Geschiedenis van Jordanië
Van Wikipedia
De Geschiedenis van Jordanië bestaat uit twee delen: de geschiedenis van vóór het ontstaan van de bestuurlijke eenheid Trans-Jordanië in 1923 en de geschiedenis van daarna.
Inhoud |
[bewerk] Oudheid
Jordanië was onderdeel van de zogenaamde Vruchtbare Halve Maan, de streek in het Midden-Oosten waar landbouw is ontstaan, zo'n 10.000 jaar geleden. Alleen het westelijke en noordelijke deel van het huidige Jordanië maken deel uit van dit gebied, het oosten en zuiden zijn voornamelijk woestijn.
Later vestigden zich in deze streek diverse volkeren, waaronder de Amorieten.
De Perzen onder de dynastie van Achaemeniden veroverden ook delen van het huidige Jordanië. Alexander de Grote veroverde het gebied in de 4e eeuw v. Chr. en versloeg de Perzen. Na Alexanders dood kwam het land onder bestuur van de hellenistische Seleuciden die vanuit Damascus regeerden. Het Romeinse legerkamp en stad Um er-Rasas herinnert nog aan deze periode.
In 169 v. Chr. stichtten de Nabateeërs een koninkrijk in het zuiden van Jordanië. Hun hoofdstad was Petra, dat tevens een belangrijke stop op diverse karavaanroutes was.
In 106 n. Chr. veroverden de Romeinen het gebied. Het gebied blijft dan lange tijd in handen van Byzantijnen (of Oost-Romeinen), die er geregeld oorlog over voeren met de Perzische Sassaniden.
[bewerk] Tot en met de Eerste Wereldoorlog
In 632 verovert het Arabische Rijk onder de eerste Kalief Aboe Bakr het gebied. Lange tijd regeren de Omajjaden vanuit Damascus, die er onder andere het fort Quseir Amra stichtten. De Omajjaden worden later opgevolgd door verschillende andere Arabische dynastieën.
In 1516 verovert het Osmaanse Rijk het gebied en dit blijft zo tot aan de Eerste Wereldoorlog.
Het is de Britse afgezant T.E. Lawrence, beter bekend als Lawrence of Arabia die de Sjarif van Mekka Hoessein ibn Ali over weet te halen aan de zijde van de geallieerden mee te vechten en in opstand te komen tegen de Turkse overheersers. De Britten beloven in ruil voor steun een toezegging dat de Arabieren na afloop van de oorlog onafhankelijk mogen worden.
Met steun van de Britten weten de Arabieren onder ander de havenstad Akaba in te nemen. In 1917 zijn de Turken uit Jordanië verdreven.
[bewerk] Na de Eerste Wereldoorlog
[bewerk] Mandaatgebied
Nadat de Turken verdreven waren, kregen de Arabieren niet de beloofde onafhankelijkheid. Het land ging in 1922 deel uit maken van het Britse mandaatgebied Palestina. Abdullah van Jordanië werd in 1923 tot emir van Transjordanië benoemd, onder een voorlopige overeenkomst. De overeenkomst hield ook in dat als het Verenigd Koninkrijk Frankrijk kon overhalen Syrië op te geven, Abdullah daar ook emir mocht worden. De eerder gedane toezeggingen over onafhankelijkheid voor de Arabieren, werden door het VK echter niet waargemaakt.
[bewerk] Onafhankelijkheid
Op 1 maart 1946 werd het land formeel onafhankelijk en heette toen Transjordanië, wat 'over de Jordaan' betekent.
Direct na de beëindiging van het Britse mandaat over Palestina 1948 en de uitroeping van de staat Israël, veroverden Transjordaanse troepen de Westelijke Jordaanoever die volgens het deelplan van Resolutie 181 voor de Arabisch-Palestijnse staat bestemd waren, alsook enkele plaatsen die voor de joods-Palestijnse staat bestemd waren. Irak, bestuurd door een broer van de koning van Transjordanië, werkte met hen samen. Oost-Jeruzalem, inclusief de Oude Stad, dat een neutrale status zou krijgen, werd door de Arabieren veroverd. Nadat Irak haar troepen terugtrok, kwamen alle gebieden als de Westelijke Jordaanoever onder uitsluitend Jordaanse bezetting.
