Slag om Koersk
Van Wikipedia
|
|
|||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Conflict | Tweede Wereldoorlog | ||||||||||||||||||
| Datum | Duitse Koersk :4 juli, 1943 – 20 juli, 1943 Sovjet Koersk : 4 juli, 1943 – 23 augustus, 1943 |
||||||||||||||||||
| Plaats | Koersk; Sovjet Unie | ||||||||||||||||||
| Resultaat | Beslissende overwinning voor de Sovjet Unie | ||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
De Slag om Koersk of Operatie Citadel was de grootste tankslag in de geschiedenis en een beslissende slag aan het oostfront in de Tweede Wereldoorlog. Deze slag kende tevens de dag met de meeste verliezen in de geschiedenis van de luchtoorlog.
De slag vond plaats van 4 juli tot 22 juli 1943 tussen Duitsland en de Sovjet-Unie bij de stad Koersk. Bij de slag werden aan Duitse zijde 800.000 man infanterie, 2700 tanks en 2000 vliegtuigen ingezet en aan de Sovjetzijde 1.300.000 man infanterie, 3600 tanks en 2400 vliegtuigen.
Inhoud |
[bewerk] Achtergrondinformatie
Von Manstein liet na de Slag om Stalingrad zijn troepen terugtrekken om de aanvoerlijnen van het Rode Leger te verlengen. De Russen waren er van overtuigd dat het Duitse leger zo goed als verslagen was en dat de oorlog zijn einde naderde. De Duitsers wisten echter nog steeds aanvallen uit te voeren tegen de Russen.
De Duitsers lanceerden zelfs een tegenoffensief in de richting van de stad Charkov. Ze verzamelde hun troepen nabij de stad Krasnogrod. Op 18 februari 1943 begon men het tegenoffensief op de rechtervleugel waar generaal Vatoetin zich bevond. De Duitsers vielen aan met een overmacht, de Russische troepen werden snel verdreven. Om Vatoetin te helpen wilde Golikov de flank van de Duitsers aanvallen maar dat plan kon niet worden uitgevoerd omdat ze dan zelf zouden worden ingesloten door de Wehrmacht. Daarbij kampten de Russen met aanvoerproblemen, ze trokken zich daarom terug achter de Donets nadat de stad Charkov verloren was. Stalin zag dat de situatie ernstige vormen aan nam en schakelde Zjoekov in. Deze gaf direct het bevel om alle reserves naar Belgorod te sturen. Op 18 maart 1943 vielen de Duitsers Belgorod aan. Ze werden echter snel tot stilstand gebracht. Omdat de dooi was begonnen, moesten beide partijen minstens zes weken wachten voordat ze weer de strijd konden aangaan. In de dooi konden tanks namelijk niet of nauwelijks vooruitkomen. Ze zakten weg in de modder die was ontstaan. Het gaf hen de tijd om wapens, manschappen en voorraden aan te voeren. Dit speelde vooral in het voordeel van Rusland met een tankproductie van ongeveer 2000 tank per maand.
De Duitsers moesten het stellen met ongeveer 100 tanks per maand en hadden dan nog eens problemen om reparatieonderdelen aan te voeren.
Na de dood van Fritz Tödt, werd Albert Speer aangesteld als minister van bewapening. Hij zorgde voor een veel grotere productie van de producten. Toch hadden de Duitser meer manschappen nodig. Ze voerden de dienstplicht in voor iedereen tussen de 16 en 65 jaar. De industrie moest dan door vrouwen, Belgen, Nederlanders en Fransen draaiende gehouden worden.
Von Manstein wist dat Duitsland alleen maar in de verdediging kon gaan. Ze konden hooguit ergens lokaal een aanval lanceren. Dit om zoveel mogelijk krijgsgevangenen en oorlogsbuit te maken. Daarom zag Von Manstein een mogelijkheid om het Koersk saillant (een uitstulping in de frontlinie) te heroveren. Toen Operatie Citadel begon hadden beide partijen al veel troepen en materieel verzameld.
[bewerk] De plannen
[bewerk] Plannen Duitsland
Von Manstein wilde de zuidelijk vleugel van de Russen terugdrijven naar de Zee van Azov en ze daar omsingelen. Het Oberkommando des Heeres (OKH) had echter een heel ander plan in gedachten.
