Smerdis
Van Wikipedia
Smerdis is de naam van een (vergeten) koning van het Perzische Rijk.
In feite was Smerdis niet zijn echte naam: het is de Griekse verbastering van het (Oud)-Perzische Bardiya. Smerdis of Smerdies komt voor bij de Griekse dichters Alcaeus en Anacreon. Eenduidigheid over de naam is er echter niet: Ctesias (Pers. 8) noemde hem Tonyoxarces, Xenophon (Cyropaedia Vin. 7. ii) gebruikt de dezelfde naam als Ctesias, maar veranderde de schrijfwijze enigszins in Tanooxares. Er zijn nog twee andere namen voor Smerdis bekend: Mergis (Junianus Justinus i. 9) en Mardos (Aeschylus, Perzen 774).
Smerdis was de naam van de tweede zoon van Cyrus II, maar deze werd door zijn oudere broer Cambyses II in het geheim vermoord.
De Smerdis die in 521 (of 522) v. Chr. aan de macht kwam, was vrijwel zeker een oplichter. Zijn ware naam was Gaumata, en hij was een Medische magiër (priester). Hij was op een of andere manier te weten gekomen wat er met de echte Smerdis gebeurd was, en maakte van de afwezigheid van koning Cambyses II gebruik om zich uit te geven voor diens eertijds populaire broer, op wie hij, als we Herodotus mogen geloven, sprekend geleek. Hij wist bovendien dat slechts weinig mensen in Perzië van de moord op de hoogte waren, en dat de meerderheid geloofde dat de echte Smerdis nog in leven was. Volgens de Behistuninscriptie zou hij ook de meeste 'lastige getuigen', die de ware toedracht kenden, laten vermoorden, waardoor de overigen wijselijk hun mond hielden.
Hij maakte zich populair door naar alle inwoners van het rijk de boodschap te zenden dat hij voor drie jaar vrijstelling van krijgsdienst en van belastingen zou afkondigen als ze hem tot koning uitriepen. Hetgeen dan ook zó gebeurde … In zijn rol van 'koning Smerdis' vertoonde de magiër zich zo weinig mogelijk in het openbaar, maar gezien de strenge hofetiquette verwonderde dat eigenlijk niemand.
Hij bleef slechts zeven maanden aan de macht, tot hij door een toeval werd ontmaskerd. Een van de haremvrouwen ontdekte in bed dat de 'koning' geen oorschelpen meer had. Die waren hem eertijds onder Cyrus II afgesneden als straf voor een of ander ernstig misdrijf, overigens een heel gewone straf in het Perzische Rijk. Door zijn lange haardracht was dit steeds verborgen gebleven. Toen dit uitlekte zwoeren zeven Perzische edelen samen om hem uit de weg te ruimen, wellicht ook omdat hij plannen had om bepaalde bezittingen van de adel te onteigenen ten voordele van het volk. In een geleide uitbarsting van woede, keerde het volk zich echter tegen alle magiërs en vele van hen werden vermoord…
De wettige koning Cambyses kon zijn eigen eerherstel niet beleven. Op weg om met de bedrieger af te rekenen, overleed hij, zonder wettige opvolger, aan de gevolgen van een verwonding. Volgens Herodotus lieten de Perzen toen een godsoordeel beslissen over de vraag wie de nieuwe koning zou worden. Dat werd Darius I, een ver familielid van Cyrus I. In de Behistuninscriptie verklaart Darius dat hij zelf "met de hulp van de god Ahura Mazda de magiër Gautama doodde en door de genade van Ahura Mazda koning werd."
| Voorafgegaan door: Cambyses II |
Koning van Perzië | Opgevolgd door: Darius I |
