Vikingen
Van Wikipedia
De Vikingen of Noormannen waren (en hun nakomelingen zijn) Scandinavische bewoners van Zuid-Noorwegen, Zweden en Denemarken.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van de Vikingen voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
[bewerk] Etymologie
Over de oorsprong van het woord 'Viking' zijn al tal van theorieën geponeerd door wetenschappers. Zo zou het woord afkomstig zijn van het woord 'víc' /wi:k/, dat vertaald wordt als fjord, baai, rover of handelaar. Volgens sommige theoriën zou met Víc (Vík) specifiek het stuk zee tussen het zuiden van Noorwegen en het zuiden van Zweden, waarvan het grootste deel tot het huidige Skagerrak behoort, worden aangeduid. Ook wordt het woord in verband gebracht met West-Noorse termen die gebruikt werd tegen het einde van de Vikingperiode: vikingr en viking betekenen zoveel als 'iemand die op zee vecht', 'rover', 'schermutselingen' of 'oorlog op zee'.
[bewerk] Geografie
De Vikingen hadden een kerngebied dat de volgende landen omvatte:
Er was een eenheid op geografisch vlak dankzij:
Ook cultureel was er een zekere eenheid:
- op sociaal vlak
- op economisch vlak
- op het gebied van de taal, het Oudnoords
- op het gebied van religie: pantheïsme of polytheïsme
Wel is er na enige eeuwen ook sprake van een zekere diversiteit. Deze weerspiegelt zich in de ontwikkeling van meerdere kleine vorstendommen die elkaar bestrijden.
[bewerk] Boten en schepen
| Zie ook vikingschip |
De Vikingen maakten al in de bronstijd snelle en lichte boten voor het vervoer van personen, en grote (16 tot 20 meter) schepen voor het vervoer van vee en goederen en voor oorlogvoering. Hun schepen werden drakkars of snekken genoemd. De knarr was meer gericht op vrachtvervoer en was kleiner dan de drakkars, waarmee ze op strooptocht gingen. De knarr was meer voor vredelievende doeleinden en had geen angstaanjagende draken- of slangenkop op de boeg.
Over snelle en stevige schepen beschikten de Noormannen inderdaad, want ze waren zeker de beste scheepsbouwers van hun tijd. Dankzij het feit dat hoofdmannen tezamen met hun schip werden begraven, weten we een heleboel van hun vaartuigen. Een hoofdman die sneuvelde in de strijd - en dat moest zeer zeker met een wapen in de hand gebeuren, want anders zouden ze niet het rijk van het Walhalla mogen betreden - werd door zijn bemanning op schilden gelegd met twee lansen of roeiriemen, die als draagbaar dienden, en zo op zijn schip begraven op het langere achterdek. De drakkar werd afgeduwd naar open wateren en vervolgens in brand geschoten met brandende pijlen. De Vikingen bleven volgens hun ceremonie staan totdat het schip totaal opgebrand was en zonk. Deze schepen waren langschepen met een vreeswekkende draken- of slangenkop op de voorsteven en een gekrulde slangenstaart op de achtersteven. Dit waren de schepen die in Europa dood en verschrikking teweeg brachten.
Anders zijn de twee uitzonderlijk mooie schepen, die gevonden werden onder grafheuvels bij de boerderijen Gokstad en Oseberg in Noorwegen. Beide dateren uit de 9e eeuw en bevinden zich nu in Oslo's Vikingschip Museum. Deze schepen lagen onder een tumulus of grafheuvel begraven en waren van Noorse koninginnen of edelvrouwen. De gevonden schepen hadden geen angstaanjagende draken- of slangenkop op hun voorsteven, maar wel een gekrulde staart. Dit bewijst dat deze gevonden schepen voor vredelievende doeleinden werden gebruikt, en dienden voor hooggeplaatste edelen te vervoeren in de fjorden en kustwateren van Noorwegen. Dit bewijst ook dat edelvrouwen en koninginnen niet op zee werden begraven, zoals hun krijgsmannen, maar op het land onder een tumulus.
Nog ouder is de beroemde Nydam-boot, die werd gevonden in een Jutlands veenmoeras en nu te zien is in een Duits museum te Sleeswijk. Dit schip dateert uit het begin van de 4e eeuw, is 25 m lang en 3,50 m breed. Vreemd genoeg werd het tot zinken gebracht door er gaten in te boren; vlakbij de plaats waar het gevonden werd lagen zakken met geplunderde goederen. Men vermoedt dat de invallers, in het nauw gedreven, hun buit overboord smeten en hun schip zelf tot zinken brachten. Blijkbaar gaven zij er de voorkeur aan door hun eigen hand te sterven, liever dan hun vijanden de voldoening te geven van hun gevangenneming en terechtstelling.
