Spoorlijn Elst - Dordrecht (Betuwelijn)
Van Wikipedia
| Betuwelijn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Totale lengte: | 94 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aangelegd door: | SN | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Geopend: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Huidige status: | in gebruik | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Geëlektrificeerd: | 1978: Tiel - Geldermalsen 1992: Geldermalsen - Dordrecht |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aantal sporen: | 1: Elst - Vork 2: Vork - Kesteren; Wadenoyen - Geldermalsen 1: Kesteren - Dordrecht |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Beveiliging: | ATB NG: Elst - Tiel ATB EG: Tiel - Dordrecht |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Treindienst door: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elst - Dordrecht | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De Betuwelijn is een Nederlandse spoorweg door de Betuwe van Elst via Geldermalsen naar Dordrecht. De Betuwelijn werd naar aanleiding van een initiatief van enkele Dordtse notabelen aangelegd door de Staat volgens de wet van 10 november 1875, onder de naam "Merwe- en Waalspoorweg".
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Op 1 november 1882 werd Elst – Geldermalsen in gebruik genomen, op 1 december 1883 Geldermalsen – Gorinchem en op 16 juli 1885 Gorinchem – Dordrecht. In 1886 werd bovendien het baanvak Amersfoort – Kesteren in gebruik genomen. Door de ingebruikname van deze spoorlijnen ontstonden alternatieve verbindingen van Amsterdam naar Duitsland via Amersfoort – Kesteren – Nijmegen – Kleef en van Rotterdam naar Duitsland via Dordrecht – Geldermalsen – Nijmegen – Kleef. Om de concurrentie te stimuleren werd deze spoorlijn in exploitatie gegeven aan de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM).
De spoorlijn heeft de tot dan toe slecht bereikbare Betuwe een grote economische impuls gegeven. Door de snelle verbindingen bloeide de regionale fruitteelt op en ontstonden veel fruitverwerkende industrieën. In de tweede helft van de 20e eeuw is deze spoorlijn steeds meer in onbruik geraakt. Een van de redenen hiervan is dat door de vernietiging van de brug bij Rhenen tijdens de Tweede Wereldoorlog de verbinding Kesteren-Amersfoort verviel.
Omdat andere verbindingen met Duitsland voor het goederenvervoer steeds zwaarder belast raakten ontstond eind jaren '80 het idee deze spoorlijn intensiever voor goederentreinen te gebruiken. Steeds verder opgeschroefde prognoses en protesten van omwonenden leidden ertoe dat niet de bestaande spoorlijn is opgewaardeerd maar dat parallel aan de bestaande spoorlijn een compleet nieuwe spoorlijn voor goederenvervoer wordt aangelegd. Ter onderscheiding van de bestaande Betuwelijn wordt deze nieuwe lijn officieel als Betuweroute aangeduid.
Het baanvak Elst – Tiel – Geldermalsen wordt aangeduid als de 'Oostelijke Betuwelijn' en het baanvak Geldermalsen – Gorinchem – Dordrecht wordt aangeduid als de 'Westelijke Betuwelijn'. Omdat de verwarring met de Betuweroute groot was, heeft men het lightrailproject op de Westelijke Betuwelijn de naam 'Merwede-Lingelijn' gegeven.
Sinds 28 mei 1978 is het baanvak Tiel – Geldermalsen geëlektrificeerd, zodat er een doorgaande elektrische stoptrein Utrecht – Tiel mogelijk werd. Sinds 31 mei 1992 rijden er elektrische treinen tussen Geldermalsen en Dordrecht. Alleen Arnhem – Tiel wordt nog geëxploiteerd met een dieseltrein. Het vervoer op dit laatste baanvak wordt sinds 1 april 2005 niet meer door NS verzorgd, maar door Syntus. Sinds 10 december 2006 wordt het baanvak Geldermalsen – Dordrecht geëxploiteerd door Arriva.
[bewerk] Infrastructuur
De spoorlijn had oorspronkelijk in beide richtingen een dubbelsporige verbinding met het baanvak Arnhem – Nijmegen, maar in de loop der tijd is rangeerstation Elst verdwenen en de aansluitingen zijn enkelsporig geworden. Vanwege de aanleg van de Betuweroute is de verbinding met Nijmegen vervallen.
