Aleksander von Humboldt
Z Wikipedii
Alexander Heinrich Friedrich von Humboldt baron (ur. 14 września 1769 w Berlinie, zm. 6 maja 1859, tamże) - niemiecki przyrodnik i podróżnik, jeden z twórców nowoczesnej geografii.; młodszy brat pruskiego ministra i językoznawcy Wilhelma Humboldta.
Spis treści |
[edytuj] Studia i podróże
Studiował we Frankfurcie nad Odrą, Berlinie i Getyndze, a w roku 1790 zwiedził Belgię, Holandię, Anglię i Francję wraz z Jerzym Forsterem. W (1792 — 1797) był zajęty w urzędach górniczych, a od roku 1797 poświęcił się całkowicie studiom przyrodniczym. Udał się do Francji, Hiszpanii, gdzie przebywał z botanikiem Banplandem, a w 1799 wyjechał z nim do Ameryki hiszp., badał dorzecze Orinoca i Kubę, w 1801 udał się do Cartageny, a w 1802 na płytę Bogoty. W 1802 wdarł się na Chimborazo (do 5.810 m.), w 1803 przebywał w Meksyku, skąd wyprawił się do Hawany i Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. W (1807 — 1827) przebywał w Paryżu, później wykładał geografię na uniwersytecie berlińskim, a w 1829 wyprawił się wraz z Ehrenbergiem i G. Rosem do Uralu, Ałtaju, chińskiej Dżungarii i Morza Kaspijskiego. W końcu stworzył wraz z Gaussem międzynarodową organizację dla badań nad zjawiskami magnetycznymi, a dzięki jego inicjatywie powstał również pruski instytut meteorologiczny.
[edytuj] Zainteresowania i rozwój nauki
Wielkość barona Alexandra von Humboldta opiera się na tym, że wbrew duchowi czasu poszedł w swych dociekaniach drogą badań doświadczalnych, dzięki czemu na kilku polach (geologia, astronomia, zoologia, botanika i mineralogia) znakomite zdobył wyniki. Poza tym jest on twórcą nauki o krajobrazie, klimatologii, oceanografii i geografii roślin. Interesował się również i zajmował naukami takimi, jak: etnografia i językoznawstwo, uzyskując i tu podstawowe wyniki. Od imienia badacza pochodzi nazwa jednej z planetoid, 54 Alexandra.
[edytuj] Prace naukowe
Świadectwem wszechstronności Humboldta był jego „Kosmos” (1845 — 1858, 4 tomy), gdzie zebrana była w sposób niedościgniony cała przyrodnicza wiedza owych czasów. Zapłodnił on też naukę wieloma ideami, których realizacja przyczyniła się walnie do jej rozwoju. Autorytet Humboldta stał się tak wielki, że w pewnych wypadkach (np. w geologii) przeszkadzał długo rozwojowi nowoczesnych kierunków. W czasie pobytu w Paryżu opracował dzieło o swej amerykańskiej podróży w 30 tomów z 2.000 tablic, pt. „Voyage aux regions Mquinoxiales du nouveau continent, fait en 1799 — 1804” (wydawane w latach 1805 — 1829). Z innych dzieł, trzeba wymienić: „Ansichten der Natur” (1808, 2 t.), „Des lignes isothermes et de la distribution de la chaleur sur le globe” (1817); „Fragments de geologie et de climatologie asiatiques” (1832, 2 t.); „Asie centrale. Recherches sur les chaones de montagnes et la climatologie comparMe” (1843, 3 t.) i „Reise nach dem Ural, dem Altai und dem Kaspischen Meer” (1837 — 1842, 2 tomy). Zbiorowe wydawnictwo dzieł Humboldta „Gesammelte Werke”, ukazało się w 1889 ( 12tomów ). Zajmował się mniejszymi jednostkami fizycznogeograficznymi Ziemi. Opisał szczegółowo stepy, pustynie i lasy równikowe. Wg Humboldta celem fizycznogeograficznego opisu Ziemi powinno być poznanie jedności w mnogości, badanie ogólnych praw i wewnętrznego ich związku między zjawiskami tellurystycznymi; wprowadził pojęcia strefowości i piętrowości klimatycznej.
[edytuj] Znaczenie w Polsce
Jako jeden z pierwszych postulował ochronę przyrody, jest twórcą pojęcia pomnik przyrody. W Polsce poznano dzieła Humboldta bardzo wcześnie i już w 1809 przetłumaczono „Podróż Alexandra von Humboldta wokół Ziemi” ( Wrocław, 1909, 2 tomy). Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie mianowało go w 1829 swym członkiem honorowym, a 3 czerwca 1830 gościło w pałacu Staszica, w czasie przejazdu przez Warszawę.
[edytuj] Nazwy geograficzne
Jego nazwiskiem nazwano rzekę Humboldt, Hrabstwo Humboldt, jak również zimny Prąd Peruwiański (Prąd Humboldta).
[edytuj] Zobacz też
