Pieter Gerbrandy
Van Wikipedia
Mr. Pieter Sjoerds (Pieter) Gerbrandy (Goënga, 13 april 1885 – Den Haag, 7 september 1961) was Nederlands minister-president gedurende de Tweede Wereldoorlog.
Gerbrandy werd geboren in het dorpje Goënga bij Sneek. Zijn vader was wethouder van Wymbritseradeel en lid van Gedeputeerde Staten van Friesland. Gerbrandy volgde het gymnasium aan een internaat te Zetten. Daarna studeerde hij rechten aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, waar hij in 1911 promoveerde. Na een periode als advocaat in Leiden vestigde hij zich in Sneek. In 1918 maakte hij, als reserve-kapitein, deel uit van de eerste groep vrijwillige militairen die naar Den Haag kwamen na Troelstra's poging de socialistische revolutie uit te roepen om deze de kop in te drukken.
Van 1920 tot 1930 was Gerbrandy voor de ARP lid van Gedeputeerde Staten van Friesland. In 1930 keerde hij terug naar de Vrije Universiteit als hoogleraar. In 1934 werd hij daarnaast lid van de Radioraad.
In 1939 werd hij minister van justitie in het Kabinet-De Geer II. Hij vluchtte op 13 mei 1940 met het kabinet naar het Verenigd Koninkrijk en werd in september 1940 door Koningin Wilhelmina eigenhandig tot premier benoemd in de zogenaamde Londense kabinetten, nadat De Geer naar Nederland was teruggegaan. In februari 1945 stapten de socialistische ministers uit zijn kabinet. Gerbrandy formeerde een nieuw kabinet, dat aftrad toen Nederland was bevrijd. Vanuit Londen inspireerde hij met zijn kenmerkende stemgeluid in radiopraatjes het verzet.
Gerbrandy was vanaf 1948 lid van de Tweede Kamer.
Na de oorlog was hij als voorzitter van het Comité tot Handhaving van de Rijkseenheid fel opposant van de Indiëpolitiek van de achtereenvolgende kabinetten. Hij trok zich als Kamerlid vaak weinig aan van de lijn die door de fractie was uitgestippeld. Hij zette zich sterk in voor een gelijkwaardige positie van het Fries.
Hij werd in 1955 tot Minister van Staat benoemd, en werd in 1956 lid van de commissie van drie die een oplossing moest vinden voor de Greet Hofmans-affaire.
In 1959 stelde hij zich niet herkiesbaar als Kamerlid.
[bewerk] Standbeeld
Ter herinnering aan Gerbrandy is in het centrum van Sneek een bronzen standbeeld van hem geplaatst. Het is vervaardigd door de beeldhouwster Maria van Everdingen uit Loënga, in opdracht van het Comité Oprichting Nationaal Gedenkteken Prof. P.S. Gerbrandy. Op 14 oktober 1976 werd het onthuld door koningin Juliana.
[bewerk] Externe link
| Voorganger: J.A. de Visser |
Minister van Justitie 1939-1942 |
Opvolger: J.R.M. van Angeren |
| Voorganger: D.J. de Geer |
Voorzitter van de Ministerraad 1940-1945 |
Opvolger: W. Schermerhorn |
| Voorganger: H. van Boeijen |
Minister van Algemene Oorlogsvoering 1942-1945 |
Opvolger: W. Schermerhorn |
| Voorganger: Ch.J.I.M. Welter |
Minister van Koloniën 1941-1942 |
Opvolger: H.J. van Mook |
| Voorganger: G.J. van Heuven Goedhart |
Minister van Justitie 1945 |
Opvolger: H.A.M.T. Kolfschoten |