Alle vernoemde schepen zijn lang en smal van uiterlijk en voor en achter gelijk van vorm. Met uitzondering van de slangenkop op de voorsteven, en de gekrulde slangenstaart op het achterschip. Ze waren zo vaardig in het bouwen van de schepen, dat ze daarmee zelfs de Atlantische Oceaan konden bevaren tot aan Amerika. De vikingschepen waren niet alleen zeewaardig maar door hun geringe diepgang ook geschikt om de Europese rivieren zeer ver op te varen. Zo konden ze diep het continent binnendringen en over land van het ene rivierstelsel naar het andere komen. Ze behandelden hun boten als mensen, de boeg was meestal bewerkt met houtsnijwerk en ingelegd met allerlei houtsoorten en soms edele metalen. Ze gaven hun boot ook namen, zoals "Vlugge Draak". Dit weet men uit archeologische vondsten en oude kronieken.
[bewerk] Oostelijke expansie door de Zweden
De Vikingen zwierven uit tot in het huidige Rusland, dat zelfs zijn naam aan hen dankt. Rus is oorspronkelijk de naam voor de (Zweedse) Vikingen die Rusland bereikten (het kan roodharige of roeier betekend hebben); pas later wordt met de term de gehele bevolking van Rusland bedoeld. De Zweed Rurik stichtte de eerste Russische staat: het Kievse Rijk. Verder stichtten Vikingen belangrijke handelssteden als Novgorod en Kiev en dreven ze vanuit Rusland handel met Constantinopel. Verscheidene malen waagden de 'Russische' Vikingen zelfs overvallen op Constantinopel. Dit bleef zonder resultaat door de zeer goede verdedigingswerken rond de stad die al vele malen hun nut bewezen hadden. Toen boden sommige van de Vikingen zich aan als huurling voor het Byzantijnse leger. Ze werden ondergebracht in een speciale elite-eenheid die de persoon van de keizer moest beschermen en werden bekend als de Varjagen.
[bewerk] Zuidelijke expansie door de Denen
De Denen trokken zuidwaarts naar Engeland, Vlaanderen, Nederland, Frankrijk en (Normandië).
In 834 overvielen Vikingen voor de eerste keer het toen belangrijke handelscentrum Dorestad in het huidige Nederland. (Overigens zijn er steeds meer stemmen te horen die twijfelen over de vraag of Dorestad wel echt door de Vikingen is aangevallen en leeggeroofd. Zo zijn er anno 2007 nog geen overduidelijke archeologische vondsten gedaan die daarop wijzen.) Bij het Limburgse dorpje Asselt hadden ze een paar jaar een versterkt kamp in gebruik van waaruit ze jaarlijks op strooptocht gingen. Ook in het graafschap Vlaanderen gingen de Deense Vikingen tekeer. Antwerpen werd in 836 geplunderd. Daarna volgden de Rupelstreek, Gent, Kortrijk, Doornik, Leuven en de Maasstreek.
Bij de Franse Kanaalkust stichtten de Deense Vikingen nederzettingen van waaruit ze jaarlijks strooptochten hielden in Frankrijk en omstreken. Ze plunderden zelfs enkele malen Parijs en de Franse koning verleende ze ten slotte leenrechten voor het Kanaalgebied. Vanaf toen staat dit gewest bekend als het Noordmannengebied oftewel Normandië. Van hieruit startte Willem de Veroveraar in 1066 de verovering van Engeland. Vikingen (of Noormannen) uit o.a. Normandië veroverden in de 11e eeuw zelfs Zuid- Italië en Sicilië. (zie verder: Vikingen in Zuid-Europa).
Ondertussen vestigden zich ook veel Denen en Noren in Noord-Engeland, Ierland en Schotland. Van hieruit veroverden ze geleidelijk aan grote delen van de Britse eilanden en verdreven de Angelsaksische heersers. Geleidelijk vermengden de Angelsaksen en de Vikingen zich onderling. In 1013-1016 veroverde Knoet de Grote zelfs de Engelse troon en regeerde korte tijd over een machtig Deens-Engels rijk.
[bewerk] Westelijke expansie door de Noren
De Noorse Vikingen trokken westwaarts, en koloniseerden de Faeröer, de Shetland-eilanden, de Orkney-eilanden, IJsland en Groenland, en veroverden samen met Deense Vikingen het grootste deel van Ierland en delen van Engeland.
Bjarni Herjolfsson herontdekte[1] Amerika, en Leif Eriksson trachtte er een kolonie te stichten. In oude Noorse en IJslandse kronieken wordt gesproken over Vinland dat vermoedelijk in New England en oostelijk Canada lag. Archeologen hebben inderdaad een vikingnederzetting gevonden in L'Anse aux Meadows op Newfoundland, maar naar het schijnt zijn de Vikingen nooit langer dan een jaar of twee achtereen in Amerika gebleven.
[bewerk] Goden
- Zie: Noordse mythologie.
- Zie: Germaanse goden.
[bewerk] Externe links
- Vikingmuseum te York, Engeland
- VisitSweden
- Gjallar is een uitgebreide site met veel informatie over het optreden van de Noormannen in de Lage Landen.
| Referenties: |