Het plan van de OKH was vrij eenvoudig. Legergroep Centrum onder leiding van generaal Von Kluge en de legergroep Zuid onder leiding van Von Manstein zouden proberen de saillant te omsingelen. Zo zouden ze revanche kunnen nemen voor Stalingrad
Wat de Duitsers niet wisten was dat er een anti-nazi, Rudolf Rössler, die een hoge functie bezat bij het OKH, alle plannen van het offensief verstuurde naar Zwitserland, die daarna via een tussenpersoon naar Moskou werden gezonden. Hij had ook al een positieve bijdrage geleverd bij de Slag om Stalingrad en Moskou.
[bewerk] Plannen Sovjet-Unie
De Russen waren zelf ook offensieven aan het voorbereiden. Zo wilden ze de Duitsers in de zomer aanvallen. Orel en Charkov waren de doelwitten en stellingen die heroverd moesten worden. Dit zou kunnen leiden tot een doorbraak dichtbij de moerassen van Pripyat. De Sovjetbevelhebbers hadden echter aanzienlijke zorgen over de Duitse plannen en hielden ook rekening met het feit dat ze misschien wel in de verdediging moesten. Ze waren bang dat de Duitsers weer hun gevreesde blitzkriegtactiek zouden uitvoeren.
Uiteindelijk besliste generaal Zjoekov dat de Russen het saillant zodanig moesten verdedigen dat de Duitsers er hun tanden zouden op breken. Daarna zouden de Russen direct een tegenaanval lanceren om de overige Duitse reserves te vernietigen.
[bewerk] Het offensief
De Russen wisten dat de Duitsers met een grote hoeveelheid tanks zouden aanvallen. Ze rustten daarom hun stellingen uit met antitankkanonnen en ze legden mijnenvelden aan. De Russen bouwden hun verdediging snel uit tot zes verdedigingsgordels. Tijdens de bouw van hun verdedigingslinies bleef het Rode Leger echter niet stilzitten. Ze zetten partizanengroepen in om de Duitse bevoorrading te verhinderen.
Op 2 juli 1943 meldde Hitler dat het offensief op 5 juli van start zou gaan. De meeste Duitse generaals vonden dat de aanval al veel eerder had moeten plaatsvinden, want ze hadden gezien wat hen inmiddels te wachten stond. Ze hadden de vijandelijke stellingen vanuit verkenningsvliegtuigen bekeken. De generaals vreesden ook dat er na loop van tijd troepen nodig waren om een invasie op Sicilië te bestrijden. De Russen hadden het vermoeden dat de aanval tussen 3 en 6 juli zou plaatsvinden. Toen ze zagen dat de Duitsers hun prikkeldraad en mijnen begonnen te verwijderen, gaf generaal Rokossovski het bevel om de Duitsers met vliegtuigen en artillerie te beschieten. De Duitsers begonnen ook terug te schieten. Om 5:30 lanceerde generaal Model een schijnaanval tegen de Russen. Twee uur later werd de hoofdaanval uitgevoerd. Rokossovsky liet grote hoeveelheden vliegtuigen opstijgen om de Duitsers aan te vallen. De Duitsers leden hierbij direct gevoelige verliezen.
Niet alleen de vliegtuigen baarden Model zorgen, maar ook de mijnenvelden die waren aangelegd. Vele tanks gingen hopeloos verloren door mijnen. Andere gevolgen van deze mijnen was dat men niet veel bewegingsvrijheid had, men werd een nog gemakkelijker doelwit voor antitankgeschut. De infanterie kon niet meer profiteren van de dekking die de tanks haar normaal gesproken boden.
Na hevige gevechten wisten de Duitsers door de eerste verdedigingslinie van de Russen heen te breken. De tegenaanval die werd ingezet door de Russen kon worden gekeerd.
De dag erna hervatten de Duitsers hun offensieve acties. De Russen bestookten de Duitsers wederom. Dit keer met meer succes dan de vorige dag. De Duitsers leden gevoelige verliezen. Ondanks deze zware verliezen wisten de Duitsers toch door te stoten naar Ponjri en Molotjstsji. De zege was echter van korte duur aangezien de Russen zich snel wisten te herstellen en de verloren stellingen te heroveren. De gebieden zouden diezelfde dag nog twee maal van partij veranderen. Model gaf het bevel om de stad Ponjri in te nemen om er dan een sterke verdedigingsstelling van te maken. Wat de Duitsers ook probeerde, het lukte ze niet.
