Tor
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Tor (norrønt Þórr, Thórr) er ein mektig gud frå den norrøne mytologien. Han skal vera den eldste sonen til Odin medan mor hans var Fjordgyn (eller Jord), ei åsynje. Tor rådde over vêret, særleg torevêret, og det var sagt at både torerumlinga og lynglimta blei skapt av bukkekjerra hans. Han var òg gud for grøde og krig. Både torsdagen og mange stader og menneske er kalla opp etter han.
Innhaldsliste |
[endre] Eigedelar
Den viktigaste reiskapen til Tor var hammaren Mjølne, som traff alt han sikta på, og som alltid kom tilbake til handa hans. For å halde hammaren brukte guden ein jernhanske, og han hadde òg eit belte som gjorde han sterkare. Det heitte Mengingjord.
Tor hadde ei vogn som dei to bukkane Tanngnjost og Tanngrisne drog. Ein kunne sjå henne på stjernehimmelen, som bildet Karlsvogna.
[endre] Liv
Tor var gift med den vakre åsynja Siv, og saman fekk dei sonen Mode og dottera Trud. Hallen deira heitte Bilskirne og låg i Trudvang, eller «styrkeheimen».
Guden hadde òg andre born, til dømes Magne som han fekk med jotnekvinna Jarnsaksa.
Tenarane til Tor heitte Tjalve (Thjálfi) og Røskva. Dei var menneske, av fattig bondeætt. Tor fikk de to syskena av bonden etter at ein av Tor sine bukkar vart halt etter eit uvøre kveldsmåltid heime hjå dei.
[endre] Soger
Tor er ein gud det finst mange historier om. Mange av dei er morosame, til dømes korleis Tor måtte kle seg som ei brur for å lura hammaren sin tilbake frå jotunen Trym, eller då han nesten fiska Midgardsormen. Som gjest hjå Utgards-Loke har Tor òg ein gong prøvd å løfta Midgardsormen då denne var tilgjord som katt.
[endre] Død
Spådommen om Ragnarok seier at Tor då endeleg skal drepa erkefienden sin, Midgardsormen, men så berre orka ni skritt før han segnar om og døyr.
[endre] Slektskap med andre mytologiar
Eigenskapane og forteljingane om guden viser at han liknar herskargudane i dei andre indoeuropeiske religionane, til dømes Zevs i gresk, Jupiter i romersk og Indra i vedisk religion. Baltiske Perkūnas, slaviske Perun og keltiske Taranis er óg tordengudar som liknar på Tor.
Dei finsk-ugriske gudane Tiermes, Tordöm eller Torum har óg like eigenskapar og namn som Tor, og kan anten ha vore eit mytologisk lån eller visa til ei felles kulturarv.
[endre] Namnet Tor
Tor var kjend under mange andre namn, til dømes Ake-Tor, Asa- eller Åsator, Astvinr, Einride, Lorride/Hlorride, Horagalles, Thur, Ukko, Veur, Vingne og Vingtor.
At Tor var ein mykje akta gud, ser me av at namnet er brukt mykje som namnedel, både i personnamn og stadnamn, og i namnet til torsdagen. I nyare tid er «Tor» eller «Thor» åleine òg blitt eit personnam, men dette var ikkje vanleg i norrøn tid. Tora er eit tilsvarande nytt norsk kvinnenamn.
Tor har norsk namnedag 19. oktober.
[endre] Tor som namnedel
| Gutenamn | Toralv, Torgeir, Tore, Tormod, Torolf, Torvald | |
| Jentenamn | Torborg, Torbjørg, Torhild, Torny | |
| Stadnamn | Torsaker, Torsberg, Torsharg, Torshov, Torshavn, Torsland, Torslunda, Torsvi, Torvik, Torsøy; Thurso i Skottland. | |
[endre] Kjende namneberarar
- Tor Bomann-Larsen, norsk forfattar
- Tor Åge Bringsværd, norsk forfattar
- Tor Edvin Dahl, norsk forfattar
- Thor Heyerdahl, norsk eventyrar
- Thor Hushovd, norsk syklist
- Tor Jonsson, norsk diktar
- Tor Obrestad, norsk forfattar
- Thor Pedersen, dansk politikar
- Tor Erling Staff, norsk advokat
- Tor Ulven, norsk forfattar og teiknar
- Thor Vilhjálmsson, islandsk forfattar
[endre] Anna
Grunnstoffet thorium er kalla opp etter tordenguden.
[endre] Bakgrunnsstoff
- Søk etter norsk namnestatistikk for Tor hjå Statistisk Sentralbyrå