In 1949 werd de Westoever geannexeerd op verzoek van zo'n 2000 Palestijnse notabelen. Zij waren van mening dat Transjordanië hen tegen de zionisten kon beschermen. Slechts het Verenigd Koninkrijk en Pakistan erkenden deze annexatie, de meeste Arabische landen waren fel tegenstander. Internationale betrokkenheid bij de bezetting/annexatie was evenwel minimaal. Transjordanië, dat nu de facto aan beide kanten van de Jordaan lag, veranderde haar naam in Jordanië. Aanvallen uit Jordaanse gebieden op Israël waren aan de orde van de dag.
In 1951, gedurende het korte leiderschap van Koning Talal, werd een liberale grondwet ingevoerd. Jordanië werd een constitutionele monarchie. Na een staatsgreep in 1957 ontbond Koning Hoessein (1953-1999) echter het parlement. Daarna regeerde hij praktisch als absoluut alleenheerser, totdat hij in 1992 politieke partijen weer toestond.
In 1967 werd de Westoever door Israël op Jordanië veroverd, en tot bezet gebied gemaakt (alleen oost-Jeruzalem werd ingelijfd). Zo'n 200.000 Palestijnen vluchtten naar Jordanië, alsmede vele Palestijnse strijders. De Palestijnse strijders en Jordaanse regeringstroepen vielen hierna herhaaldelijk de Westoever binnen. Israëlische vergeldingsacties en aanvallen op Jordanië ondermijnden de stabiliteit van het land.
In 1970 kaapte het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina drie westerse vliegtuigen, waarna de vliegtuigen in Jordanië landden. Na acht dagen van gevechten tussen regeringstroepen en Palestijnse guerrilla's, die de kapers beschermden, werd een bestand getekend. De stabiliteit van het land kwam echter direct in gevaar en de koning besloot de militante Palestijnen uit zijn land te verwijderen. In de maanden daarna werden de Palestijnse strijders verslagen en Jordanië uitgezet. In juli 1971 waren hun laatste bases vernietigd.
Volgens sommigen richtte koning Hoessein daarna in de jaren zeventig bloedbaden aan onder de Palestijnse bevolking van Jordanië, die zijn regime zouden ondermijnen. Ook nu was de internationale aandacht zeer beperkt.
In 1989 voerde Koning Hoessein de verkiezingen weer in en gaf het parlement en de regering geleidelijk weer een grotere macht. Vanaf 1992 mocht men weer partijen vormen. In 1993 hield Jordanië, voor het eerst sinds 1956, verkiezingen waar meerdere partijen aan meededen. In 1994 werd een vredesverdrag getekend met Israël.
In 1999 overleed Hoessein, waarna hij door zijn zoon Abdullah werd opgevolgd. De jonge koning probeert zijn land te moderniseren en voert langzaam democratische veranderingen door.
[bewerk] Koningen van Jordanië
| Naam | Jaar van kroning | Jaar van abdicatie |
|---|---|---|
| Abdullah I | 1923 | 1951 |
| Talal | 1951 | 1952 |
| Hoessein | 1952 | 1999 |
| Abdullah II | 1999 | heden |
[bewerk] Zie ook
| {{{afb_links}}} | Geschiedenis van Azië | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Geschiedenis van: Afghanistan - Armenië - Azerbeidzjan - Bahrein - Bangladesh - Bhutan - Brunei - Cambodja - China - Filipijnen - Georgië - India - Indonesië - Irak - Iran - Israël - Japan - Jemen - Jordanië - Kazachstan - Kirgizië - Koeweit - Laos - Libanon - Maldiven - Maleisië - Mongolië - Myanmar - Nepal - Noord-Korea - Oezbekistan - Oman - Oost-Timor - Pakistan - Palestijnse Autoriteit - Qatar - Rusland / Siberië - Saoedi-Arabië - Singapore - Sri Lanka - Syrië - Tadzjikistan - Taiwan - Thailand - Tibet - Turkije - Turkmenistan - Turkse Republiek Noord-Cyprus - Verenigde Arabische Emiraten - Vietnam - Zuid-Korea |
