Týr
Van Wikipedia
Voor de Locatie in de fantasyreeks Het Rad des Tijds: Ga naar Tyr (Rad des Tijds)
Týr is de god van de oorlog in de Noordse mythologie.
Inhoud |
[bewerk] Naam
De Oudnoordse naam Týr is een voortzetting van het Oergermaanse (gereconstrueerde) woord *Tīwaz. De Oudhoogduitse gereconstrueerde vorm van de naam is *Ziu. In het Oudengels heette hij Tīw of Tīg.
De Germaanse namen voor de dinsdag zijn vaak afgeleid van de namen van deze god. Zie dinsdag.
[bewerk] Verwantschap
Týr staat blijkbaar ietwat buiten de familierelaties van de Oudnoordse goden. Een echtgenote wordt in de Oudnoordse literatuur bijna nergens genoemd en er bestaat onduidelijkheid over zijn vader.
[bewerk] Eigenschappen
Týr is de god achter de evengenaamde rune, ofwel de rune T (een pijl die naar boven wijst). De rune T hoort bij Týr en staat voor rechtvaardigheid, discipline, zelfopoffering en het is een krijgersrune.
Týr is de hemelvader en personifieert de zon. Daarnaast is Týr als god van het zwaard en de speer ook de oorlogsgod. Týr zorgt voor gerechtigheid, eer, moed en wijsheid in de strijd. Aangezien Týr voor gerechtigheid zorgt, is hij ook de god van het 'ding' (de germaanse volksvergadering).
Týr was rond het begin van onze jaartelling één van de voornaamste Germaanse goden, die in de Griekse mythologie vergeleken wordt met Zeus. Later -in de tijd van de Vikingen- is hij wat op de achtergrond geraakt. Odin werd de populairste en daarmee de belangrijkste god. Bij het einde der tijden (Ragnarok) zal Týr de hellehond Garmr doden.
Aangezien Týr ooit zo’n belangrijke god is geweest, is het waarschijnlijk dat hij de voortzetting is van een oudere Indogermaanse godheid. De samenhang met de godennamen Zeus en Dyaus en woorden als het Latijnse 'deus' en het Franse 'dieu' (voor 'god') is echter niet zo doorzichtig dat van een onmiddellijke verwantschap gesproken mag worden.
[bewerk] Mars Thincsus
In Noord-Engeland zijn twee gedenkstenen gevonden uit de Romeinse tijd (ca. 222-235 na Chr.), die zijn gewijd aan Mars Thincsus. Deze stenen zijn opgericht door Twentse soldaten die bij de Cuneus Frisiorum (een Romeinse hulptroep) hoorden. Deze Mars Thingsus -letterlijk 'Mars van het ding'- is vrijwel zeker dezelfde als de Germaanse god Týr. Uit de vondst van de gedenkstenen blijkt vooral ook dat hij blijkbaar ook in Nederland vereerd werd als 'god van het Ding'.
De twee gedenkstenen hebben als inscriptie:
- DEO MARTI ET DVABVS ALAISIAGIS ET N AVG GER CIVES TVIHANTI CVNEI FRISIORVM VER SER ALEXANDRIANI VOTVM SOLVERVNT LIBENTES M
en:
- DEO MARTI THINCSO ET DVABVS ALAISAGIS BEDE ET FIMMILENE ET N AVG GERM CIVES TVIHANTI VSLM
Herken in het woord TVIHANTI - TUIHANTI - TWENTE.
[bewerk] Plaatsnamen
Er zijn een paar plaatsnamen die naar Týr verwijzen, vooral in Denemarken en minder vaak in Noorwegen. Voorbeelden zijn Tislund in Denemarken, Tysnes en Tysnesø in Noorwegen.
[bewerk] Varia
In Groningen is de Studenten Weerbaarheid vernoemd naar deze oorlogsgod. De Groninger Studenten Weerbaarheid 'Tyr' selecteert uit elk jaar 30 mannen die in geval van oorlog Hare Majesteit kunnen bijstaan.
[bewerk] Zie ook
Algemeen overzicht Germaanse goden
| {{{afb_links}}} | Godheden in de Noord-Europese mythologieën | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
  Asen - Baldr - Bil - Billing - Bragi - Buri - Eir - Fjorgyn - Forseti - Freya - Freyr - Frigg - Fulla - Gefjun - Gerd - Gná - Heimdallr - Hel - Hermod - Hlín - Hnoss - Hödr - Hœnir - Iðunn - Jörd - Lofn - Loki - Máni - Magni - Modi - Nanna - Nerthus - Njördr - Odin - Ódr - Rig - Rindr - Sága - Sif - Sigyn - Sjöfn - Skaði - Snotra - Sól - Syn - Thór - Týr - Ullr - Váli - Vár - Ve - Vili - Vidar - Vör - Wodan - Wanen |
