Colosseum
Van Wikipedia
 Colosseum |
|
|---|---|
 |
|
| Locatie | Dal tussen Oppius, Caelius
en Palatijn |
| Voltooid | 80 n. Chr. |
| In opdracht van | Vespasianus |
| Type bouwwerk | Amfitheater |
|
|
|
| Lijst van antieke bouwwerken in Rome | |
 Portaal Romeinse Rijk |
|
Het Amphitheatrum Flavium, beter bekend als het Colosseum, te Rome, gebouwd in de 1ste eeuw na Chr. was het grootste amfitheater in het Romeinse Rijk.
Inhoud |
[bewerk] Bouw
Het Colosseum werd gebouwd door de zogenaamde Flavische keizers. De bouw werd gestart onder de heerschappij van Vespasianus in 72 en gefinancierd uit de krijgsbuit van de plundering van Jeruzalem in 70. Na de voltooiing in 80 werd het ingewijd door Titus. De spelen bij de opening duurden 100 dagen. De dichter Martialis wijdde er een bundeltje van 33 epigrammen aan. Titus' opvolger Domitianus voegde nog een verdieping toe, benevens een aantal gangen en vertrekken onder de arena, die nu zichtbaar zijn.
Het werd gebouwd op de plaats waar het stagnum, een kunstmatig meer, lag van Nero's Domus Aurea. De Flavische keizers probeerden de herinnering aan de gehate Nero uit te wissen en de gunst van het volk terug te winnen. De bouw van het Colosseum juist op de plek van het meertje, dat men had weten droog te leggen, paste in dat streven. Bovendien spaarde de keuze voor deze locatie veel grondverzet, aangezien het immense bouwwerk enorme fundamenten vereiste.
Vespasianus' amfitheater was het beroemdste in de Romeinse wereld. Het werd bekend als Amphitheatrum Flavium - afgeleid van Flavius, de familienaam van Vespasianus, Titus en Domitianus. Tegenwoordig is het theater beter bekend als Colosseum. Waarschijnlijk sloeg die naam op het 40 meter hoge beeld, de Colossus van Nero, dat naast het amfitheater stond, en niet op de afmetingen van het gebouw, wat men ook vaak beweert.
[bewerk] Afmeting en vorm
Het ovale grondvlak meet (over de assen gemeten) 188 bij 156 meter, heeft een omtrek van 527 m., en de hoogte van de gevel is 48,50 meter. De buitenmuur heeft drie rijen van 80 bogen, die telkens gescheiden worden door halfzuilen (pilasters), beneden met Dorische, in het midden met Ionische en boven met Corinthische kapitelen. Ook de bovenverdieping (die merendeels gesloten is) heeft Corinthische pilasters. Er waren 76 ingangen die genummerd waren met Romeinse cijfers (boven de ingangen XXIII-LIV zijn de nummers nog zichtbaar).
Het Colosseum is gebouwd uit beton, tuf- en baksteen, maar voor de façade en zuilen is gebruik gemaakt van grote hoeveelheden travertijn, dat via een speciaal aangelegde weg werd aangevoerd uit de heuvels bij Tivoli. IJzer werd gebruikt om de stenen aan elkaar te bevestigen. Een groot aantal zitplaatsen, muurbekledingen en ornamenten was van marmer.
De zitruime (cavea) bood plaats aan meer dan 50.000 toeschouwers. Deze was ingedeeld in vier galerijen. Voor de keizer was er een aparte loge aan een van de lange kanten van de arena met een eigen ingang. Aan de overzijde was de loge voor de keizerin, de Vestaalse maagden en de magistraten. De senatoren hadden marmeren zitplaatsen direct aan de arena. Andere mannen zaten naar gelang hun sociale positie dicht bij de arena of er verder vandaan. Op de vierde galerij zaten de vrouwen van senatoren en ridders. De arena, die door een muur van 4 meter hoog van het toeschouwersgedeelte gescheiden was, meet 76 bij 44 meter, en was gevuld met geel zand. Aan de uiteinden van de lengteas waren twee artiesteningangen.
Het Colosseum kon worden afgedekt met een canvas zonnescherm: het velarium. Dit scherm werd opgetrokken met kabels die aangetrokken werden van buiten het Colosseum over 240 masten. Deze masten staken via gaten in de kroonlijst in een uitstekende stenen bak. Voor het optrekken van het velarium was een regiment matrozen in Rome aanwezig. Naar schatting waren er wel 1.000 man nodig om het scherm op te trekken. Op het plein buiten het Colosseum staan nog enkele stenen met gaten waaraan de kabels bevestigd werden, hoewel ook gedacht wordt dat deze stenen dienden voor dranghekken.
In de nabijheid van het Colosseum waren vier gladiatorenscholen. Voor de bestiarii was er de Ludus matutinus, zo genoemd omdat de wilde-dierengevechten in de ochtend plaatsvonden, en voor de 'echte' gladiatoren waren er de Ludus Gallicus, de Ludus Dacicus en de Ludus magnus. De laatste lag het dichtst bij het Colosseum en was er door een gang mee verbonden. Een deel ervan is door opgravingen ten oosten van het Colosseum blootgelegd.
