Tienen

Van Wikipedia

Zie Tienen (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Tienen.

Stad Tienen
ligging binnen het arr. Leuven in de provincie Vlaams-Brabant
Wapen	Vlag

Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Vlaams-Brabant
Arrondissement	Leuven
Geografische ligging	50°48′N, 4°56′E
Oppervlakte	71,77 km²
Bevolking (Bron: NIS)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	31.952 (01/07/2006) 48,39% 51,61% 445 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0–19 jaar 20–64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2006) 19,28% 60,25% 20,46%
Buitenlanders	2,27% (01/07/2006)
Economie
Werkloosheidsgraad	8,98% (01/01/2006)
Gemiddeld inkomen	14.208 euro/inw. (2003)
Politiek
Burgemeester	Marcel Logist (sp.a)
Bestuur	sp.a, CD&V
Zetels sp.a VLD CD&V Vlaams Belang Groen!	31 13 7 6 4 1
Deelgemeenten met postcode
Postcode	Deelgemeente
3300 3300 3300 3300 3300 3300 3300 3300 3300	Tienen Bost Goetsenhoven Hakendover Kumtich Oorbeek Oplinter Sint-Margriete-Houtem Vissenaken
Overige info
Zonenummer	016
NIS-code	24107
Politiezone	Tienen - Hoegaarden
Webadres	www.tienen.be

Tienen is een plaats en stad in de provincie Vlaams-Brabant in België. De stad telt ruim 31.500 inwoners.

[bewerk] Plaatsnamen

[bewerk] Tienen

Over de naam Tienen is zeer veel geschreven. Een mogelijke verklaring werd gegeven door plaatsnaamkundige dr. Paul Kempeneers. Hij vertrekt niet van de vorm thiunas, die zou voorkomen in het jaar 872 in een document uit de kanselarij van Karel de Kale. Hierin verklaarde de Franse vorst, dat de abdij van Saint-Germain-des-Prés te Parijs in het bezit was van een villa of klooster, gelegen in de pagus Haspengouw. In werkelijkheid staat in de tekst duidelijk thuinas. Bovendien is het schrift van het cartularium uit de 12de eeuw. Het in Parijs berustende origineel van 872 bevat het citaat niet. Tussen 872 en de 12de eeuw werd dus een falsum opgemaakt. Het origineel werd gekopieerd, maar met inlassing van bepaalde gedeelten. Ook wijkt de vorm thuinas volledig af van alle overgeleverde vormen. Tienen ligt in een gebied dat al heel vroeg deelgenomen heeft aan de Germaanse klankverschuiving. Daarom gaat Kempeneers uit van de reconstructie *deuniom. Deze vorm gaat terug op de persoonsnaam *deunios, die zoveel betekent als "de machtige, de vereerde". Deuniom is een afleiding van deze persoonsnaam, met de betekenis "bij de lieden van Deunios". Door Germaanse klankverschuiving werd de beginklank een T. De klinker ie van Tienen gaat klankwettig terug op een Westgermaanse eo (zoals in Teones) en verder op een Indo-Europese (IE) eu. De uitgang -iom verdoft in het Nederlands tot -en. Samengevat ging de evolutie mogelijk als volgt: IE *deuniom > Germaans *teonum > Nederlands Tienen^[1].

[bewerk] Tirlemont

Om de stad Tienen te onderscheiden van andere gemeenten met dezelfde naam, werd Tienes uitgebreid met de Franse aanduiding le mont (wegens de Sint-Germeinsheuvel). Deze naam vinden we in 1157 als Tieneslemont. Hij beantwoordt aan het Latijnse Thenis Mons uit 1099. Hieruit ontwikkelde zich de Franse benaming Tirlemont^[1].

[bewerk] Blanke Stad

De poëtische benaming Blanke Stad houdt verband met een prijs van 1000 fr. voor het saneren van arbeiderswoningen, vooral in Avendoren. Over deze prijs wordt gesproken in het stadsverslag van 1851. De naam Blanke Stad komt de eerste keer voor bij J.B. Nys als Tirlemont-la-Blanche in 1900 en als Blanke Stad in het stadsverslag van 1930^[1].

