Mat '64
Van Wikipedia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Materieel '64 (Mat '64), ook wel Standaard Stoptrein genoemd, is elektrisch treinmaterieel van de Nederlandse Spoorwegen ontworpen in 1964. Het heeft net als de voorganger Materieel '54 (Hondekop) een bolle neus ter bescherming van de machinist. Het materieel bestaat uit zelfstandige twee- en vierdelige treinstellen.
In 2007 wordt Mat '64 nog steeds op een groot deel van de geëlektrificeerde baanvakken in Nederland ingezet, voornamelijk als stoptrein, maar ook wel als sneltrein of (in meerdere mate sinds de invoering van de dienstregeling 2007) als intercity.
Inhoud |
[bewerk] Karakteristieken
Het prototype van Mat'64, Plan TT Treinstel Toekomst (treinstel 501) werd gebouwd in 1961 door Werkspoor en is inmiddels gesloopt. In de jaren 1964-1965 werden de vervolgserie Plan T gebouwd, vanaf 1966 werden de tweedelige treinstellen Plan V gebouwd.
Mat '64 is afgeleid van de enkele jaren daarvoor gebouwde lichtgewicht dieseltreinstellen Plan U en was het eerste materieel met de nu alomtegenwoordige zwenkzwaaideuren. Door het ten opzichte van Plan U ontbrekende gewicht van de dieselmotor is Mat '64 tot op heden het lichtste elektrische materieel in Nederland. Mat '64 was ook het eerste Nederlandse materieel met bagagerekken in de lengterichting boven de ramen, in plaats van dwars boven de banken zoals vroeger gebruikelijk was.
De treinstellen Plan T en de oudste stellen Plan V waren oorspronkelijk groen, vanaf het in 1968 afgeleverde treinstel 431 werden zij afgeleverd in de nieuwe NS stoptrein-huisstijl, geel met grijs en schuine blauwe banden. De groene stellen kregen in de jaren daarna ook deze kleurencombinatie.
Een duidelijk verschil tussen Plan V en T is natuurlijk het verschil in aantal rijtuigbakken: respectievelijk 2 en 4. Verder zijn bij de kopbakken op de cabine tegenwoordig de uiterste raampjes bij Plan T grijs geschilderd en bij Plan V geel. Zo is het dus aan de kopbak al te zien of het Plan T of Plan V is.
[bewerk] Plan T
Vierdelige elektrische treinstellen. 30 stellen (502-531) werden gebouwd in 1964-1965 door Werkspoor. Het is met een leeftijd van ruim 40 jaar anno 2006 het oudste reizigersmaterieel dat nog in regulier gebruik is in Nederland.
Bij de laatste revisie in 1999-2002, kregen deze stellen een nieuw interieur, met dezelfde stoelen als gebruikt in de Railhoppers en Buffels, grotendeels in coach-opstelling. De wanden en vloeren in de Plan T's werden zachtgeel, in plaats van wit/grijs. Door het verwijderen van de keuken, dienstruimtes en bagageruimte werden per stel 34 extra zitplaatsen gecreëerd.
Plan T 528 is een bijzondere plan T, de Bk2 (koprijtuig) is namelijk die van Plan V 424 (inmiddels uit dienst). Technisch gezien is de Bk aangepast aan die van een Plan T, evenals de neusschildering. Het interieur is wel gelijk aan dat van een Plan V.
 Treinstel Plan T, vlak voor aankomst bij Utrecht Centraal. |
 Het interieur van Plan T, eerste klas. |
 Het interieur van Plan T, tweede klas. |
[bewerk] Plan V
Tweedelige elektrische treinstellen. 246 stellen (401-438, 441-483 en 801-965) werden gebouwd tussen 1966 en 1976 door Werkspoor (tot stel 840) en Talbot (841-965). In totaal zijn er 13 deelseries gebouwd, met veel onderlinge verschillen. De stellen Plan V beschikten oorspronkelijk allemaal over een bagage/post-ruimte (met klapstoelen) aan een uiteinde van de treinstellen, later werd deze ruimte in de meeste stellen benut voor extra zitplaatsen. In alle stellen waar nog een bagageruimte aanwezig is, zijn voor de veiligheid de bagagedeuren vergrendeld, dit zijn namelijk nog schuifdeuren, die niet centraal vergrendeld kunnen worden.
Inmiddels is zijn de oudste deelseries (de treinstellen 401-438) gesloopt. Alleen treinstel 419 is bewaard gebleven, dit werd in 2004 weer teruggebracht in de oorspronkelijke groene kleur en is inmiddels museumtreinstel geworden.
Anders dan Plan T behield Plan V tot op heden de oorspronkelijke banken, wel is bij de revisies in de jaren '90 de bekleding vervangen, in plaats van de oorspronkelijke donkergroene of rode bekleding, heeft de Plan V blauwe bekleding gekregen in de eerste klas, en groene (oudere stellen) of paarse (nieuwere stellen) bekleding in de tweede klas.
De treinstellen 901-915 zijn aangepast voor eenmanbediening op de lijn Dordrecht – Geldermalsen. De exploitatie met eenmanbediening is op deze lijn echter nooit ingevoerd, en deze treinstellen zijn weer in de gewone omloop opgenomen.
Van de treinstellen 936-965 is de elektrische installatie aangepast zodat deze sneller optrekken. Daardoor kunnen zij de huidige dienstregeling Zwolle – Emmen rijden. Deze zogenaamde super-V's vervingen hier de in december 2005 buiten dienst gestelde Railhoppers.