[bewerk] Voorstellingen
Het Colosseum was geheel bedoeld voor de spelen die werden georganiseerd en gefinancierd door rijke Romeinen. Bij de opening organiseerde Titus spelen die 100 dagen duurden. Volgens de overlevering waren er naast vele gladiatorengevechten de meest verbazingwekkende schouwspelen te zien. Zo was er een gevecht tussen kraanvogels en een gevecht tussen 4 olifanten. Negenduizend tamme en wilde dieren werden afgeslacht. Zelfs vrouwen traden op als wilde-dierenvechters.
Bij normale spelen in het Colosseum werden ’s morgens wilde-dierengevechten gehouden waarbij bestiarii (wilde-dierenvechters) vochten met allerlei wilde dieren in venationes (jachtpartijen). De arena werd op passende wijze ingericht met rotspartijen, struiken, e.d. Tussen de middag was er voor geïnteresseerden een pauzeprogramma waarin veroordeelde gevangen voor de wilde dieren werden gegooid. In de latere Oudheid werden vooral veel christenen tot de wilde dieren veroordeeld (damnatio ad bestias). Het middagprogramma met de gladiatorenshows (munera) vormde het hoogtepunt.
Kort na de opening werden volgens de overlevering ook wel naumachiae (zeeslagen) gehouden. Nadat men de arena met miljoenen liters water had laten vollopen, werden beroemde zeeslagen uit de geschiedenis geënsceneerd. Hoe dit precies in zijn werk ging is niet duidelijk, omdat de arena van het Colosseum eigenlijk te klein is voor oorlogsschepen. Men stopte hier in ieder geval mee na de verbouwing door Domitianus, toen twee verdiepingen onder de arena werden aangelegd.
Er ontstond steeds meer verzet tegen de spelen. Zelfs een enkele keizer, zoals Marcus Aurelius, was tegen de spelen, maar hij kon ze niet zonder meer afschaffen. De gladiatorengevechten werden afgeschaft nadat het Christendom tot staatsgodsdienst werd verheven. De christelijke keizer Honorius verbood de spelen in 404 nadat een monnik, die bij een strijd tussen gladiatoren tussenbeide wilde komen, door het publiek was verscheurd. Het Colosseum bleef hierna nog wel in gebruik voor andere voorstellingen, voornamelijk venationes, waarbij gejaagd werd op wilde dieren. De laatst bekende voorstelling werd gehouden in 523.
Historici schatten dat in de loop der eeuwen tussen de 300.000 en 500.000 mensen in het Colosseum zijn gestorven.
[bewerk] Verdere geschiedenis
Het Colosseum heeft te lijden gehad van verschillende natuurrampen. Een blikseminslag in 217 beschadigde het Colosseum dusdanig dat er gedurende vijf jaar geen spelen georganiseerd konden worden. Diverse aarbevingen brachten grote schade toe aan het gebouw, maar zolang het gebouw in gebruik was werd dit telkens gerepareerd door de Romeinen en later door de Ostrogothen. Tijdens de Middeleeuwen volgden twee grote aardbevingen in 847 en 1349, die het Colosseum verder vernielden. In de 12e eeuw werd de ruïne van het amfitheater omgebouwd tot fort van de familie Frangipani. De belangrijke Romeinse families, waar vaak ook de paus uit voortkwam, beschouwden het Colosseum als een plaats waar eenvoudig bouwmateriaal gehaald kon worden voor hun nieuw te bouwen kerken en paleizen. Zo werd het marmer van de façade gehaald en hergebruikt in nieuwe gebouwen of simpelweg verbrand om kalk te verkrijgen. Ook het ijzer waarmee de blokken steen en marmer werden vastgezet was gewild. Aan deze plundering kwam pas een einde in 1749 toen Paus Benedictus XIV de historische waarde van het Colosseum inzag en het verdere gebruik als steengroeve verbood. Hij wijdde het Colosseum als kerk ter nagedachtenis aan de lijdensweg van Christus en bouwde binnenin een kruisweg. De grond van het amfitheater werd als heilig beschouwd vanwege het bloed van de christelijke martelaren dat hier vergoten werd; dit ondanks het feit dat de meeste Christenen waarschijnlijk gedood werden in het Circus Maximus. Latere pausen lieten het Colosseum verder restaureren en archeologisch onderzoeken.
Hoewel het Colosseum niet meer de oorspronkelijke afmetingen heeft, is het nog steeds een imposant geheel en trekt het dagelijks duizenden toeristen. In de moderne tijd is een gedeelte van de houten arenavloer weer aangebracht. (De naam arena komt overigens van de het Latijnse woord (h)arena, dat zand betekent. Dat werd gebruikt op de houten vloer.)
[bewerk] Bereikbaarheid
Het Colosseum is bereikbaar met metrolijn B, station Colosseo.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Colosseum op Wikimedia Commons. |
| {{{afb_links}}} | Antieke theaters en circussen in Rome | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Colosseum - Amphitheatrum Castrense - Theater van Marcellus - Circus Maximus - Circus van Maxentius |