[bewerk] Wijkbenamingen

Grimde: 956 (kopie 13de eeuw) Grimides. Gehucht ten oosten van de stad, hiervan gescheiden door de Borggracht en de Gete. Grimde is moeilijk verklaarbaar en dus oud. De naam gaat mogelijk terug op Indo-Europees *ghrem "afkrabben" + achtervoegsel ithja. Grimde kan dan betekenen "waar het vuil is", een naam die dan slaat op de vuile oevers van de Gete^[2].
Aandoren: 1277 spina, circa 1350 ten haeghdorne. Aandoren is een wijk in Grimde. Spina is een vertaling van haagdoorn, namelijk een grote meidoorn op het plein voor de Oudepoort op de Borggracht^[2].
Avendoren: 1034 Eurendore (lees: Evrendore), 1129 auerendoren (lees: Averendoren). Wijk in de omgeving van het station. Het eerste lid is mogelijk terug te brengen tot de Indo-Europese wortel *abh- "krachtig, sterk". Zo kan Averendoren (nu Avendoren) betekenen: burg van de sterken^[2].
Grijpen: 1244 Gripen. Bouw- en weiland, gedeeltelijk onder Kumtich. Misschien uit Indo-Europees *ghreib- "grijpen". Afleiding van de persoonsnaam Gripo, "iemand met een sterke greep"?
Mulk: 1260 Mulke. Mulk is een acum-naam bij een Romeinse persoonsnaam Munilius. Mulk betekent dus: toebehorend aan Munilius^[2].
Moespik: circa 1350 moerspic. Wijk ten zuiden van de Roos of Sint-Helenasluis. Samengesteld uit moer "slijk" + spik "smal bruggetje"^[2].
Potterie: genoemd naar de potbakkerij van Jean Henri Poffé die in 1796 al in de straat woonde. Het eerste fabriekje van Poffé stond op de plaats van huis 83 in de Potterijstraat^[2].
Bruinissem: 1273 brunensheem. Hoogte ten westen van de Anemonenlaan. Bruinissem is een heemnaam bij Brunin, verkleinwoord van Bruno^[2].
Oostermeer: ca. 1350 oestermere. Blok tussen Ketelmakersstraat, Delportestraat, Violetstraat en Oude Leuvensestraat. In 1715 in twee gesneden door de aanleg van de Nieuwe Leuvensestraat. Wellicht is Oostermeer een migratienaam^[2].
Oud-België: Sedert 1956 volkse benaming voor een wijk in de Pastoriestraat^[2].
Rooie: 1941 Aan den Rooie. Volkse benaming voor de omgeving van het Rakkersveld in de Torsinweg. Verwijst misschien naar iemand met rood haar^[2].
Sabooike: sedert 19de eeuw, omgeving van villa Sliksteen. Sabooike herinnert aan de familie Saboo onderaan de Sliksteenvest, vooral agent Jean Baptist Saboo, geboren in 1810, die trouwde met de 11 jaar jongere Dorothée Messemaekers. Hij woonde in een bescheiden woning en kreeg 8 kinderen^[2].

[bewerk] Geografie

[bewerk] Kernen

Tienen bestaat uit de deelgemeenten Tienen, Bost, Goetsenhoven, Hakendover, Kumtich, Oorbeek, Oplinter, Sint-Margriete-Houtem, en Vissenaken.

[bewerk] Buurgemeenten

De fusiegemeente Tienen grenst aan de volgende gemeenten (in wijzerzin, te beginnen in het noorden) : Glabbeek, Kortenaken, Linter, Landen, Heilissem (in het Frans Hélécine, in de provincie Waals-Brabant), Hoegaarden, Boutersem en Lubbeek.

[bewerk] Rivieren

Tienen ligt aan de Grote Gete of Tiense Gete. Deze rivier werd in 1525 bevaarbaar tot in de stad waardoor Zoutleeuw in deze periode sterk aan belang verloor.