Aan de zuidkant van het saillant hadden de Duitsers het makkelijker, omdat de Russen alle slagkracht nodig hadden voor de hoofdaanval van Model in het noorden. Generaal Hoth leidde de troepen in het zuiden. Hij wilde oprukken naar Obojan, maar stuitte op Russische tanks en infanterie. Hij wilde daarom eerst afrekenen met de Russische versterkingen nabij Prochorovka. Na een reeks van gevechten lag de weg naar Prochorovka open. Later op de dag werden ook de tanks –en infanterietroepen, die hun weg eerst versperde, verslagen. Daardoor konden de Duitsers alsnog doorstoten naar Obojan.
Aangezien Hoth zijn aanvallen meestal op eigen initiatief uitvoerde (zonder opdracht van de Duitse legerleiding), werd Rudolf Rössler nog maar nauwelijks geïnformeerd. Normaliter wisten de Russen waar de Duitsers dus ongeveer gingen aanvallen. Echter nu zonder de informatie van Rudolf Rössler tastten ze vaak in het duister. De Duitsers wisten hier van te profiteren en konden de verkeerd opgestelde troepen makkelijk verslaan.
Uiteindelijk gingen de Russen in de tegenaanval en vielen op 12 juli aan met 850 tanks. Hoth zette als reactie hierop 700 tanks in. De Tiger tanks die van dichtbij een stuk eenvoudiger te verslaan waren, werden aan flarden geschoten door de krachtige T-34’s.
Ook in de lucht ontstonden hevige gevechten. Eigenlijk was het om de grondtroepen te ondersteunen, maar er ontstonden grote gevechten in de lucht. Beide partijen verloren ongeveer 300 tanks. Bovendien hadden de Duitsers nog altijd Obojan en Prochorovka niet veroverd.
[bewerk] De geallieerde landingen op Sicilië
Tijdens Operatie Citadel kwam er voor de Duitsers nog een volgend front bij. Hitler wist dat de landing op Sicilië zou plaatsvinden, alleen was het onbekend wanneer het zou gebeuren. Op het meest ongunstigste moment was het dan zover. De Britten en Amerikanen waren een invasie gestart op Sicilië. Doordat de Britten en Amerikanen Operatie Husky hadden uitgevoerd, ging Stalins wens eindelijk in vervulling. Er was een tweede front geopend. Eindelijk zouden de Duitsers troepen moeten weghalen van het oostfront.
Hitler riep Günther von Kluge en von Manstein om naar zijn hoofdkwartier, de Wolfsschanze, in Oost-Pruisen te komen. Hitler dacht erover om troepen aan het oostfront weg te halen en deze te stationeren in Italië. Echter zouden dit dan troepen zijn die momenteel Operatie Citadel aan het uitvoeren waren. Von Manstein wilde eigenlijk geen troepen afgeven en zei tegen Hitler dat één grote inspanning bij Koersk hem de overwinning zou brengen. Echter Hitler negeerde de wanhoopspoging van von Manstein.
Uiteindelijk zou alleen maar de Leibstandarte-SS Adolf Hitler naar Italië vertrekken.
[bewerk] Het einde van het gevecht
De Duitsers kregen zware klappen te verwerken. De Russen lanceerde in het noorden van het saillant een tegenoffensief. Bovendien waren de Britten, samen met de Amerikanen, twee dagen ervoor geland op Sicilië. Dat betekende dat Hitler eenheden van het oostfront moest afhalen en moeten overbrengen naar Italië. De Führer had wel meegedeeld dat de aanvallen aan de zuidkant van het saillant mocht worden doorgezet. Ondertussen had Hoth al snel een paar lokale omsingelingen uitgevoerd. Echter vielen de massaal Models linkerflank aan en deze moest, om een omsingeling te vermijden, terugtrekken.
Op 15 juli was Hoth’s opmars bijna tot stilstand gekomen. De Russen vonden het tijd om ook in het zuiden een offensief te starten. Het Rode Leger wist snel gebieden te veroveren. Op 23 juli waren de Russen al opgerukt naar het gebied waar Operatie Citadel was begonnen. Zjoekov liet zijn troepen hergroeperen en achtereenvolgend werden Oryol (5 augustus), Belgorod (5 augustus) en Charkov (23 augustus) bevrijd. Dit betekende voor de Russen de eerste winst in een zomeroffensief. In de loop van de maanden boekten de Russen nog veel successen, hoewel ze nog één maal werden tegen gehouden bij de Hagenlinie.
[bewerk] Verwante onderwerpen
[bewerk] Externe links
- Kaart van de gevechten
- De slag om koersk (officiële website van het Russische Ministerie van Defensie) (In het Russisch)
- Slag om Koersk Let op! muziekbestand wordt ook ingeladen.
- Slag om Koersk in foto's
