდა აშშ ისტორიაში ამ პოსტზე წარდგენილი პირველი ქალბატონი, და ამასთან ლათინური წარმოშობის.
• 11 მარტი
  • ლიტვამ საბჭოთა კავშირისგან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა.
  • პატრიციო ეილვინი ხდება პირველი დემოკრატიულად არჩეული პრეზიდენტი ჩილეში 1970 წლის შემდეგ.
• 15 მარტი
  • სსრ კავშირის პირველ აღმასრულებელ პრეზიდენტად არჩეულ იქნა მიხეილ გორბაჩოვი.
  • სპარსეთის ყურის ომი: ერაყელებმა ჩამოხრჩობა მიუსაჯეს ბრიტანელ ჟურნალისტს ფარზად ბაზოფტს ჯაშუშობის ბრალდებით. დაფნე პარიშს, ბრიტანელს მედდას, კი 15 წელი თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა თანამონაწილეობისთვის.
• 18 მარტი
  • 12 ფეწერული ნამუშევარი, შეფასებული 100 მილიონ აშშ დოლარად, მოპარულ იქნა პოლიციის თანამშრომლებად გადაცმული ორი ქურდის მიერ იზაბელა სტიუარტ გარდნერის მუზეუმიდან ბოსტონში, მასაჩუსეტსი. ეს იყო ამერიკის ისტორიაში მხატვრული ნამუშევრების ყველაზე მასშტაბური ქურდობა (ნაქურდალი 2005 წლისთვის ნაპოვნი არ იყო).
  • აღმოსავლეთ გერმანია პირველ თავისუფალ არჩევნებს ატარებს 1932 წლის შემდეგ.
• 20 მარტი - ფილიპინების ყოფილი პრეზიდენტის, ფერდინანდ მარკოსის მეუღლე, ემელდა მარკოსის სასამართლო პროცესი იწყება, მექრთამეობის, სახელმწიფო ქონების დიდი რაოდენობით გაფლანგვისა და გამოძალვის ბრალდებით.
• 21 მარტი : ნამიბიამ დამოუკიდბლობა გამოაცხადა.

• 29 მაისი : რსფსრ სახალხო დეპუტაოტთა I ყრილობაზე ბორის ელცინი აირჩიეს რსფსრ უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარედ.
• 2 აგვისტო : ერაყის ჯარი ქუვეითში შეიჭრა.
• 3 ოქტომბერი : გამოცხადდა გერმანიის გაერთიანება.
• 15 ოქტომბერი : სსრ კავშირის ლიდერი მიხალ გორბაჩოვი დაჯილდოვდა ნობელის პრემიით მშვიდობის დარგში.
• 27 ოქტომბერი : ყირგიზეთის სსრ-ში პირველ პრეზიდენტად არჩეულ იქნა ასკარ აკაევი.
• 22 ნოემბერი : დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი მარგარეტ ტეთჩერი თანამდებობიდან გადადგა.

[რედაქტირება] დაიბადნენ

[რედაქტირება] გარდაიცვალნენ

• 20 მარტი : იაშინი, ლევ - რუსი ფეხბურთელი (დ.1929)
• 15 აპრილი : გარბო, გრეტა - შვედი კინომსახიობი.
• 20 ივლისი : ფარაჯანოვი, სერგო - სომეხი კინორეჟისორი
• 5 აგვისტო : ჟავორონკოვი, ნიკოლოზ - რუსი ქიმიკოსი
• 26 სექტემბერი : მორავია, ალბერტო - იტალიელი მწერალი (დ.1907)
• 14 ოქტომბერი : ბერნსტეინი, ლენარდ - ამერიკელი კომპოზიტორი, დირიჟორი (დ.1918)

[რედაქტირება] ნობელის პრემიის ლაურეატები

• ფიზიკა : ჯერომ აიზაკ ფრიდმანი, ჰენრი უეი კენდალი, რიჩარდ ედუარდ ტეილორი
• ქიმია : ელიას ჯეიმს კორი
• ფიზიოლოგია და მედიცინა : ჯოსეფ ე. მარეი, ე. დონალ ტომასი
• ლიტერატურა : ოქტავიო პასი
• მშვიდობა : მიხაილ გორბაჩოვი
• ეკონომიკა : ჰარი მარკოვიტცი, მერტონ მილერი, უილიამ შარპი