 Plan V op Utrecht Centraal, als stoptrein naar Den Haag. |
 Het interieur van Plan V, eerste klas. |
 Het interieur van Plan V, tweede klas. |
 Plan V-stellen te Uitgeest voor vertrek als Sprinter naar Amsterdam Centraal, 11 mei 2006. |
 Koppeling tussen twee stellen Plan V. |
[bewerk] Inzet
In de dienstregeling 2007 wordt op de volgende trajecten Mat '64 ingezet:
- 1500 Intercity Amsterdam Centraal - Amersfoort (- Deventer) (alleen op zaterdag)
- 1900 Intercity Den Haag Centraal - Venlo (enkele diensten)
- 3300 Stoptrein Hoorn Kersenboogerd – Hoofddorp
- 3400 Sneltrein Hoorn – Haarlem (– Den Haag Centraal) (gemengd met DD-AR)
- 3700 Intercity Zwolle – Nijmegen (gemeng met DD-IRM)
- 3800 Sneltrein Zwolle – Emmen
- 4400 Stoptrein 's-Hertogenbosch – Nijmegen
- 4500 Stoptrein Amsterdam Centraal – Enkhuizen ('s weekends één Plan T, gemengd met DD-AR/DDM-1)
- 4800 Stoptrein Uitgeest – Haarlem – Amsterdam Centraal ('s weekends één Plan T, gemengd met DD-AR)
- 4900 Intercity Utrecht Centraal – Almere Oostvaarders (gemengd met DD-AR)
- 5000 Stoptrein Leiden Centraal – Dordrecht (gemengd met DD-AR)
- 5100 Stoptrein Den Haag Centraal – Roosendaal (gemengd met DD-AR)
- 5200 Stoptrein Tilburg West – Deurne
- 5400 Intercity Amsterdam Centraal – Haarlem – Zandvoort aan Zee ('s weekends één Plan T, gemengd met DD-AR)
- 5500 Sprinter Utrecht Centraal - Baarn (alleen zondag)
- 5700 Stoptrein Utrecht Centraal – Hilversum – Leiden Centraal
- 5900 Stoptrein Utrecht Centraal – Rhenen
- 6000 Stoptrein Utrecht Centraal – Tiel
- 6300 Stoptrein Den Haag Centraal – Haarlem (gemengd met DD-AR)
- 6400 Stoptrein Eindhoven – Weert
- 6800 Stoptrein Roermond – Maastricht Randwijck
- 6900 Stoptrein Sittard – Heerlen
- 7000 Stoptrein Apeldoorn – Almelo
- 7200 Stoptrein Amsterdam Zuid – Utrecht Centraal
- 7500 Stoptrein Zutphen – Ede-Wageningen
- 8000 Stoptrein Zwolle – Emmen
- 9600 Stoptrein 's-Hertogenbosch – Eindhoven
- 9800 Stoptrein Den Haag Centraal – Utrecht Centraal
- 13600 Stoptrein Breda – Tilburg – 's-Hertogenbosch
- 14600 Stoptrein Roosendaal – Vlissingen (gemengd met DD-AR)
- 16000 Stoptrein Utrecht Centraal – 's-Hertogenbosch
- 19800 Stoptrein Den Haag Centraal – Gouda Goverwelle
- 31300 Stoptrein Amersfoort – Ede-Wageningen (Connexxion)
- 31400 Stoptrein Amersfoort – Barneveld Noord (Connexxion)
- 32000 Stoptrein Maastricht Randwijck – Kerkrade Centrum (Veolia)
- 32100 Intercity Maastricht – Heerlen (Veolia)
- 32500 Stoptrein Dordrecht – Geldermalsen (Arriva)
[bewerk] Toekomst
Begin jaren negentig kwamen de eerste treinen van het type Stoptrein Materieel '90 (Railhopper) in dienst, bedoeld om Mat '64 geleidelijk aan af te lossen. Door opeenvolgende problemen met dit treintype en de keuze om meer dubbeldekstreinen aan te schaffen, omdat deze meer capaciteit hebben, zijn er echter nooit vervolgorders van de Railhopper geplaatst en na in 2005 uit dienst te zijn genomen, zijn deze treinen inmiddels allemaal gesloopt.
In 2005 bestelde NS bij Bombardier en Siemens 35 nieuwe lichtgewicht stoptreinen (lighttrains), met een optie voor nog eens vijf bestellingen van telkens 36 treinen. Het ontwerp van deze treinen is gebaseerd op het moderne stoptreinmaterieel van de Deutsche Bahn, Baureihe 425 en 426, maar zal volledig aangepast worden aan de Nederlandse wensen en eisen. De eerste 35 treinen komen tussen september 2008 en medio 2009 in dienst als Sprinters. Als ze goed bevallen, zullen ze binnen afzienbare tijd Mat '64 volledig vervangen.
[bewerk] Externe links
| {{{afb_links}}} | Nederlandse Treinstellen | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Diesel: Mat '34 (dieseldrie) · Dieselvijf · Plan X (Blauwe Engel) · DE4 (Nederlands-Zwitserse TEE) · Plan U · DH (Wadloper) · DM '90 (Buffel) · LINT 41 · GTW (Spurt) Elektrisch: ZHESM-materieel · Mat '24 (Blokkendoos) · Mat '35 (Stroomlijnmaterieel) · Mat '36 · Mat '40 · Mat '46 · Mat '54 (Hondekop) · Mat '64 (Plan T / V) · SGM (Sprinter) · ICM (Koploper) · SM '90 (Railhopper) · DD-AR · (V)IRM · Thalys PBA · ICE 3M · Protos · GTW (Spurt) |