De spoorlijn is enkelsporig van Elst tot Vork, dubbelsporig tot Kesteren, enkelsporig tot Wadenoijen (vlak ten westen van Tiel Passewaaij), dubbelsporig tot Geldermalsen en tenslotte enkelsporig tot aan de wachtsporen te Dordrecht. Op de stations van de enkelsporige gedeeltes liggen inhaalsporen waardoor treinen elkaar kunnen kruisen of inhalen.
De treindienstleiding is verdeeld over de treindienstleidersposten Arnhem (Elst – Opheusden), Utrecht (Kesteren – Geldermalsen) en Rotterdam (Beesd – Dordrecht).
Het vroegere seinhuis van Kesteren is in de jaren tachtig verhuisd naar de Stoomtram Hoorn-Medemblik en staat nu op het emplacement van station Hoorn.
Te Geldermalsen, Kesteren en Tiel bevinden zich nog emplacementen met openbare laad- en losplaatsen. Daarnaast bevinden zich en Kesteren en Tiel nog aansluitingen naar enkele bedrijven. Dit wagonladingenvervoer neemt echter snel af in verband met de relatief hoge kosten ervan. De goederenloods uit 1882 in Tiel stond op de nominatie om gesloopt te worden, dit object is naar het openluchtmuseum verplaatst. De loods is eigendom van DHL (voorheen Van Gend & Loos) en DHL lijkt bereid om dit stukje historie te willen behouden en de verplaatsing te bekostigen. De goederenloods in Kesteren bestaat nog steeds en wordt gebruikt door een fruitteler als opslag voor machines en kisten.
[bewerk] Materieel
Tot 1997 werden op het traject Tiel – Arnhem (de oostelijke Betuwelijn) treinstellen van het type DE-II ingezet. Deze werden daarna vervangen door het type DE-III die elders in het land vrijkwamen. Vanaf omstreeks 2001 werd de Buffel ingezet.
Sinds de overname van de dienstregeling in 2005 werd op dit traject de Lint ingezet door Syntus, echter sinds eind 2006 maakt Syntus ook weer gebruik van een Buffel. Het goederenverkeer naar enkele fabrieksaansluitingen wordt sinds omstreeks 1990 gereden door de serie 6400, voorheen deed de serie 2200 of 2400 hier enkele malen per week dienst. In vroeger tijden werden ook wel eens enkele wagons met een locomotor vervoerd.
[bewerk] Treinseries en stations
[bewerk] Oostelijke Betuwelijn
- 6000 stoptrein: (Utrecht Centraal –) Geldermalsen – Tiel (2 maal per uur), wordt gereden door NS.
- 31100 stoptrein: Tiel – Kesteren – Opheusden – Hemmen-Dodewaard – Zetten-Andelst – Elst (– Arnhem) (een maal per uur, in de spits twee maal), wordt gereden door Syntus.
Deze treinen geven, tot 21.00 uur, aansluiting in Tiel.
[bewerk] Westelijke Betuwelijn (MerwedeLingeLijn)
- 32500 stoptrein: Dordrecht – Dordrecht Stadspolders – Sliedrecht – Hardinxveld-Giessendam – Gorinchem – Arkel – Leerdam – Beesd – Geldermalsen (tweemaal per uur), wordt gereden door Arriva. De treinen kruisen elkaar in Sliedrecht, Gorinchem en Leerdam.
Tot en met 9 december 2006 reed de NS tussen Dordrecht en Gorinchem tweemaal per uur, en tussen Gorinchem en Geldermalsen alleen tijdens de spits tweemaal per uur, daarbuiten eenmaal. Met de nieuwe dienstregeling heeft Arriva deze lijn overgenomen, en is er een vaste halfuurs-dienstregeling ingegaan. Arriva huurt 7 elektrische treinstellen van het type Plan V van NS, tot de levering van nieuw materieel (Spurt).
[bewerk] Uitbreiding
Arriva heeft inmiddels een spoorverdubbeling aangevraagd over het hele traject van de Westelijke Betuwelijn. Arriva wil op korte termijn al vier treinen per uur rijden tussen Dordrecht en Gorinchem. Er is door spoorwegbeheerder ProRail al een spoorverdubbeling gepland bij station Dordrecht Stadspolders en bij Hardinxveld-Noord.