De scheepvaart op de Gete was van korte duur : in totaal 60 jaar. Op 9 december 1517 verleende de jonge keizer Karel V de toestemming om de Grote Gete tot in Tienen bevaarbaar te maken. Rond Kerstmis 1525 vertrok het eerste schip uit Tienen, terwijl op 3 maart 1526 het eerste schip aankwam. De eerste zeeman, Hendrick Deprince, kreeg hiervoor van het stadsbestuur een beloning van 38 stuivers. De nieuwe vorm van welvaart werd met lede ogen door de stad Zoutleeuw aangezien. Bovendien stak de heer van Neerlinter stokken in de wielen. Het waren echter de godsdienstoorlogen die ervoor zorgden dat de Gete verzandde^[3].

Na de Vrede van Munster (1648) keerde de rust terug. Op 11 augustus 1650 gaf Filips IV aan Tienen de toestemming om de Gete opnieuw te kanaliseren. De werken vorderden snel en in november 1651 kwam de eerste boot te Tienen aan. De gebeurtenis werd op 24 november gevierd in de herberg van Joos Lenaerts, de "Koning van Spanje". De heropleving van de scheepvaart duurde niet lang. Onder het regentschap van Juan van Oostenrijk (1656) viel de scheepvaart voorgoed stil. De plaats waar de schepen aankwamen, heette al in 1544 aende werff. Vooraleer de schippers deze Werf bereikten, passeerden ze 7 sluizen die de stad moest onderhouden. Het Pakhuis bevond zich in de Paardenbrugstraat op de Vetterie^[3].

[bewerk] Politiek

[bewerk] Gemeenteraad

De Tiense gemeenteraad bestaat uit 31 leden.

Voorzitter: Marcel Logist (sp.a) (2007 - heden)

[bewerk] College van burgemeester en schepenen

Het college van burgemeester en schepenen bestaat uit burgemeester Marcel Logist (sp.a) en 7 schepenen.

[bewerk] Burgemeesters

Zie: Lijst van burgemeesters van Tienen

[bewerk] Demografische evolutie

Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; vanaf 1977= inwoneraantal per 1 januari

[bewerk] Bezienswaardigheden

[bewerk] Gebouwen

[bewerk] Landschappen

[bewerk] Evenementen

Het Dertienmaal: Bedevaart tussen Hakendover en Grimde (nacht van 16 op 17 januari)
Karnavalkermis (van het weekend voor tot het weekend na Aswoensdag)
Karnavalstoet: door het centrum van Tienen (zaterdag voor Aswoensdag)
Palmprocessie Sint-Germanus kerk (Palmzondag)
Paardenprocessie te Hakendover (Paasmaandag)
Erfgoeddag (in de loop van de maand april)
Hagelanddag: toeristische activiteiten in de 20 gemeenten van het Hageland (1e zondag van juni)
Tienen kermis (van het voorlaatste weekend tot het laatste weekend van juni, inclusief de daaropvolgende maandag)
Beiaardconcerten: op de Witlockxbeiaard van de Sint-Germanuskerk op de Veemarkt (iedere woensdagavond in juli en augustus)
11 juli-viering: Tienen viert mee met de Vlaamse gemeenschap (ieder jaar rond 11 juli)
Suikerrock (laatste weekend van juli)
Folklorestoet (1e zondag van september)
Open Monumentendag (2e zondag van september)
Internationale postzegelbeurs (najaar)
Internationale muntenbeurs - Numismatica (najaar)

[bewerk] Economie

Er zijn een aantal grote bedrijven in Tienen gevestigd.

