Forsite
Van Wikipedia
Forsite of Forseti is in de Germaanse mythologie een Noordse god gewijd aan de rechtspraak. Aangenomen wordt dat de Noorse dienst van deze god in verband staat met een soortgelijke dienst in de Friese wereld, waar de god opduikt onder de naam Fosite of Foseti. Wellicht vond de Noorse dienst via de handel overzee daar ook zijn oorsprong.[1] De naam houdt verband met het Friese (of algemeen Germaanse) woord voor 'voorzitter'.
Inhoud |
[bewerk] Forseti/Forsite
Onder de namen Forseti en Forsite speelt de god een rol in de Noordse mythologie als de Asengod van het recht, de vrede en de waarheid. Hij is daar de zoon van Baldur en Nanna en hij heeft er een hal in de hemel Glitnir, wat "stralend" betekent en verwijst naar het zilveren dak en de gouden plaren die zo stralend waren dat deze hal tot op grote afstand kon worden gezien. Ook in het Oudnoors betekende de naam "voorzitter" en het woord heeft in het moderne IJslands en Faeröers) de betekenis van president.
Forseti werd beschouwd als de wijste en welsprekendste god van Asgaard. In tegenstelling tot de aan hem verwante god Týr, die recht sprak over zwaardere misdrijven, onderhandelde en besliste Forseti over kleinere twisten. In zijn hal verschafte hij recht aan iedereen die hem daartoe verzocht en het werd beweerd dat zijn oordeel altijd door alle partijen als rechtvaardig werd gezien. Net als zijn vader Baldur was hij een zachtaardige god die vrede voorstond en zo kon iedereen die zijn oordeel opvolgde in veiligheid leven. Forseti werd zo hoog gehouden, dat alleen de meest plechtige eden in zijn naam werden uitgesproken.
Hij wordt niet vermeld als strijder in Ragnarok en het wordt aangenomen dat hij als vredesgod niet aan krijgszaken deelnam. Meegespeeld kan hebben dat de overgeleverde versie van Ragnarok behoort tot de Noorse mythologie, terwijl de god Forseti wordt beschouwd als een oorspronkelijk Friese god die mogelijk nog niet geheel in de Noorse mythologie was doorgedrongen.
[bewerk] Fosite/Fosete
De god wordt binnen de Friese context zowel Fosite als Fosete genoemd. Over zijn precieze plaats binnen de Friese mythologie is weinig bekend. In het Friese gebied kan hij als god van het recht een synoniem geweest zijn van de in Romeinse tijd in een aantal Friese inscripties als "Mars Thingso" aangeduide god van het Ding. Deze god wordt algemeen geïdentificeerd met de hemelgod Tiwaz, die in de Noorse mythologie overeenkomt met Týr. Hiervan wordt vermoed dat deze in het oorspronkelijke geloof van de Indo-Europeanen de hoogste plaats innam. In Fosite kan iets van die vroegere faam bewaard zijn gebleven in de hieronder besproken sage van de twaalf asega's, waaruit blijkt dat hij niet alleen de rechtspraak, maar ook de schitterende en schijnende verschijning en de (gouden) bijl met de vroegere hemelgod deelt of in zijn voorstelling heeft bewaard.
Ook zijn er pogingen ondernomen om Fosite te identificeren met Fro Ing, die meestal wordt geassocieerd met vruchtbaarheid en de zee. Zie hiervoor de Wanengod Freyr en Inguz.
[bewerk] De sage van de twaalf asega's
De bijzondere betekenis van Fosite voor de Friezen blijkt uit een bekende versie van de sage waarin verhaald wordt hoe keizer Karel de Grote de Friezen hun vrijheid verleende op voorwaarde dat zij hun gewoonterecht met zijn regionale variaties codificeerden. Andere varianten verhalen wel van latere heersers die de Friezen toestonden hun eigen recht te handhaven onder deze voorwaarde.
Het codificeren van het Friese recht werd opgedragen aan twaalf asega's, Friese rechters. Zij slaagden er jaar na jaar niet in en de keizer of andere heerser stelde hun toen een ultimatum: binnen een bepaalde periode moesten zij hun werk voltooid hebben, anders zouden zij op een schip zonder roer en zeilen de zee worden opgestuurd. Inderdaad kregen zij het Friese recht niet tijdig op papier en werd de straf ten uitvoer gebracht. Het schip kwam in een zware storm terecht en de twaalf rechters meenden al dat ze ten dode waren opgeschreven, toen ze een dertiende man aan boord ontwaarden, die het stuurloze schip op onverklaarbare wijze naar de wal stuurde. Dit was de Friese god Forsite. Aan land aangekomen, sloeg Forsite met zijn staf op de grond. Op die plaats ontsprong een bron. Forsite nodigde de twaalf rechters uit, rondom de bron plaats te nemen. Zelf nam hij plaats op een grote steen en dicteerde de rechters vervolgens het Friese recht. Daarmee keerden ze terug naar de keizer of heerser en stelden zo alsnog het privilege veilig.
[bewerk] Friese verwijzingen naar Fosite
Van verschillende plaatsen wordt beweerd dat zij toneel van de vergadering onder leiding van Forsite zijn geweest. Bekende plaatsen zijn de heilbron aan de voet van de Noordfriese Stolberg, het rotseiland Helgoland (op oude kaarten wel aangegeven als 'Fositeland') en het waddeneiland Ameland.
De herinnering aan Forsite wordt in Friesland (zowel in het Nederlandse als in het Duitse deel) op meer of minder serieuze manier in ere gehouden tijdens het Friesen-droapen op Helgoland en door het plaatsen van een extra stoel voor Forsite tijdens vergaderingen.
[bewerk] Zie ook
Algemeen overzicht Germaanse goden
[bewerk] Referenties
- ↑ Rond het jaar 700 waren de culturele betrekkingen tussen Friesland en Zuid-Noorwegen sterk genoeg om de Fosite-cultus noordwaarts naar de Oslofjord te kunnen laten verbreiden (Vries, J. de, Altgermanische Religionsgeschichte, band II, Berlin, 1957)
| {{{afb_links}}} | Godheden in de Noord-Europese mythologieën | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
  Asen - Baldr - Bil - Billing - Bragi - Buri - Eir - Fjorgyn - Forseti - Freya - Freyr - Frigg - Fulla - Gefjun - Gerd - Gná - Heimdallr - Hel - Hermod - Hlín - Hnoss - Hödr - Hœnir - Iðunn - Jörd - Lofn - Loki - Máni - Magni - Modi - Nanna - Nerthus - Njördr - Odin - Ódr - Rig - Rindr - Sága - Sif - Sigyn - Sjöfn - Skaði - Snotra - Sól - Syn - Thór - Týr - Ullr - Váli - Vár - Ve - Vili - Vidar - Vör - Wodan - Wanen |