De belangrijkste industrie in Tienen is de Tiense Suikerraffinaderij, opgericht in 1836, waar suiker geproduceerd wordt uit suikerbieten. Momenteel maakt "Tiense Suiker", met vestigingen in geheel België, deel uit van de Duitse groep Südzucker AG.
Bosch Tienen is een regionale afdeling van de Bosch Groep, één van de grootste private industriële ondernemingen ter wereld. De dochteronderneming Robert Bosch Produktie N.V. in Tienen ontwikkelt en produceert automaterialen, meer bepaald ruitenwissers, wisarmen, wisbladen en koplampwissermotoren. Er werken een 1600 mensen.
Citrique Belge N.V. produceert meer dan 100.000 ton citroenzuur en citraten per jaar. Het maakt deel uit van de Nederlandse groep DSM.
Sylvania behoort tot het VS-concern SLI. Dit bedrijf maakt in Tienen vooral halogeen- en hogedruklampen, en stelt ruim 600 mensen te werk.
PhotoVoltech is één van de vele bedrijven in het nieuwe industriegebied Grijpen. Het bedrijf is een spin-off bedrijf van IMEC. Het produceert ondermeer zonnecellen voor in ondermeer zonnepanelen. Het is daarmee één van de meest hoogtechnologische bedrijven uit de regio.

[bewerk] Bekende Tienenaars

Luc Van Acker, muzikant
Olivier Adams (Praga Khan)
Pierre Vincent Bets, pastoor-deken en schrijver van werken over de geschiedenis van gemeenten in oostelijk Vlaams-Brabant
Sandy Boets, zangeres
Jappe Claes, acteur
Tony Corsari, schuilnaam voor André Parengh, tv-presentator
Ben Crabbé, tv-presentator op één - drummer
John Dejaegher, voormalig afgevaardigd bestuurder BASF - Antwerpen
Pieter Dewever, schrijver, uitgever
Mathias van den Gheijn, beiaardier, zoon van een familie van beroemde klokkengieters
Paul Kempeneers, schrijver
Paul Kustermans, schrijver van school- en jeugdboeken
Louis Michel, Waals politicus
Beatrijs van Nazareth, mystieke schrijfster
Leon Rubbens, bekend als schrijver van populaire boeken in het Tiense dialect
Julia Tulkens (-Boddaer), dichteres
Johny Voners, acteur
Maurice Wiliquet, kunstschilder

[bewerk] Zustersteden

De stad Tienen verzusterde met de volgende gemeenten^[4]:

Luneville (Frankrijk) in 1960
Soest (Duitsland) in 1971
Valkenswaard (Nederland) in 1973
Hergiswil (Zwitserland) in 1975
Bielsko-Biała (Polen) in 1987 (De stedelijke vzw Comité Bielsko Tienen organiseert activiteiten in samenwerking met de gemeente Bielsko-Biała)
Huy (België) in 1993

Tienen onderhoudt ook vriendschappelijke banden met de gemeente Benesov (Tsjechië) sinds 1995 en Admont (Oostenrijk) sinds 1981.

[bewerk] Peterschap

De stad Tienen is peter van de Groep Duikers-Ontmijners van de Belgische Marine (sinds 1989) en het Regiment 4de Lansiers (sinds 1962)^[4].

[bewerk] Zie ook

Tiens

[bewerk] Externe links

[bewerk] Foto's

Grote Gete	Het stadhuis	Museum Het Toreke	Het Suikermuseum
OLV Ten Poel kerk	Sint-Germanuskerk	Paterskerk	Pikke Stijkès

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Tienen van Wikimedia Commons.

[bewerk] Referenties

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 P. Kempeneers. Thuis in Thienen, p. 984-987.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 P. Kempeneers. Tiense Plaatsnamen, 2 delen (1987) en Tiens en Hoegaards Idioticon (2004).
↑ ^3,0 ^3,1 P. Kempeneers. Tienen in vroeger tijden, p. 30-32.
↑ ^4,0 ^4,1 Webstek Stad Tienen. Zustersteden.

Deelgemeenten van Tienen
Bost \| Goetsenhoven \| Hakendover \| Kumtich \| Oorbeek \| Oplinter \| Sint-Margriete-Houtem \| Vissenaken
Lijst van Belgische gemeenten - Arrondissement Leuven - Vlaams-Brabant - Vlaanderen - België